Roken in Utrecht Centrum: waarom stoppen zo moeilijk blijft
Utrecht Centrum – Van het drukke plein De Neude tot de sfeervolle terrassen langs de Oudegracht: roken is nog steeds een alledaags beeld in het hart van de stad. Ondanks jarenlange campagnes, regelgeving en rookvrije zones, grijpt een aanzienlijk deel van inwoners en bezoekers nog steeds regelmatig naar een sigaret. Wat verklaart deze hardnekkige gewoonte? En waarom is stoppen zo lastig? We spraken met verslavingsdeskundige dr. Sanne de Vries van de GGD regio Utrecht en met Niels, een ex-roker uit Utrecht, over het rookgedrag in het centrum en de uitdagingen bij het stoppen.
Roken als sociaal en emotioneel gedrag
“Roken draait niet alleen om nicotineverslaving,” legt dr. Sanne de Vries uit. “Het gaat vaak om gedrag dat sociaal en emotioneel ingebed is. In stedelijke omgevingen zoals Utrecht Centrum zien we dat mensen roken tijdens sociale gelegenheden: op terrassen, tijdens het uitgaan, of zelfs op werkplekken waar collega’s roken. Het is een gewoonte die nauw verbonden is met ontspanning, pauzemomenten en groepsgevoel.”
Dit verklaart waarom rookgedrag moeilijk uit te bannen is, ondanks de vele rookvrije zones die de stad de afgelopen jaren heeft ingevoerd. “Mensen associëren roken met rust en gezelligheid, met het moment even uit de dagelijkse drukte stappen,” zegt De Vries. “Het is meer dan een lichamelijke verslaving, het is ook een gedragsmatig patroon.”
Uit recente cijfers van de GGD blijkt dat ongeveer 19 tot 20 procent van de volwassenen in Utrecht rookt. Bij jongeren tussen 18 en 30 jaar ligt dit percentage zelfs iets hoger. “We merken dat jongvolwassenen nog steeds vaak beginnen met roken, meestal binnen een sociale context,” vervolgt De Vries. “Alcohol, stress en groepsdruk spelen een grote rol bij die beslissing.”
Stoppen? Zwaarder dan je denkt
Niels van Elk (34), geboren en getogen in Utrecht, rookte vijftien jaar lang gemiddeld een pakje per dag. “Ik begon op mijn zestiende, vooral omdat iedereen in mijn vriendengroep rookte,” vertelt hij. “Het voelde stoer, het hoorde erbij om erbij te horen. Later werd het een vaste gewoonte, vooral op het terras met een biertje. Het hoorde erbij.”
Maar het stoppen ging niet vanzelf. “Ik heb minstens drie keer geprobeerd te stoppen voordat het echt lukte. Cold turkey werkte voor mij niet. De ontwenningsverschijnselen, de stress, en vooral de sociale verleiding maakten het zwaar.” Uiteindelijk lukte het hem met behulp van nicotinepleisters en een coach via zijn huisarts.
“Het moeilijkste waren de eerste weken,” zegt Niels. “De lichamelijke ontwenningsverschijnselen en het doorbreken van de gewoonte. Later was het vooral de verleiding op het terras, waar iedereen nog rookt. Dan voel je je soms de enige zonder sigaret. Dat was mentaal zwaar.”
Toch is hij blij met zijn keuze om te stoppen. “Mijn conditie is veel beter, ik bespaar maandelijks een hoop geld, en ik voel me vrijer. Roken dwingt je leven in een schema van pauzes en behoeftes, dat is nu weg.”
Wat werkt wel?
Volgens dr. De Vries bestaat er geen pasklare oplossing om te stoppen met roken. “Iedereen is anders. Sommigen stoppen succesvol met apps, pleisters of kauwgom, anderen hebben juist baat bij groepstherapie of individuele begeleiding. Het allerbelangrijkste is dat mensen begrijpen dat roken méér is dan alleen een gewoonte: het is gedrag met diepe wortels in sociaal-emotionele patronen en verslaving.”
Zij pleit voor een combinatie van persoonlijke ondersteuning en beleidsmaatregelen. “Lokale campagnes die gericht zijn op jongvolwassenen, bijvoorbeeld via hogescholen, cafés of sociale media influencers, kunnen een verschil maken. Ook rookvrije terrassen zouden de zichtbaarheid en sociale acceptatie van roken verminderen.”
De rol van de stad Utrecht
Utrecht heeft al verschillende maatregelen genomen om roken in het centrum te beperken, zoals rookvrije zones in openbare gebouwen en op sommige terrassen. Toch is roken nog zichtbaar aanwezig en lijkt het roken juist ingebakken in het sociale leven van de stad.
“Het is een uitdagende paradox,” zegt De Vries. “Enerzijds wil de stad gezonder en rookvrij worden, anderzijds is roken nog altijd verweven in het sociale weefsel van het centrum.” Volgens haar kan de stad meer doen door intensievere, gerichte voorlichting te combineren met praktische hulp en strengere rookvrije plekken.
Conclusie
Roken in Utrecht Centrum is niet alleen een kwestie van nicotineverslaving. Het is gedrag dat diep verankerd is in de omgeving, in sociale gewoontes en emotionele patronen. Stoppen gaat daarom veel verder dan alleen wilskracht; het vraagt om begrip, steun en vaak professionele hulp.
Voor mensen zoals Niels is stoppen een persoonlijke overwinning, die hard werken en doorzettingsvermogen vergt. En volgens deskundigen kan Utrecht meer doen om anderen diezelfde kans te geven. Met een combinatie van gerichte campagnes, rookvrije zones en laagdrempelige ondersteuning kan de stad de strijd tegen roken effectiever maken.
Want uiteindelijk gaat het om meer dan alleen minder rokers. Het gaat om een gezondere, leefbare stad waar iedereen de vrijheid heeft om te kiezen voor een rookvrij leven
