UTRECHT NOORD- Utrecht Noord en Rotterdam IJsselmonde lijken op het eerste gezicht vergelijkbare wijken. Beide gebieden kennen een gemengde bevolkingssamenstelling met vergelijkbare sociaaleconomische kenmerken. Toch blijkt uit recente cijfers dat de mate van online fraude in IJsselmonde aanzienlijk hoger ligt dan in Utrecht Noord. Wat verklaart deze verschillen? En waarom zijn inwoners van IJsselmonde vaker slachtoffer van digitale oplichting?
Sociaaleconomische vergelijking: Utrecht Noord en IJsselmonde
Volgens gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) vertonen Utrecht Noord en IJsselmonde opvallend gelijke sociaaleconomische kenmerken. Beide wijken kennen een gemiddeld jaarinkomen van circa €25.000 en ongeveer 40% van de inwoners beschikt over een mbo- of hbo-diploma. Ook het percentage huishoudens met een migratieachtergrond ligt in beide wijken rond de 35%.
Fay Bot, student economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam die zich verdiept in sociologie en stedelijke criminaliteit, stelt:
“De sociaaleconomische situatie in Utrecht Noord en IJsselmonde is verrassend vergelijkbaar, waardoor verschillen in online criminaliteit waarschijnlijk andere oorzaken hebben.”
Deze cijfers tonen aan dat op sociaaleconomisch vlak beide wijken nagenoeg gelijk zijn.
Uit recente politiecijfers over online criminaliteit blijkt een significant verschil in slachtofferschap tussen de twee wijken. In IJsselmonde ligt het percentage slachtoffers van online criminaliteit op 18,4%, tegenover 11,4% in Utrecht Noord. Vooral online oplichting en fraude komt veel vaker voor in IJsselmonde (12,3%) dan in Utrecht Noord (7,1%).
Hieronder een overzicht van de belangrijkste cijfers (in % van het aantal inwoners): IJsselmonde scoort bijna overal hoger, soms bijna twee keer zoveel slachtoffers als Utrecht Noord.
Verschillen in preventie en bewustwording
Noa Warmenhoven, actief vrijwilliger in buurtinitiatieven in Utrecht Noord (Tuinwijk), legt uit:
“In Utrecht Noord is er al jaren aandacht voor digitale weerbaarheid. We organiseren workshops en geven voorlichting over online veiligheid, via bijvoorbeeld de buurthuizen. Daardoor zijn mensen hier alerter en melden zij sneller verdachte situaties. Dit helpt voorkomen dat ze slachtoffer worden, in plaats van ingrijpen wanneer het al gebeurd is en soms te laat.”
Fay Bot vult aan: “In IJsselmonde is de digitale kennis en het bewustzijn lager. Daarnaast speelt sociale isolatie een rol: mensen zijn minder geneigd hulp te zoeken of praten erover, waardoor criminelen makkelijker hun gang kunnen gaan. Ook is er in IJsselmonde een grotere groep nieuwkomers die minder bekend is met de Nederlandse digitale infrastructuur, wat hen extra kwetsbaar maakt.”
Slachtoffer van online fraude
Gijs K., bewoner van IJsselmonde, werd recent slachtoffer van een online oplichtingstruc. Hij werd gebeld door iemand die zich voordeed als medewerker van zijn telecombedrijf Odido en werd gevraagd zijn bankgegevens te delen om zijn nieuwe simkaart te activeren voor zijn account. Kort daarna werd zijn rekening leeggehaald. Daarnaast kreeg hij telefoontjes waarin werd aangeboden TikTokker te worden, maar alleen na betaling van 300 euro en het doorgeven van zijn bankgegevens. ‘’Het was erg vervelend, ik wist niet wat ik moest doen en schaamde me om het te melden. Ik denk dat ze vaak jongeren kiezen omdat wij makkelijk te manipuleren zijn en nog niet veel weten over telefoonabbonementen’’ zegt Gijs.
De rol van preventie en bewustwording
Het voorbeeld van Utrecht Noord laat zien dat investeringen in voorlichting en digitale educatie effectief zijn in het terugdringen van online criminaliteit. Door bewoners bewust te maken van risico’s, signalen van fraude te herkennen en hulp aan te bieden, kan het aantal slachtoffers aanzienlijk dalen. Volgens Fay is preventie cruciaal en moeten gemeenten en politie samenwerken met buurtorganisaties om digitale weerbaarheid te vergroten, vooral in kwetsbare wijken.
Hoewel Utrecht Noord en IJsselmonde op sociaaleconomisch vlak vergelijkbaar zijn, zijn er grote verschillen in het aantal slachtoffers van online fraude. IJsselmonde telt aanzienlijk meer slachtoffers, vooral bij oplichting, hacking en identiteitsfraude. Dit wordt verklaard door verschillen in digitale kennis, sociale cohesie en preventie. Buurtinitiatieven in Utrecht Noord tonen dat gerichte voorlichting en steun effectief kunnen zijn in het verminderen van online criminaliteit.
Om online fraude terug te dringen is het essentieel dat ook in wijken als IJsselmonde wordt geïnvesteerd in digitale weerbaarheid, voorlichting en laagdrempelige meldpunten. Alleen zo kunnen inwoners beter beschermd worden tegen de steeds slimmere vormen van digitale criminaliteit
