Jacqueline van Leeuwen begon als vrijwilliger bij VluchtelingenWerk Nederland en werkte zich op tot teamleider. Nu zet ze zich dagelijks in voor de integratie van statushouders. “Ze moeten binnen drie jaar inburgeren, de taal leren en een bestaan opbouwen, terwijl ze vaak jarenlang in een AZC in de wachtstand hebben gestaan. Dat is de echte uitdaging.”

Maandagochtend: Het is al druk op het kantoor van VluchtelingenWerk Nederland. Vrijwilligers lopen in en uit, telefoons rinkelen, en Jacqueline van Leeuwen maakt zich klaar voor de dagelijkse vergadering met haar vier collega-teamleiders. Jacqueline doet nog snel even een koffierondje, maar daarna moet ze echt aan de slag. ‘Dit werk is hectisch,’ vertelt ze, ‘maar ik zou niets anders willen doen.’

Haar eigen reis binnen de organisatie begon bescheiden. In 2013 meldde Jacqueline zich als vrijwilliger aan bij VluchtelingenWerk Nederland, destijds nog bekend als VluchtelingenWerk Woerden. Ze deed dit naast haar betaalde baan om iets goeds te doen voor de mensheid. Toen in 2015 de vluchtelingenstroom uit Syrië op gang kwam, werd het ontzettend druk bij het steunpunt. ‘Vanaf dat punt was het eigenlijk geen vrijwilligerswerk meer, maar was ik er de hele week mee bezig,’ vertelt Jacqueline. ‘Toen mij werd gevraagd of ik als vaste kracht bij het steunpunt wilde werken, zei ik gelijk: “Ja!”’

Sindsdien heeft Jacqueline verschillende functies binnen het steunpunt vervuld: van administratief medewerker tot coördinator en nu teamleider. Haar taken zijn divers, van overleg met gemeenten tot het aansturen van vrijwilligers. ‘Zonder onze vrijwilligers zouden we dit werk niet kunnen doen,’ vertelt Jacqueline. ‘Zij hebben direct contact met statushouders en helpen hen integreren. Denk aan alledaagse dingen zoals boodschappen doen, de Nederlandse taal oefenen en administratieve zaken regelen. Statushouders moeten dit in korte tijd onder de knie krijgen. Onze vrijwilligers bieden hierbij één-op-één begeleiding. Als je deze persoonlijke ondersteuning alleen met betaalde krachten zou willen doen, zou dat een godsvermogen kosten.’

Jacqueline legt uit dat integreren in Nederland een grote uitdaging is voor statushouders. ‘Binnen drie jaar moeten ze inburgeren, de taal leren, een participatieverklaring ondertekenen, cursussen volgen en werk zoeken,’ vertelt ze bezorgd. ‘Ondertussen moeten ze herstellen van wat ze hebben meegemaakt. Veel mensen zijn getraumatiseerd. Als dat hen niet in hun thuisland is overkomen, dan wel hier door de eindeloze wachttijden en onzekerheid.’

Het team van VluchtelingenWerk Nederland ondersteunt statushouders daarom met maatschappelijke begeleiding, zoals hulp bij administratie, uitkeringen en een begeleidingsplan. ‘We bieden geen maatschappelijk werk, maar begeleiden en monitoren de voortgang. Waar nodig schakelen we professionele hulp in.’ Daarnaast helpen ze bij financiële zelfredzaamheid en juridische begeleiding, zoals gezinshereniging—een proces dat soms jaren kan duren. Jacqueline vat het samen: ‘Alles wat voor ons vanzelfsprekend is—een zorgverzekering, een huisarts, een school voor de kinderen—moeten zij in korte tijd helemaal opnieuw regelen. Dat is enorm intensief. Wij helpen hen op weg, maar uiteindelijk moeten ze het zelf doen.’

De maatschappelijke beeldvorming frustreert haar soms. ‘Er zijn zoveel misverstanden over statushouders waardoor ze soms in een slecht daglicht worden gezet. Neem de discussie over sociale huurwoningen. Er wordt geroepen dat zij voorrang krijgen, maar eigenlijk krijgen ze waar elke dakloze in Nederland recht op heeft: een plek om te wonen. En het gaat om slechts 5% van de woningen. Dat lost het woningprobleem niet ineens op.’ Ze zucht, ‘Ik ben ervan overtuigd dat journalistiek een cruciale rol speelt in het verspreiden van de waarheid. Journalisten hebben de taak om zorgvuldig te onderzoeken en de feiten helder te presenteren. Als een politicus dan beweert dat het afschaffen van voorrang voor statushouders het woningtekort oplost, moeten we de context belichten. In werkelijkheid gaat slechts een klein deel van de woningen naar statushouders, waardoor het effect op de wachtlijsten minimaal is. Zo zorgen we ervoor dat statushouders niet onterecht negatief worden afgebeeld en krijgt de waarheid de ruimte.’

Jacqueline sluit af met een heldere oproep: ‘Echte integratie vraagt om menselijkheid, begrip en de kracht van de waarheid. Wij zorgen ervoor dat statushouders niet alleen een dak boven hun hoofd krijgen, maar ook de steun en waardigheid die ze verdienen. Samen kunnen we vooroordelen doorbreken en een samenleving bouwen waarin iedereen telt.’