ZUIDWEST – De gemeente Utrecht versnelt de invoering van de 30 km/u maatregel. Vanaf 2026 worden onder andere 17 wegen in Utrecht Zuidwest teruggebracht naar de lagere snelheid , met als doel het verbeteren van de verkeersveiligheid. Projectmanager Leonie Smeets en verkeerspsycholoog Matthijs Dicke vertellen over de effectiviteit en de uitvoering van de maatregel.

Sinds 2019 werkt de gemeente Utrecht aan het “30 km-impulsprogramma” waarbij wegen binnen de bebouwde kom veiliger worden ingericht door wegonderhoud en snelheidsverlaging te combineren. Alleen merkt de gemeente dat er toch nadelen zijn, zoals financiële tekorten en onlogische snelheidsverhogingen. 

Daarom kiest de gemeente nu voor een versnelde aanpak waarbij wegen zonder vrijliggende fietspaden worden teruggebracht naar 30 km/u in 2026. Dit zijn de wegen waar voetgangers en fietsers het meest kwetsbaar zijn. Op 13 februari publiceerde Beleidsradar.nl het document waarin de nieuwe aanpak wordt uitgelegd. 

Door middel van kleine maatregelen en duidelijke communicatie wil de gemeente de snelheid verlagen. De kleine maatregelen zijn bijvoorbeeld bebording, het verbreden van de fietspaden en poortconstructies. Toch zijn er ook wegen die nog moeten wachten op een integrale aanpak zoals de Balijelaan en Columbuslaan in Kanaleneiland. Op deze straten zijn meer maatregelen nodig, bijvoorbeeld versmallingen en snelheidsremmende verharding om ervoor te zorgen dat 30 km/u natuurlijker aanvoelt om aan te rijden op de weg 

Om de duidelijke communicatie naar bewoners effectief te laten verlopen, zijn er ideeën om tekstkarren of wijkberichten te sturen in de buurten. Daarnaast is het beleidskader aangepast door het CVOM en kan er nu gebruik worden gemaakt van de flexflitsers als handhaving. Het volledige uitvoeringsplan wordt in dit kwartaal nog voorgelegd aan het college van B&W en moet naar buiten komen in februari 2026. 

Leonie Smeets, projectmanager bij de gemeente Utrecht benadrukt dat iedere gereden kilometer onder de 50 km/u al een winst is voor de verkeersveiligheid. ‘De verkeersveiligheid kan met 20 à 30 procent groter worden als de maximum snelheid 5 km/u lager ligt. Daarnaast verwachten wij dat de daling van de gemiddelde snelheid wel wat hoger is dan in Amsterdam omdat wij in Utrecht dus meer maatregelen nemen,’ vertelt Smeets. In december 2023 werd in Amsterdam de 30 km/u maatregel ingevoerd en werkte zij alleen met bebording. De gemeente Amsterdam deed in oktober 2024 onderzoek naar de gemiddelde snelheid en hieruit bleek dat deze maar met 5 procent was gedaald. 

Verkeerspsycholoog Matthijs Dicke is positief over de versnelde aanpak van de gemeente Utrecht maar zegt ook dat het niet te vlug moet gaan: ‘Hoe eerder de snelheid omlaag gaat, hoe beter, maar het moet niet te gehaast gedaan worden.’ Door de snelheid omlaag te brengen wordt niet alleen de kans op een ongeval kleiner maar ook de impact is kleiner. Uit onderzoek van SWOV blijkt dat bij een snelheid onder de 30 km/u de kans op een dodelijke afloop bij een ongeval zeer klein is. Bij een botssnelheid van van 30 km/u overleeft meer dan 95 procent van de voetgangers een botsing met een personenauto; bij een botssnelheid van 50 km/u overleeft ongeveer 85 procent van de voetgangers een botsing met een personenauto (SWOV, 2023). 

Volgens Dicke is het wel belangrijk dat de inrichting van de weg wordt aangepast zodat het natuurlijker voelt voor mensen om 30 km/u te gaan rijden. ‘Ik zie liever bredere fietspaden dan bijvoorbeeld drempels, dat is voor niemand fijn,’ stelt hij. Ook denkt de verkeerspsycholoog dat een campagne kan helpen bij het communiceren naar de bewoners. ‘Zo kunnen mensen inzien waarom de 30 km/u wordt ingevoerd en krijg je ze wellicht meer mee,’ legt Dicke uit. Grote uitdagingen volgens hem zijn ervoor zorgen dat de wegen vrij snel achter elkaar naar de lagere snelheid gaan en dat de fiets en de auto zoveel mogelijk uit elkaar worden gehouden op de weg. 

Het verlagen van de snelheid heeft ook gevolgen voor het openbaar vervoer. In Amsterdam steeg de gemiddelde reistijd met 5 procent. De gemeente Utrecht is in overleg met de OV-Alliantie om te onderzoeken in het uitvoeringsprogramma hoeveel reistijdverlies er gaat zijn op de wegen met openbaar vervoer binnen de versnelde aanpak. 

Er zijn gemengde reacties van burgers in Kanaleneiland op de nieuwe maatregel. Shukri, een inwoonster, ziet vooral de voordelen: ‘Goed dat de wegen naar 30 km/u, het is belangrijk dat de gemeente de veiligheid waarborgt.’ Ze vindt wel dat de invoering duidelijk zichtbaar moet zijn. ‘Het moet op tijd aangegeven worden dat je 30 km per uur moet gaan rijden om het onnatuurlijke gevoel te laten afnemen,’ voegt zij toe. Marco Doeser, media en communicatie docent op het ROC Midden Nederland in Kanaleneiland, twijfelt over de effectiviteit van de regel. ‘30 km/u voelt ook onnatuurlijk laag, zeker op doorgaande wegen. Het hangt echt af van de verkeerssituatie,’ zegt Doeser. Hij twijfelt over een mogelijke campagne. Als media en communicatie docent benadrukt hij dat mensen campagnes minder snel registeren en dat directe verkeersborden effectiever kunnen zijn, omdat mensen regels sneller oppikken wanneer deze duidelijk in de omgeving zichtbaar zijn. 

De invoering van de 30 km/u is in de gemeente Utrecht dus in volle gang. De impact van de versnelde invoering zal pas echt zichtbaar worden zodra de maatregel in de praktijk wordt gebracht.