Sinds de oorlog in Oekraïne vonden veel vluchtelingen onderdak in Woerden. Drie jaar later blijkt een groot deel vertrokken, terwijl de blijvers geconfronteerd worden met integratie-uitdagingen.

In 2022 vluchtten duizenden Oekraïners naar Nederland, waaronder een groot aantal naar Woerden. Drie jaar later is de vraag: zijn zij gebleven, vertrokken of volledig geïntegreerd in de gemeente? Uit cijfers van het CBS blijkt dat de migratiestromen in Woerden sinds 2022 opvallende veranderingen hebben doorgemaakt.

De hoeveelheid immigratie in Woerden afkomstig uit verschillende landen.

De immigratie in Woerden kende in 2022 een piek met 445 nieuwkomers, een grote stijging ten opzichte van de 236 in 2021 en voorgaande jaren. Het merendeel van deze nieuwkomers kwam uit Europa, een groep waar Oekraïners onder vallen. In 2023 daalde de immigratie weer naar 320 personen, wat erop kan wijzen dat de grote instroom van vluchtelingen is verminderd. Tegelijkertijd nam ook de emigratie toe: in 2022 vertrokken 137 mensen uit Woerden, in 2023 was dat aantal gestegen naar 196. Dit kan suggereren dat een deel van de Oekraïense vluchtelingen na de eerste opvangfase in een andere stad zijn gaan vestigen.

Veel Oekraïense vluchtelingen gaan na de eerste opvangperiode doorstromen naar grotere steden of zelfs terugkeren als de situatie in hun regio iets stabieler wordt. Maar een deel kiest bewust voor rustigere gemeentes zoals Woerden vanwege de kleinschaligheid en veiligheid.

Regiovergelijking: Woerden opvallende uitschieter
In vergelijking met omliggende gemeenten zoals Montfoort, Oudewater en Lopik, heeft Woerden sinds het uitbreken van de oorlog een aanzienlijk hogere instroom van migranten gehad.

De grafiek toont het aantal Europese migranten in de gemeenten Woerden, Montfoort, Oudewater en Lopik tussen 2013 en 2023

Uit het CBS blijkt dat Woerden in 2022 meer dan twee keer zoveel immigranten ontving als in de jaren ervoor, terwijl buurgemeenten vrijwel gelijk bleven. Dit benadrukt de bijzondere positie van Woerden in de regionale opvang van migranten.

Woerden beschikt over relatief veel voorzieningen zoals tijdelijke opvanglocaties en taalprogramma’s. Wat het het aantrekkelijker maakt dan kleinere omliggende gemeenten, waar de capaciteit ontbreekt.

Integratie tussen hoop en onzekerheid
Voor de Oekraïners die in Woerden zijn gebleven, is het leven er één geworden van wederopbouw en aanpassing. Veel volwassenen proberen werk te vinden, terwijl kinderen naar school gaan en langzaam de taal leren. Toch is het traject naar volledige integratie lang en niet voor iedereen vanzelfsprekend.

De gemeente Woerden zet in op taalonderwijs, psychosociale begeleiding en ondersteuning bij het zoeken naar werk. Er worden taalcursussen aangeboden en er zijn vrijwilligersprojecten waarbij Oekraïners zich kunnen inzetten in bijvoorbeeld de bibliotheek, speeltuinen of buurtcentra.

Toch zijn er ook knelpunten. Huisvesting blijft een groot probleem. Veel vluchtelingen wonen nog in tijdelijke units of bij gastgezinnen. Structurele woningen zijn schaars en wachttijden voor sociale huurwoningen zijn lang.  Het gebrek aan perspectief kan verlammend werken.

Beleid en toekomst
De data schetst een beeld van een gemeente die in 2022 een hoge vluchtelingeninstroom kende, maar waarvan een deel inmiddels is doorgereisd. Voor het gemeentebeleid betekent dit dat de vraag naar langdurige integratieondersteuning mogelijk afneemt, terwijl de focus kan verschuiven naar blijvende huisvesting en werkgelegenheid voor de groep die Woerden als nieuwe thuisbasis heeft gekozen.

De groep Oekraïense vluchtelingen die in Woerden is gebleven, heeft behoefte aan continuïteit, perspectief en toekomstmogelijkheden binnen de gemeente. Voor hen is een stabiele woonsituatie en toegang tot werk en onderwijs van groot belang. Tegelijkertijd neemt de druk op gemeentelijke voorzieningen toe, wat vraagt om verdere regionale samenwerking. In buurgemeenten zoals Montfoort en Oudewater is de migratiedruk momenteel aanzienlijk lager, wat ruimte biedt voor een eerlijkere spreiding van opvangcapaciteit in de toekomst.

Hoewel het onduidelijk is of de Oekraïense vluchtelingen op lange termijn in Woerden zullen blijven of uiteindelijk terugkeren, is hun aanwezigheid de afgelopen jaren van grote invloed geweest op de lokale samenleving. De toegenomen instroom van migranten heeft Woerden veranderd of dat nu tijdelijk is of blijvend, zal de komende jaren moeten blijken.

Een plek van hoop en ontmoeting
Bij House of Hope in Woerden wordt integratie niet gezien als een beleidskwestie, maar als iets menselijks. Vrijwilligster Karin Bol vertelt hoe de ontmoetingen met vluchtelingen haar blik hebben verruimd: “Iedereen is hier welkom, niet alleen Oekraïners. We luisteren. Het is niet alleen een plek om taal te leren, het is een plek om elkaar echt te leren kennen. Om empathie voor elkaar te hebben.”

Volgens Bol is de angst voor migratie vaak gebaseerd op afstand en onbekendheid: “Veel mensen vinden het lastig dat er meer vluchtelingen of migranten naar Nederland komen. Wat ik tegen hen wil zeggen is: kom een keer langs, praat eens met elkaar. Als we elkaar aankijken, zien we meer overeenkomsten dan verschillen.”

Deze boodschap raakt aan de kern van de integratie-uitdaging in Woerden. Waar cijfers laten zien dat een deel van de vluchtelingen is vertrokken, zijn er ook velen gebleven op zoek naar stabiliteit, werk en een plek in de samenleving. De inzet van betrokken vrijwilligers zoals Karin Bol speelt daarbij een onmisbare rol.