UTRECHT – De voorstelling Altijd Iemand Overal ging op vrijdag 30 mei in première tijdens het Springfestival op Utrecht Centraal. De voorstelling, mede geregisseerd door theatermaker en docent Guiot Duermeijer, richt zich op het zichtbaar maken van verhalen van jonge autistische vrouwen. Het project is ontstaan vanuit de overtuiging dat deze verhalen gehoord moeten worden en is gebaseerd op persoonlijke interviews, gesprekken met experts en een intensief creatief proces.

Duermeijer vertelt dat het idee voor de voorstelling al langer in zijn hoofd zat. ‘Het idee ontstond uit gesprekken met een aantal meiden die ik had als leerlingen’, zegt de theatermaker. ‘Het gaat in dit geval dan ook over verhalen van autistische jongeren die niet gehoord worden.’ In de aanloop naar de première werkte Duermeijer samen met een team en voerde hij gesprekken met betrokkenen en deskundigen. ‘Uit de interviews kreeg ik een algemeen beeld over jonge autistische vrouwen, maar het is natuurlijk voor iedereen anders. Ik probeerde dat te toetsen in gesprekken met een psycholoog om het zo echt mogelijk neer te zetten’, legt hij uit.

De voorstelling en het verhaal

De voorstelling vertelt het verhaal van een jonge autistische vrouw (in de 20) die reageert op de meningen van anderen via cassettebandjes. Het decor bestond uit een kubusconstructie van buizen waarin de actrice zich vrij kon bewegen. Oude analoge apparatuur, zoals bandrecorders en cassettebandjes, speelde een belangrijke rol. Uit deze apparatuur kwamen de stemmen van anderen en haarzelf, die een mening over haar hebben. In sommige gevallen reageert ze direct op de stemmen, en in andere gevallen negeert ze de stemmen – net zoals in een brein van een autistisch persoon legt Duermeijer uit. ‘De enige tegenspelers die ze heeft zijn de bandrecorders’, zegt de theatermaker. Actrice Marthe, die de hoofdrol speelde, bracht de woorden en gevoelens van de jonge vrouw tot leven.

Breder thema en maatschappelijke boodschap

De voorstelling gaat over sociaal-emotionele zorgen bij autistische jongeren en de ervaring dat verhalen vaak niet gehoord worden. Maar het onderwerp is breder dan dat, vertelt Duermeijer. Zo benadrukt hij dat wij als samenleving elkaar veel aandoen op het gebied van het filteren van indrukken en meningen. Volgens Duermeijer zijn alle indrukken en meningen voor een autistisch iemand versterkt, wat hij ook heeft verwerkt in de voorstelling. ‘Ik zou het fijn vinden als we daar allemaal een beetje oog voor zouden hebben’, aldus Duermeijer. De voorstelling is bedoeld voor iedereen die ermee te maken krijgt: docenten, ouders, jongeren en anderen.

Bezoeker Thijmen Wind onder de indruk

Bezoeker Thijmen Wind (26), student neuropsychologie, was een van de aanwezigen bij de première. Hij noemt de voorstelling een vernieuwend experiment. ‘Het was heel interessant om te zien hoe de voorstelling het perspectief van de jonge vrouw liet zien’, vertelt Wind. ‘De stemmen van de cassettebandjes kwamen echt binnen, juist door de combinatie van live spel en de oude bandopnames. Het voelde heel oprecht.’ Wind legt uit dat hij de thematiek ook vanuit zijn studie herkende. ‘We leren veel over hoe het brein werkt en hoe mensen informatie verwerken. Maar deze voorstelling liet zien hoe dat in de praktijk voor een autistisch iemand kan voelen. Dat gaf het een extra laag die ik heel waardevol vond en dat is dan ook de reden waarom ik naar deze voorstelling ben gegaan’, vertelt Wind.

Een intieme performance

De première van Altijd Iemand Overal liet zien dat er ruimte en behoefte is aan verhalen van autistische jongeren die zich vaak ongehoord voelen. Met een combinatie van persoonlijke verhalen en analoge apparatuur wist theatermaker Duermeijer volgens bezoeker Wind een intieme performance neer te zetten. De voorstelling biedt niet alleen een stem aan jonge autistische vrouwen, maar zet ook het publiek aan tot nadenken over hoe we luisteren naar elkaar.