LEIDSCHE RIJN- Tijdens de jaarlijkse herdenking op 4 mei kwam de buurt bijeen op het Berlijnplein om gezamenlijk te herdenken. Van jonge kinderen, tot ouderen. Van brandweerlieden tot Oekraïense vluchtelingen. Heel Leidsche Rijn herdacht 4 mei op zijn of haar eigen manier. Stichting 4 en 5 mei Leidsche Rijn heeft een programma opgesteld om op 4 mei te herdenken, en om op 5 mei juist de bevrijding te vieren.
Terwijl het plein zich langzaam vult met steeds meer mensen, hoor je de mooie klanken van het Harmonie Orkest Vleuten onder de perronkappen vandaan komen. Om aanwezigen meer bij de herdenking te betrekken, worden door vrijwilligers van de stichting bloemen uitgedeeld. Een van deze vrijwilligers, en daarnaast bewoonster van Leidsche Rijn, is Marion de Heij. De Heij hecht veel waarde in de jaarlijkse herdenking, en zet zich om die reden al meerdere jaren in op 4 mei. ‘De slogan: ‘Opdat wij het niet vergeten’ is mij nog altijd bijgebleven. Het is onvoorstelbaar wat voor een vreselijke dingen zijn gebeurd in die tijd. Dit mag nooit uit ons geheugen vervagen.’ Vervolgens vindt er nog een korte mededeling plaats van voorzitter Stichting 4 en 5 mei in Leidsche Rijn; Bas Meijer. Om stipt 20:00 valt er een stilte van twee minuten over het plein heen.
Als de zon langzaam ondergaat wordt de stilte doorbroken door het geluid van het bekende Nederlandse volkslied; het Wilhelmus. Hierna worden kransen gelegd en komen twee sprekers aan bod. Een jongere uit Leidsche Rijn en Raadslid Cees Bos houden een bijzondere toespraak. Zo vertelt Bos dat oorlog in zekere zin nooit over gaat. ‘Wij wonen in een vrij nieuwe wijk met veel jonge bewoners, de grond waar wij nu op staan is daarentegen niet jong, die is oud met al zijn historie.’ Ten slotte wordt er de gelegenheid gegeven voor aanwezigen om hun bloemen bij het monument neer te leggen. Al snel wordt het monument en het hek eromheen gevuld met oogstrelende bloemen in rood, wit, blauwe kleuren.
Het nationale thema van 2023 is ‘Leven met Oorlog’. De afstand tot de Tweede Oorlog wordt namelijk ieder jaar groter. Het wordt dus ook steeds belangrijker om verhalen over de oorlog met elkaar te delen, zodat we dit generatie op generatie kunnen doorgeven. Al helemaal nu de laatste mensen die de oorlog zelf hebben meegemaakt nog in leven zijn. Na afloop spreek ik een ouder stel die plaats hebben genomen op een van de stoelen onder de perronkappen op het Berlijnplein. Het zijn twee bewoners van Leidsche Rijn; Thea Patist en Martin Brand. Patist heeft de oorlog nog net meegemaakt en Brand is kort na de oorlog geboren. Zij kregen vanaf jongs af aan al verhalen over de oorlog te horen. Wel tot zekere mate, het onderwerp oorlog was namelijk in veel gezinnen iets wat liever vermeden werd. Brand vertelt dat zijn vader in tegenstelling tot zijn moeder nog wel verhalen vertelde over de oorlog, dit waren dan wel vaak de heroïsche verhalen. Patist beaamt dit; “Je hoorde in het begin vaak vooral de stoere verhalen. Dit werd sporadisch, in kleine stukjes vertelt. ‘We hebben dit gepikt en we hebben dit gewonnen.’ Maar wat er écht gebeurde hoorde je vaak niet. Dat ging veel dieper. Pas later toen onze kinderen pubers werden begon mijn vader de meer realistische verhalen over wat hij meegemaakt had te vertellen.”
Nog steeds vinden Patist en Brand het belangrijk om ook hun kleinkinderen zoveel mogelijk verhalen over de oorlog te vertellen. Thea vertelt dat haar vader vroeger bij de binnenlandse strijdkracht gezeten heeft, hier in het Utrechtse. ‘Laatst zijn we een brief tegengekomen die mijn vader heeft geschreven in 1941 aan zijn zus toen hij te werk gesteld werd. Het is zo bijzonder dat ik dit kan laten lezen aan mijn kleinkinderen. Dit soort verhalen houdt het voor hen ook in leven. Nu denk ik wel eens: Waarom heb ik niet meer gevraagd?’
Het feit dat er ook Oekraïense vluchtelingen bij de herdenking aanwezig zijn laat toch wel de harde realiteit zien, namelijk dat vrijheid niet iets vanzelfsprekends is. De herdenking op 4 mei is tegenwoordig nog erg gericht op de slachtoffers van vooral de Tweede oorlog. Toch heerst er de afgelopen jaren veel discussie wie we precies herdenken tijdens deze twee minuten van stilte. Uit resultaten van het Nationale Vrijheidsonderzoek blijkt dat 59 procent van de ondervraagden vindt dat er naast de Tweede Wereld oorlog ook meer aandacht besteed zou moeten worden aan andere oorlogen. Vorig jaar was dat nog 53 procent. De lijst met mensen die worden herdacht is sinds de eerste Dodenherdenking al meerdere keren aangepast.
