De Mensenbieb is een initiatief dat vóór de covid-epidemie jaarlijks plaatsvond in de bibliotheek in Woerden. Bij de Mensenbieb kan een persoon een “boek” reserveren voor 30 minuten; tijdens deze tijd kan iemand luisteren naar het verhaal van het boek in een gesprek. Elk “boek” heeft een thema dat een individu bij de reservering kan selecteren.

Zaterdagmiddag in de bibliotheek in Woerden. Het geluid van kinderen die de bibliotheek bezoeken met hun familie vult de oren van de bezoekers die aanwezig zijn voor de Mensenbieb. Een bestuurslid van de organisatie zelf, een fotojournalist en een studentjournalist bevinden zich omringd door een geur van koffie en boeken. Een bord met de thema’s en de tijdsindeling van de reserveringen staat dichtbij de ingang. In verband met de tijdsduur van de gesprekken kan één persoon maar vier verschillende thema’s reserveren.

“Over welke vier thema’s krijg ik nu te horen?” Wat fijn dat u dat vraagt: de “boeken” die de journalist A. Velthuizen spreekt, gaan over de thema’s: ‘Verslaving, vluchteling zijn, laaggeletterdheid en queer zijn.’ Voordat de gesprekken kunnen beginnen, zijn er enkele huisregels opgesteld: ‘De boeken hoeven geen antwoord te geven op vragen, je mag het boek niet mee naar huis nemen en heb respect voor elkaar.’ De tweede huisregel is (met toestemming) gedeeltelijk gebroken met als doel dit artikel.

Om 13:00 uur beginnen de gesprekken met de “boeken.” Het is mogelijk om te ontcijferen dat de boeken een naam hebben; in dit geval heet het “boek” met het thema verslaving: Johan. De verslaving waar Johan mee heeft geworsteld, is een alcoholverslaving. Na een korte introductie met woorden die geen betekenis hebben, begint Johan te vertellen in een kalme, vredige toon over zijn leven, in delen met tranen in zijn ogen, in delen met een glimlach, en in delen met een toon van dankbaarheid. Maar door het hele gesprek heen is er een attitude van acceptatie die te merken is aan zijn woorden.

‘Het ontstaat natuurlijk niet uit niets. Ik denk dat ik heel lang weg aan het rennen ben geweest. Ik wist niet wie ik was, wie ik echt was. Ik deed heel lang maar alsof en compenseerde mijn eigen onzekerheid met allerlei dingen zoals merkkleding, stoer doen, etc. Maar wat ik nu weet, nadat ik door alles ben heengegaan, is dat soms alles wat iemand nodig heeft niet iemand is die alle problemen voor je oplost, nee, simpelweg gewoon dat er iemand is, maakt een heel groot verschil. En dan? Hoef je eigenlijk niet eens te praten over je problemen. Dat iemand bij je is, kan al genoeg zijn om door een dag heen te komen.’

Met tranen in de ogen eindigt het eerste gesprek en begint het tweede. Het thema van dit “boek” is vluchteling zijn. Abdulla is de naam. Hij heeft het liever niet over hoe het was tijdens de tijd dat hij aan het vluchten was. Hij komt oorspronkelijk uit Syrië en heeft een groot gedeelte van zijn leven in Dubai gewoond.

‘Als je in Dubai woont en je studeert niet en je kunt geen baan vinden, dan ben je daar niet welkom. Ook moest ik het leger in, in Syrië, wat ik niet wilde. De reden voor mijn vlucht is persoonlijk.’

Ook vertelt hij over eenzaamheid. Hij leeft alleen in zijn appartement en geeft aan het moeilijk te vinden om een hechte connectie te maken.

‘Veel mensen zeggen een ding, maar bedoelen iets anders; het is moeilijk.’

Met een woord van dank en een zachte handdruk eindigt het tweede gesprek en begint het derde. Het thema van dit “boek” is laaggeletterdheid. Laaggeletterdheid betekent moeite hebben met lezen, schrijven en/of rekenen. De naam van dit “boek” is Marty. Marty heeft niet een makkelijk leven gehad tot nu toe; vanaf jongs af aan heeft hij al last gehad van zijn laaggeletterdheid, al op de basisschool. Maar wat zijn hart deed breken, was dat er geen begrip of ondersteuning was voor hem binnen het schoolsysteem. Er was geen extra materiaal of kennis om hem te helpen. Met veel moeite heeft hij zijn middelbare school afgerond op het laagste niveau. Ook heeft hij zijn rijbewijs voor zijn motor en voor een vrachtwagen gehaald, met veel inspanning en meerdere pogingen.

‘Met mij is het uiteindelijk wel goedgekomen. Wat belangrijk is, is dat mensen en vooral kinderen begrijpen dat iedereen talent heeft voor iets. Sommige mensen, zoals ik, zijn goed met hun handen en anderen in het leren van dingen, en dit is oké. Leef voor jezelf en wie jij bent. Zelfs al probeer je jezelf voor te doen als iemand anders, kun je dat niet volhouden. Je kunt niet ontsnappen aan jezelf en wie jij bent.’

Met nieuwe wijsheid ontvangen en een woord van dank eindigt het derde gesprek en begint het vierde, laatste gesprek. Het thema van dit “boek” is queer zijn en de naam is Marijn. Marijn was onzeker om deel te nemen aan dit evenement; het valt buiten haar comfortzone, vertelt zij. Toch vindt Marijn het belangrijk om aanwezig te zijn.

‘Wat veel hetero- en cisgender mensen niet begrijpen, is dat een queer persoon meer is dan haar queer identiteit. Ik hoop door met mensen hier te praten dit over te brengen. Ik ben Marijn, die van toneelspelen houdt, niet die ene homo.’

Met een vriendelijke glimlach eindigt het laatste gesprek.