UTRECHT ZUIDWEST – De opkomst voor de Tweede Kamerverkiezingen 2023 was in Utrecht Zuidwest laag vergeleken met de andere wijken in Utrecht. Om wijkbewoners meer te betrekken wordt er door de wijk gekozen voor een andere aanpak bij de aankomende verkiezingen. Dat de opkomst laag is in deze wijk is niets nieuws. Historicus Leo Lucassen legt uit dat dit door verschillende factoren kan worden veroorzaakt.
Opkomst in cijfers
Nu het kabinet is gevallen en er nieuwe verkiezingen in aantocht zijn, is het interessant om te kijken hoe het eigenlijk ging met de opkomst bij de vorige tweede kamer verkiezingen in Utrecht Zuidwest. Uit cijfers van het Team Verkiezingen en Onderzoek & Advies, gemeente Utrecht blijkt dat de opkomst voor de vorige tweede kamer verkiezingen in Utrecht Zuidwest het op één na laagst was van heel Utrecht. Met 71,3% liggen ze onder het landelijke (77,8%) en gemeentelijke (79,8%) gemiddelde van Nederland. Alleen Overvecht had een lager opkomstpercentage van 59,5%.
visuele weergave van de opkomst voor de tweede kamer verkiezingen:
Een andere aanpak
Maud van Dam is vrijwilliger in de wijk en vertelt meer over wat er in de wijk gedaan wordt om de verkiezingen toegankelijk te maken en mensen erbij te betrekken: ‘Vorige keren organiseerden we met de wijkplatformen extra bijeenkomsten waarin bewoners direct met wethouders en raadsleden konden praten.’ Van Dam vertelt dat ze zoiets nog nooit hebben uitgeprobeerd bij de Tweede Kamerverkiezingen, omdat het daarvoor veel lastiger te regelen is. Wel hebben ze goed gelet op de toegankelijkheid, vertelt van Dam, ‘bij de vorige Tweede Kamer verkiezingen hadden we er goed op gelet of er voldoende stemloketten waren zodat het voor iedereen toegankelijk was. Nu lijkt het erop dat dat nog niet genoeg was.’ Ze vertelt dat ze daarom bij de aankomende verkiezingen hun aanpak gaan aanpassen. ‘Naast het toegankelijk maken van stemmen, willen we mensen graag ook meer actief betrekken door bijvoorbeeld via wijkspreekuren meer over de verkiezingen spreken. We hopen door mensen meer te betrekken mensen bewust te maken van het belang van hun stem.’
Verlies in vertrouwen
In de wijk Utrecht Zuidwest, hebben 53,6% van de inwonende een niet-Nederlandse herkomst. Uit een inwoners enquête van Advies en Onderzoek Gemeente Utrecht blijkt ook dat 10% van de mensen in Utrecht Zuidwest in 2023 slecht kon rondkomen. Dit percentage stijgt al lange tijd boven het Utrechtse gemiddelde uit. Deze verschijnselen spelen mogelijk een rol in de lage opkomst. Historicus Leo Lucassen vertelt dat klasse, niet perse afkomst, voor een groot deel meespeelt in de lage opkomst: ‘Bij mensen met een Nederlandse afkomst die in dezelfde omstandigheden zitten, zie je ook dat er veel minder gestemd wordt omdat ze eigenlijk niet geloven in de politiek. Het maakt dan allemaal niet meer uit of je door de hond of de kat gebeten wordt.’ Verder vertelt hij dat een specifieke factor die zou kunnen verklaren waarom met name migranten minder naar de stembus gaan is dat zij het vertrouwen in de politiek hebben verloren en dat met name de toeslagenaffaire daarbij een grote rol heeft gespeeld. Hierbij werden mensen met een niet-Nederlandse herkomst of een andere huidskleur gediscrimineerd door de belastingdienst. ‘Doordat de overheid op deze manier heeft gediscrimineerd en onderscheidt heeft gemaakt, hebben ze het vertrouwen van deze mensen geschaad.’
Hogere opkomst bij lokale verkiezingen
Bij de lokale verkiezingen is de opkomst in Utrecht Zuidwest relatief hoog vergeleken met de andere wijken in Utrecht blijkt uit cijfers van de gemeente Utrecht. Lucassen vertelt dat Nederland vrij vroeg was met het betrekken van arbeidsmigranten bij de lokale verkiezingen. ‘In de jaren zeventig en tachtig werd het voor immigranten en gastarbeiders zonder Nederlandse nationaliteit mogelijk gemaakt om bij de lokale verkiezingen te stemmen. En dat kan nog steeds, maar bij nationale verkiezingen is dat niet zo, waardoor mensen die al langer in Nederland wonen maar geen Nederlands paspoort hebben, worden buitengesloten.’ De hogere stemopkomst bij lokale verkiezingen komt vooral doordat daar meer vertegenwoordiging is. Wanneer mensen zichzelf gerepresenteerd zien in de politiek zijn ze sneller geneigd om te gaan stemmen. Ook helpt het mee als een bekend gezicht in de politiek werkt. ‘In de landelijke politiek is dat ook zo, vertelt Lucassen ‘maar landelijke politici staan vaak te ver van de mensen af en vertegenwoordigen daardoor niet altijd hun belangen.’
