In Utrecht wordt langzaam vooruitgang geboekt op het gebied van doorstroom naar het hoger onderwijs, maar niet elke wijk profiteert evenveel van die vooruitgang. Cijfers uit Utrecht in Cijfers tonen aan dat het aandeel inwoners met een hbo- of wo-opleiding in Overvecht is gestegen van 21% in 2013 naar 30% in 2022. In Noordwest groeide dat aandeel in dezelfde periode van 41% naar 52%. Daarmee blijft het verschil tussen de wijken opvallend groot, maar achter die cijfers schuilen uiteenlopende omstandigheden, inzet van betrokken professionals en jongeren die zich niet zomaar neerleggen bij die verschillen.
Deze grafiek laat het percentage inwoners met een hbo- of wo-opleiding zien in de Utrechtse wijken Overvecht en Noordwest (2013–2022). Overvecht heeft aanzienlijk minder inwoners dan Noordwest (ca. 34.500 tegenover 44.500 in 2022). De grafiek toont dus een relatief verschil in opleidingsniveau, niet het absolute aantal hoogopgeleiden. Toch blijft het verschil opvallend: in 2022 had 52% van de inwoners in Noordwest een hbo- of wo-diploma, tegenover 30% in Overvecht.
Anne Rutten, wijkambassadeur Stadsbesturen Gelijke Kansen voor Jongeren, maakt kansenongelijkheid in het onderwijs dagelijks mee. Zij verbindt onderwijsinstellingen met organisaties binnen het sociaal domein die ondersteuning bieden aan jongeren die dat nodig hebben, zoals extra taalondersteuning of een luisterend oor. Op die manier proberen zij problemen al preventief aan te pakken zodat hoger onderwijs voor iedereen zo toegankelijk mogelijk wordt. ‘Ik vind het belangrijk dat leerlingen de ondersteuning krijgen waar ze recht op hebben en die ze nodig hebben. Mensen moeten leren breed naar een kind te kijken: hoe gaat het op school, hoe is het thuis, alles beïnvloedt elkaar. De juiste hulp op de juiste plek maakt het verschil’, vertelt Rutten.
Haar focuswijken zijn Overvecht en Noordwest, en Rutten ziet duidelijke verschillen tussen deze wijken, vooral in het soort hulp waar vraag naar is. ‘In Overvecht bieden wij enorm veel ondersteuning aan. De vraag is daar heel groot. Een groot deel van de wijk heeft een migratieachtergrond, waardoor er veel behoefte is aan taalondersteuning en huiswerkbegeleiding.’ Ook zijn er in Overvecht veel grote gezinnen waardoor kinderen soms minder aandacht krijgen dan ze nodig hebben. ‘Dat zijn allemaal zorgen die we proberen te voorkomen, zodat kinderen geen achterstand oplopen en ook kunnen doorstromen naar het hoger onderwijs, zelfs als ze thuis geen voorbeeld hebben of als ouders zelf niet weten hoe het systeem werkt.’
In Noordwest ziet Rutten ook een toenemende groep bewoners met een migratieachtergrond, maar volgens haar ligt de hulpvraag daar anders. ‘In deze wijk vragen verzorgers en ouders zich vaker af wat het nut is van doorstuderen en waarom het belangrijk is. De prioriteiten liggen anders. ‘Juist daarom is het volgens haar belangrijk dat deze ondersteuning in beide wijken beschikbaar blijft. ‘Soms heeft een klein gebaar grote impact. Aandacht en tijd voor een gezin of ouder kunnen doorslaggevend zijn. Op de lange termijn geeft dit jongeren meer zelfvertrouwen om de stap naar het hoger onderwijs te zetten en hun mogelijkheden volledig te benutten’, aldus Rutten.
Jaimy Reuters uit Utrecht Noordwest is net geslaagd voor haar havodiploma en gaat volgend jaar aan een hbo-opleiding beginnen. Voor haar was het altijd duidelijk dat ze wilde doorstuderen. Hoger onderwijs was geen vraag, maar een logische volgende stap. Al van jongs af aan vond ze het leuk om mensen te helpen en met kinderen te werken. ‘Ik wil iets doen waar ik echt achter sta, en waarin ik gespecialiseerd ben. Dan weet ik dat ik later iets doe dat bij me past.’ Die overtuiging werd versterkt door haar omgeving, waar ouders, buren en zelfs een basisschooldirecteur haar aanmoedigden om haar talent voor kinderen serieus te nemen.
Tijdens de middelbare school had Reuters soms moeite met bepaalde vakken, zoals wiskunde en Frans. Ze kreeg bijles en kon op school extra lessen volgen om bij te blijven. Die hulp was laagdrempelig en effectief. ‘Gelukkig was die ondersteuning toegankelijk. Zonder dat had ik het misschien niet gered’, vertelt ze. Ze realiseert zich dat niet iedere leerling die kans krijgt en vindt dat erg spijtig, omdat ze zelf heeft ervaren hoeveel verschil hulp kan maken.
Reuters ziet het belang van praktische oplossingen die door haar omgeving vaak zijn aangestipt. ‘Ik heb veel mensen om me heen gehad die me lieten inzien hoe belangrijk goede ondersteuning is. Bij oppasadresjes hoorde ik hoe lastig sommige gezinnen het hebben met schoolspullen of bijles. En mensen uit mijn buurt gaven voorbeelden van hoe kleine gebaren een groot verschil kunnen maken.’ Daardoor realiseert ze zich dat motivatie bij jongeren vaak aanwezig is, maar dat niet iedereen de juiste omstandigheden heeft om die te benutten. Ze is dan ook dankbaar dat het voor haar wél mogelijk was.
In beide wijken is het aandeel hoogopgeleide inwoners gestegen, maar het verschil blijft zichtbaar. De ondersteuning in Overvecht richt zich vooral op taal en basisvaardigheden, in Noordwest ligt de nadruk op motivatie en perspectief. Toegankelijke begeleiding en praktische oplossingen kunnen bijdragen aan betere doorstroomkansen. De cijfers tonen aan dat gelijke kansen nog niet vanzelfsprekend zijn, maar dat er wel vooruitgang wordt geboekt.
