“Als ik genoeg geld had, zou ik minder werken – mijn studie lijdt eronder”
Studenten in Utrecht Centrum balanceren tussen studie, werk en stress: hoe zwaar is de druk?

Voor veel studenten is het combineren van een bijbaan met hun studie geen keuze, maar noodzaak. Terwijl ze zich door colleges, deadlines en tentamens worstelen, draaien ze ook uren in de horeca, retail of zorg. Wat doet deze constante werkdruk met hun mentale gezondheid, en krijgen ze voldoende steun van hun omgeving? In dit interview vertellen twee studenten openhartig over hun ervaringen, twijfels en grenzen.

Waarom kies je ervoor om naast je studie te werken?
“Ik werk omdat ik geen andere keuze heb,” zegt een student die gemiddeld 16 tot 24 uur per week werkt op basis van een nulurencontract. “Mijn werk is op zich leuk, maar de echte reden is simpel: ik moet mijn huur, boodschappen en collegegeld betalen. Zonder dat inkomen red ik het niet” verteld Sienna Buitenhuis.

Een andere student geeft aan het werken juist ook als iets positiefs te zien: “Ik werk gemiddeld 16 tot 20 uur per week. Niet alleen voor het geld dat is natuurlijk mooi meegenomen maar ook omdat ik het werk echt leuk vind. Het zorgt voor afwisseling in mijn week” verteld Jip van Weem.

Heeft die combinatie van werk en studie invloed op je mentale gezondheid of studieprestaties?
Beide studenten antwoorden volmondig “ja” op deze vraag. “Ik ervaar veel stress,” vertelt de eerste student. “Op mijn werk wordt veel van me gevraagd, en dat neem ik mee naar huis. Daardoor kan ik niet altijd ontspannen of focussen op mijn studie. Ook ben ik vaak moe na een lange werkdag, waardoor ik minder energie heb voor school” Verteld Buitenhuis.

De tweede student is kort maar krachtig: “Ja, absoluut. Het is soms gewoon te veel” verteld van de Weem.

Zou je minder willen werken als je voldoende financiële steun kreeg vanuit bijvoorbeeld de overheid of je ouders?
“Zeker weten,” zegt de eerste student resoluut. “Als ik me geen zorgen hoefde te maken over geld, zou ik die tijd aan mijn studie besteden. Dan zou ik minder stress hebben en betere resultaten halen.”

De tweede student kijkt daar anders tegenaan: “Nee, ik denk niet dat ik dan minder zou werken. Ik vind werken prettig en het geeft structuur aan mijn week.”

Wat doe je als je merkt dat de combinatie van werk en studie je te veel wordt?
De eerste student vertelt dat ze pas laat aan de bel trekt: “Ik praat er meestal pas over als het eigenlijk al te laat is. Dan deel ik mijn gevoelens met mijn vriend of ouders, maar niet eerder. Het voelt vaak alsof ik me aanstel, omdat ‘iedereen het doet’.”

De tweede student is daar wat sneller in: “Ik geef het aan bij mijn werkgever als het me te veel wordt, maar op mijn studie bespreek ik het eigenlijk nooit. Dat voelt toch als iets wat je zelf moet oplossen.”

Heb je ooit contact gehad met mensen op school, zoals een mentor of decaan, over de druk die je ervaart?
“Niet echt,” zegt Buitenhuis terwijl dat misschien wel had geholpen. Je denkt al snel dat je gewoon moet doorbijten, tot het niet meer gaat.”

Vind je dat onderwijsinstellingen of werkgevers genoeg rekening houden met de werkdruk van studenten?
De antwoorden lopen uiteen. Buitenhuis voelt zich gesteund door haar opleiding: “Mijn school houdt echt rekening met onze drukke agenda’s. Ze proberen lessen en deadlines zo te plannen dat het werkbaar blijft. Ze vragen ook vaak wanneer iedereen beschikbaar is.”

Over haar werkgever is ze minder positief: “Op werk wordt nooit gevraagd of het lukt na een lange studiedag. Ze gaan ervan uit dat ik het zelf wel aangeef als het niet meer gaat. Maar dat is lastig, want je wil ook niet ‘moeilijk’ zijn.”

De van de Weem nuanceert dat beeld: “Het hangt echt af van waar je werkt. Ik denk dat de meeste werkgevers wel proberen om er rekening mee te houden, al lukt dat natuurlijk niet altijd.”

De stille worsteling van de werkende student
Deze gesprekken maken duidelijk hoe zwaar de combinatie van studie en werk voor veel studenten is. Waar de een zich staande houdt door plezier in het werk, ervaart de ander een constante spanning tussen financiële noodzaak en academische druk.

Er is dringend behoefte aan meer bewustzijn én actie. Onderwijsinstellingen lijken die stap al vaker te zetten, door flexibiliteit te bieden en studenten serieus te nemen. Werkgevers daarentegen blijven nog vaak achter: het initiatief om grenzen aan te geven ligt volledig bij de student, en dat is juist op momenten van stress een lastige opgave.

De vraag is niet óf studenten ondersteuning nodig hebben, maar of wij als samenleving voldoende naar ze luisteren voordat het te laat is.