UTRECHT- Uit een onderzoek van het journalistieke platform Pointer (KRO-NCRV) blijkt dat de Utrecht ,vergeleken met de andere G4-steden, het slechtst naar voren komt op het gebied van luchtkwaliteit. De gezondheidsrisico’s die komen kijken bij luchtverontreiniging zijn groot zeggen onderzoekers. Zijn Utrechters hier bewust van? ‘Ik denk het eigenlijk niet, in gesprekken met mensen hoor ik vaak: ‘ik zie het niet, de lucht was nog nooit zo schoon als nu, hoe kan dit gevaarlijk zijn?’
Utrecht scoort het slechtst
Uit het onderzoek van Pointer blijkt dat Utrecht op het gebied van luchtkwaliteit het slechtst scoort van de G4-steden (Amsterdam, Utrecht, Rotterdam en Den Haag). Utrecht staat zelfs op de vijfde plek van meest vervuilde gemeenten na Schiedam, Rijswijk, Ridderkerk en Delft. Ulrike Gehring, is universitair hoofddocent en onderzoeker en onderzoeker bij het Intstitute for Risk Assessment Sciences (IRAS) aan de Universiteit Utrecht. Haar expertise ligt op het gebied van luchtverontreiniging en gezondheid. Zij is van mening dat mensen zich nog niet bewust genoeg zijn over het belang van een gezonde luchtkwaliteit. ‘Ik denk dat de gemiddelde inwoner van Utrecht niet heel erg met de luchtkwaliteit bezig is’, zegt Gerhing.
Luchtverontreiniging is niet alleen in landen als Inda en China een probleem, maar ook zeker hier in Nederland. Bij het zien van beelden van New Delhi of Beijing zie je een overduidelijke vorm van luchtvervuiling, namelijk smog. ‘Hier is het heel anders, we hebben gewoon blauwe lucht waar het op sommige plekken in China of India echt een ander verhaal is’, laat Gehring weten. Echter betekent het zien van een blauwe lucht zeker niet altijd dat de lucht ook schoon en gezond is en kan dit misschien een vertekent beeld geven.
Gezondheidsrisico’s
Er zijn verscheidene gezondheidsrisico’s die komen kijken bij lange tijd blootstelling aan luchtverontreiniging. ‘Als we over de lange termijneffecten en dan praten we over blootstelling van minstens een jaar. Dit kan bijdragen aan het ontstaan van ziekten en uiteindelijk kan die ziekte leiden tot vroegtijdig overleiden’. Zowel stikstofdioxide als fijnstof hebben effect op hart- en vaatziekten, de luchtwegen en de hersenen. Bij ouderen kan met name fijnstof de kans op het ontwikkelen van neurodegeneratieve aandoeningen vergroten, zoals bijvoorbeeld alzheimer. Ook wordt de kans op het krijgen van een beroerte vergroot. ‘Ouderen, kinderen en mensen met chronische ziekten zijn gevoeliger voor luchtverontreiniging’.
Slechte luchtkwaliteit kan zelfs effect hebben op de zwangerschap van vrouwen. ‘De kans op het krijgen van een kind met een te laag geboortegewicht geboren wordt, dat is op zich niet heel erg. Maar een te laag geboortegewicht is weer een voorspeller voor andere ziekten later in het leven’, aldus Gehring.
Luchtverontreiniging
Wanneer we praten over luchtverontreiniging in Nederland zijn de belangrijkste spelers stikstofdioxide en fijnstof. De belangrijkste bron van stikstofdioxide (NO₂) zijn de industrie en verbrandingsmotoren van auto’s. Onder hoge druk en temperaturen ontstaat er een chemische reactie waarbij stikstof zich gaat binden aan zuurstof. Door deze chemische reactie stoot bijvoorbeeld een auto stikstofdioxide uit. De waarden van stikstofdioxide in de lucht worden het hele jaar door gemeten door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. ‘Het RIVM heeft nationaal een netwerk van meetstations waar het hele jaar lang op een aantal vaste plekken de luchtkwaliteit gemeten wordt’. Stikstof op zichzelf is niet schadelijk voor de gezondheid van mensen, maar verscheidene chemische verbindingen waaronder stikstofdioxide echter wel.
Fijnstof (PM 2,5) is een verzamelnaam voor deeltjes die kleiner zijn dan 10 micrometer. Het ontstaat wanneer verschillende stoffen met elkaar reageren en samenklonteren. Fijnstof komt voor in verschillende soorten mengsels en kan bijvoorbeeld ook stikstofdioxide bevatten. Hoe het mengsel er uit ziet hangt af van waar het afkomstig is. Zo zal fijnstof afkomstig van auto’s een andere samenstelling hebben dan die van industrie. De gezondheidsrisico’s die komen kijken bij fijnstof kunnen daarom verschillen. Zo zijn fijnstofmengsels waarin metalen voorkomen schadelijker. Deze kunnen afkomstig zijn van industrie. Als voorbeeld hiervoor geeft Gehring Tata Steel, de uitstoot van dit bedrijf wordt direct gelinkt aan gezondheidsklachten bij mensen uit de regio. Fijnstof met metalen kan echter ook ontstaan bij de wering van auto’s. ‘Het hangt een beetje van de samenstelling van het fijnstof af’.
Bewustzijn
Uit een online vragenlijst waar 1.033 inwoners hebben meegedaan blijkt dat 70% van deze mensen zich zorgen maakt over de luchtkwaliteit van Utrecht. Bovendien vindt 77% het belangrijk dat de gemeente maatregelen neemt om de luchtkwaliteit in de stad te verbeteren. Veel bewoners van Utrecht maken zich dus al zorgen over de luchtkwaliteit. De gemeente is al druk bezig met het verbeteren van de luchtkwaliteit in de stad. In de beleidsnota ‘Gezonde lucht voor iedereen 2025-2030’ laat zij weten wat de toekomstplannen zijn. ‘Ik denk dat de gemeente zeker moet streven naar een gezonde luchtkwaliteit, maar dit uiteindelijk komt het ook op de Rijksoverheid en de Europese Unie neer om maatregelen op te stellen’ laat Stan Holtrop weten. Hij schrikt er wel van dat Utrecht zo slecht naar voren komt. ‘De stad is best groen, dus het verbaast mij een beetje’.
Ondanks dat Utrecht stappen zet in de goede richting is er dus nog een hoop werk aan de winkel voor de gemeente. Met de beleidsnota ‘Gezonde lucht voor iedereen 2025-2030’ is te hopen dat de luchtkwaliteit voor Utrechtenaren aanzienlijk beter gaat zijn in de toekomst.
