UTRECHT – De ramadan is traditioneel een maand van vasten in de islam, maar in de afgelopen jaren is er volgens islamitische koepelorganisaties een opvallende toename van niet-moslims die ook meedoen. Het Nederlands Dagblad heeft gesproken met voorzitter Muhsin Köktas van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) en hij geeft aan dat het aantal de afgelopen jaren zelfs is verdubbeld. Of het nu gaat om solidariteit met vrienden of gezondheidsredenen, de moslimgemeenschap merkt een verschuiving. Hoewel er verschillende meningen zijn binnen de moslimgemeenschap, lijken de meeste reacties positief, zolang het respect voor de religieuze betekenis van de ramadan centraal blijft staan. De groeiende deelname van niet-moslims kan leiden tot meer wederzijds begrip en solidariteit.

Vasten is niet hetzelfde als meedoen aan de ramadan

Aicha Meke, een moslima uit Utrecht, ziet de groeiende deelname als een teken van interesse, maar plaatst er wel een kanttekening bij. ‘Ik begrijp de nieuwsgierigheid en heb daar in principe geen probleem mee. Maar het vasten op zich is slechts een onderdeel van de ramadan. Als je alleen niet eet en drinkt, heb je niet echt meegedaan aan de ramadan, je hebt alleen gevast,’ zegt ze. Volgens Meke draait de ramadan om meer dan onthouding. ‘Het is een maand van spirituele bezinning, zelfreflectie en het verdiepen in het geloof.’

Ze merkt dat niet-moslims in haar omgeving regelmatig deelnemen aan iftars, de maaltijden waarmee het vasten wordt verbroken. ‘Iedereen is welkom bij een iftar, en ik zie dat mensen het waardevol vinden om zo meer te leren over de islam. Maar een iftar is niet zomaar een diner, het is een religieuze gebeurtenis waarbij gebed en gemeenschap centraal staan.’

Academisch perspectief op de trend

Samira Azabar, postdoctoraal onderzoeker verbonden aan het SPIRiT-project, dat zich richt op de impact van islamitische religiositeit, ziet verschillende redenen waarom niet-moslims aan de ramadan deelnemen. ‘Sommigen doen mee vanuit interreligieuze nieuwsgierigheid of omdat christelijk vasten en de ramadan soms samenvallen. Anderen willen solidair zijn met moslimvrienden of collega’s. Ook de populariteit van intermittent fasting en de zoektocht naar een bewuster leven spelen een rol.’

Volgens Azabar biedt de ramadan niet-moslims de kans om na te denken over hun consumptiegedrag en discipline. ‘In een samenleving waar individualisme en materialisme centraal staan, biedt de ramadan een moment van onthaasting en reflectie. Dit sluit aan bij bredere maatschappelijke trends zoals duurzaamheid en ethisch consumeren.’

Toch erkent ze dat de deelname van niet-moslims ook voor spanningen kan zorgen. ‘Sommige moslims zijn wantrouwend over de intenties van niet-moslims die vasten. Als het slechts als een gezondheidsrage wordt gezien zonder erkenning van de spirituele betekenis, kan dat als respectloos worden ervaren. Maar over het algemeen wordt het als iets positiefs gezien. In een samenleving waarin islam vaak negatief wordt geframed, is deze toenadering een kans om vooroordelen te doorbreken.’

Meer begrip en solidariteit

De toenemende deelname van niet-moslims aan de ramadan kan bijdragen aan onderling begrip, stelt Meke. ‘Door zelf te ervaren hoe het is om te vasten, kunnen niet-moslims een beter beeld krijgen van wat de ramadan betekent. Dit helpt om misvattingen te verminderen en vergroot de saamhorigheid.’

Azabar voegt hieraan toe dat deze trend kan bijdragen aan sociale verbinding. ‘Iftars zijn laagdrempelige momenten om samen te komen en in gesprek te gaan. In een tijd waarin polarisatie toeneemt, kunnen zulke momenten juist een tegenwicht bieden.’