Zeist – Het verduurzamen van monumenten lijkt vaak een lastige opgave, maar er zijn wel degelijk mogelijkheden. Annemiek Verstappen combineert haar kennis op het gebied van energietransitie en gedragspsychologie om ondernemers zo goed mogelijk te helpen met verduurzaming.
‘Wat ik merk in Zeist, is dat veel monumenteneigenaren willen verduurzamen, maar niet weten waar ze moeten beginnen. Veel monumenteneigenaren weten ook niet precies wat mag of vinden het erg ingewikkeld om dit uit te zoeken. Het probleem is dat de regelgeving complex is en dat er veel onzekerheid is over wat mag en hoe je het aanpakt. En daar lopen mensen op vast.
Wat veel mensen ook niet weten, is dat de gemeente Zeist al stappen zet om het verduurzamen van monumenten makkelijker te maken. De gemeente heeft bijvoorbeeld de prijs voor vergunningen gehalveerd. Dat betekent dat het aanvragen van een vergunning, wat vaak nodig is voor aanpassingen aan een monument, veel goedkoper is geworden. Zo’n maatregel verlaagt de drempel enorm en geeft monumenteneigenaren meer kans om te verduurzamen.
Daarnaast draait verduurzamen niet alleen om techniek, maar ook om mindset. In Zeist willen mensen hun monumenten behouden, maar ze willen ook comfort en lagere energiekosten. Wat hierbij een enorm verschil maakt, is hoe je iets brengt. Je kan bijvoorbeeld zeggen: ‘Je móet van het gas af’, maar je kunt ook zeggen: ‘Hoe fijn is het als je monument straks beter geïsoleerd is en je energierekening omlaag gaat?’ Door verduurzaming niet te presenteren als een verplichting, maar als een kans, worden mensen enthousiaster.
Ook kan de communicatie tussen de gemeente Zeist en monumenthouders beter. Ze willen allebei hetzelfde, namelijk zorgen voor het monument. Maar ze spreken niet altijd dezelfde taal. Daar kom ik dan in beeld. Neem bijvoorbeeld vergunningaanvragen: die formulieren staan vaak vol juridische taal, waardoor mensen afhaken. Ik ben nu samen met mijn collega’s bezig om deze templates in ‘normale’ taal te herschrijven. Zo begrijpen niet alleen de monumenteneigenaren, maar ook andere inwoners wat er van hen wordt verwacht. Want als je het simpeler maakt, is de kans groter dat mensen het ook echt gaan doen.
Een mooi voorbeeld van hoe ik dit aanpak, was een bijeenkomst in de Wilhelminabuurt. We noemden het ‘Vergunningvrij verduurzamen’ in plaats van ‘Energiebesparing door gedragsverandering’. Dat ene woordje ‘vergunningvrij’ trok meteen veel meer mensen aan, want dát is waar ze tegenaan lopen. Tijdens de bijeenkomst ontdekten ze dat ze al veel kunnen doen zonder een vergunning: isolerende gordijnen, tochtstrips, radiatorfolie. Kleine stappen die direct effect hebben. En zodra mensen ervaren dat verduurzamen makkelijker is dan ze dachten, zetten ze sneller de volgende stap.
Ik geloof dat de toekomst van duurzaam erfgoed in Zeist ligt bij kennis en samenwerking. Hoe meer eigenaren ontdekken dat verduurzamen wél kan, hoe sneller ze in actie komen. En als we monumenten toekomstbestendig maken zonder hun historische waarde te verliezen, maken we Zeist niet alleen groener, maar behouden we ook de ziel van de stad. Een monument is tenslotte niet zomaar een gebouw – het is een stukje geschiedenis dat we doorgeven aan de volgende generatie. En ik zou het heel mooi vinden als dat stukje geschiedenis straks ook duurzaam is.’
