Zeist – In de strijd tegen de klimaatcrisis grijpt gemeente Zeist naar een opvallend wapen: de schep. Door deel te nemen aan het NK Tegelwippen wil de gemeente zoveel mogelijk stenen vervangen door groen. Dit lijkt misschien een ludieke competitie, maar uit voorgaande edities blijkt het een groter verschil te maken dan gedacht.
Klimaatexperts waarschuwen al jaren: Nederland krijgt steeds meer te maken met extreme weersomstandigheden. Hittegolven komen vaker voor en duren langer, terwijl stortbuien straten blank zetten. Steden en dorpen die grotendeels uit steen bestaan, kampen met extreme hitte in de zomer en wateroverlast bij hevige regenval. Vergroening is een eenvoudige, maar effectieve manier om deze problemen aan te pakken. In Zeist zet de gemeente daarom vol in op het NK Tegelwippen.
Hitte en wateroverlast
Verstening is een van de grootste problemen in de bebouwde omgeving. Uit onderzoek van Wageningen University & Research blijkt dat een gemiddelde Nederlandse stad in de zomer tot wel 7 graden warmer kan zijn dan omliggende groene gebieden. Dit ‘hitte-eilandeffect’ ontstaat doordat stenen en asfalt warmte vasthouden, terwijl bomen en planten juist zorgen voor verkoeling.
“Eén grote boom heeft hetzelfde verkoelende effect als tien airco’s,” stellen wetenschappers van de universiteit. Dat is precies waarom vergroening zo belangrijk is in tijden van een opwarmend klimaat. Niet alleen verlaagt groen de temperatuur in een wijk, het helpt ook tegen wateroverlast. Gras, struiken en bomen nemen regenwater op, terwijl betegelde oppervlakten het water juist laten afstromen naar het riool. Bij zware regenbuien kunnen riolen daardoor overbelast raken, met overstromingen tot gevolg.
Van competitie naar klimaatstrategie
Het NK Tegelwippen, dat loopt van 21 maart tot 31 oktober, is inmiddels een landelijk fenomeen. Gemeenten dagen elkaar uit om zoveel mogelijk tegels te vervangen door groen. Dit jaar neemt Zeist het op tegen Houten en Woerden. De tegels die inwoners en de gemeente verwijderen, worden bij elkaar opgeteld en op een online scorebord bijgehouden.
Maar voor Zeist is het niet alleen een spel. “Vergroening is essentieel voor een klimaatbestendige toekomst,” aldus de gemeente in een verklaring. “Daarom kijken we niet alleen naar wat inwoners kunnen doen, maar ook naar hoe we zelf de openbare ruimte kunnen vergroenen.”
Om deelname te stimuleren introduceert de gemeente de Tegeltaxi: een gratis ophaalservice voor verwijderde tegels. Daarnaast worden inwoners die hun regenpijp loskoppelen van het riool beloond met gratis hulpmiddelen en advies.
Meer dan een tijdelijke actie
De vraag is of het NK Tegelwippen meer is dan een tijdelijke actie. Deskundigen benadrukken dat structurele vergroening essentieel is om Nederlandse steden en dorpen klimaatbestendig te maken. Dit vraagt om een bredere inzet waarin gemeenten niet alleen particuliere initiatieven stimuleren, maar ook zelf het voortouw nemen.
Zeist lijkt die ambitie te hebben. “We kijken kritisch naar onze eigen openbare ruimte,” stelt de gemeente. “Waar kunnen we zelf tegels vervangen door groen? Welke straten en pleinen kunnen we toekomstbestendiger inrichten?” Die langetermijnaanpak is nodig, want volgens klimaatonderzoekers is het onvermijdelijk dat Nederland vaker te maken gaat krijgen met extreme weersomstandigheden.
Wint Zeist de strijd?
Voor nu ligt de focus op de competitie. Kan Zeist Houten en Woerden verslaan in de strijd om de meeste gewipte tegels? De tussenstand zal het komende halfjaar regelmatig worden bijgewerkt, maar voor de gemeente is de uiteindelijke winst groter dan alleen de trofee. Iedere tegel die plaatsmaakt voor groen, is een stap richting een leefbaarder, klimaatbestendig dorp.
