De mentale gezondheid van Utrechtse jongeren staat onder druk. Slechts 49 procent van de jongvolwassenen (16 t/m 25 jaar) noemt hun mentale gezondheid (zeer) goed, blijkt uit onderzoek van de gemeente Utrecht. Volgens Hajo Krol, jeugdarts KNMG bij de GGD-regio Utrecht, kan sociale media daar zeker een rol in spelen. Jongeren in Hartje Utrecht hebben ook moeite met het verwijderen van sociale media. Volgens het RIVM heeft 44% van de jongeren in de binnenstad hier moeite mee. In het werk ziet Krol jongeren die vastlopen in hun digitale gedrag. “Het kan gaan schuren als ze merken dat ze niet meer goed slapen of zich sociaal terugtrekken, maar het kan ook andersom: jongeren zoeken door stress een uitweg in sociale media.”
Wie bent u en wat ziet u in uw werk?
“Ik ben jeugdarts bij de GGD-regio Utrecht en ik spreek dagelijks jongeren uit Utrecht over hun mentale en fysieke gezondheid. In de afgelopen jaren zie ik steeds vaker dat jongeren aangeven niet goed in hun vel te zitten. Somberheid en angstklachten, vooral sociale angst, komen regelmatig voorbij. En sociale media zoals TikTok en Instagram spelen daarin een rol.”
Is sociale media de oorzaak van mentale problemen?
“Sociale media kan een oorzaak zijn van bijvoorbeeld slaapproblemen, stress en minder sociaal contact, maar het kan ook een gevolg zijn. Dat jongeren stress ervaren en dan een uitweg zoeken in sociale media”. Jongeren merken bijvoorbeeld dat ze teveel stress ervaren, dat ze tot laat in de avond op hun telefoon zitten, of dat ze zich slecht kunnen concentreren. Sommigen schrikken als ze op hun telefoon zien hoeveel uur ze per dag online zijn. In de leeftijdsgroep tussen de 13 en 16 jaar is vier uur per dag geen uitzondering, waarbij er nog ruim anderhalf uur bijkomt aan alleen communicatie. Dat is best veel.”
Welke vragen stelt u als u met hen in gesprek gaat?
“Het belangrijkste is: samen aan tafel en onderzoeken waar klachten vandaan komen. Ik vraag dan: op welke momenten gebruik je sociale media? Wat voor soort apps? Heb je iemand met wie je hierover kunt praten – een ouder, een vriend, een mentor? Het is belangrijk het met een vertrouwenspersoon te bespreken. We bespreken ook of ze grenzen kunnen stellen: limieten op schermtijd, meldingen uit. ‘Samen zoeken we naar een gepaste oplossing’.
Zijn jongeren zich bewust van de impact van sociale media?
“Steeds meer wel. Maar nog lang niet genoeg. De meeste jongeren weten inmiddels wel dat het niet altijd goed is wat ze doen, en dat het appsysteem zo werkt dat het verslavend kan zijn. Ze zeggen zelf: ‘Ik wilde eigenlijk stoppen, maar voor ik het wist zat ik weer een uur op TikTok’. Het is geen onwil, het is hoe die apps werken – ze weten precies wat jij leuk vindt.”
Wat kunnen jongeren zelf doen?
“Een eerste stap is eerlijk naar jezelf kijken en wees vooral niet te streng. Niet denken: ik ben stom dat ik zoveel op mijn telefoon zit, maar: het is logisch dat het lastig is, want het is ook ontworpen om me te grijpen. De tweede stap: nadenken of je het zelf kunt veranderen of dat je hulp nodig hebt. Iemand in vertrouwen nemen – een ouder, vriend, arts – kan al veel doen.”
