Zeist – de bevolking van gemeente Zeist groeit de afgelopen jaren nauwelijks, met een toename van slechts 0,15% komt de gemeente onder het regionale en landelijke gemiddelde te liggen. Deze stagnatie in bevolkingsgroei lijkt op het eerste gezicht misschien onschuldig, maar er kunnen serieuze gevolgen op lange termijn ontstaan. De gemeente staat voor een demografische uitdaging die invloed kan hebben op de arbeidsmarkt, woningbouw en zorgvoorzieningen.
Sterke afname in groei volgens CBS-cijfers
Uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat de bevolking van Zeist in 2024 met slechts 99 inwoners groeide. Daarmee komt het groeipercentage uit op 0,15%. Ter vergelijking in 2023 groeide de gemeente nog met 348 inwoners (0,53%). De daling is fors, maar ook voor 2023 is dit maar een kleine stijging in de bevolkingsgroei.
De stagnatie komt vooral doordat er relatief weinig natuurlijke aanwas, meer geboorten dan sterfgevallen, was en ook het migratiesaldo nauwelijks steeg. In de omliggende regio provincie Utrecht zijn nog wel groeiende gemeenten, maar de verschillen worden steeds duidelijker zichtbaar.
Volgens CBS-woordvoerder Goltan Varashk is de vertraging in bevolkingsgroei in Zeist grotendeels te wijten aan vergrijzing. “De bevolkingsgroei in Zeist stagneert door de vergrijzing, er worden de laatste jaren minder kinderen geboren dan er mensen overlijden. Als de immigratie dan wat lager uitvalt, stagneert de bevolkingsgroei,” legt zij uit.
Goltan Varashk benadrukt ook dat de gepresenteerde cijfers gebaseerd zijn op feitelijke registratie: “De cijfers zijn gebaseerd op de Basisregistratie Personen. In de bevolkingsaantallen zijn uitsluitend personen opgenomen uit het bevolkingsregister van een Nederlandse gemeente. Er wordt geen rekening gehouden met toekomstige ontwikkelingen of projecties”, vertelt zij.
Trend zichtbaar sinds 2020
Hoewel de cijfers van 2024 opvallend laag zijn, past de ontwikkeling in Zeist in een trend die nu al enkele jaren zichtbaar is. Sinds 2020 is de bevolkingsgroei in de gemeente aan het afvlakken. In dat jaar groeide Zeist met 463 inwoners. In 2021 waren dat er nog 369, en in 2022 slechts 282. Deze continue afname duidt op een structurele stagnatie van de bevolking in Zeist.
NIDI-rapport stagnatie is structureel, niet tijdelijk
Het onderzoeksinstituut Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) publiceerde in 2020 een rapport met een prognose voor de toekomst. Hierin wordt geschetst dat bevolkingsgroei in veel gemeenten zal afvlakken of zelfs omslaan in krimp. Volgens het rapport is dit geen tijdelijke trend, maar een structurele ontwikkeling die het gevolg is van vergrijzing, dalende geboortecijfers en een afnemende migratiestroom op lange termijn.
Voor gemeenten zoals Zeist betekent dit dat de verhouding tussen jongeren en ouderen schever wordt. Zonder voldoende instroom van jongeren of werkenden kan dit leiden tot scheven verhoudingen.
Wat zijn de gevolgen voor Zeist?
Volgens Dr. Peter Ekamper zijn de gevolgen van bevolkingsstagnatie zijn veelzijdig. “Een van de meest directe gevolgen is de druk op de arbeidsmarkt. Een kleinere beroepsbevolking kan leiden tot personeelstekorten in sectoren als zorg, onderwijs en horeca. Tegelijkertijd kan een stijgende vergrijzing juist zorgen voor extra druk op de zorgcapaciteit en sociale voorzieningen.”
Volgens het rapport van NIDI waar Ekamper aan heeft meegewerkt is het voor gemeenten belangrijk om tijdig te anticiperen op deze veranderingen. Dat kan bijvoorbeeld door in te zetten op toekomstbestendige woningbouw bijvoorbeeld kleinere, aanpasbare woningen, het aantrekken van jongeren via werkgelegenheid en voorzieningen, en het versterken van de lokale economie.
Verschuivingen in landelijke cijfers
Landelijk groeide de Nederlandse bevolking in 2024 met ruim 104.000 mensen. Deze toename was echter ongelijk verdeeld. Volgens het CBS vond de groei vooral plaats in provincies als Drenthe, Overijssel, Zeeland en Noord-Brabant. In de Randstad nam de groei juist af, vooral door een dalende migratie, stijgende woningprijzen en beperkte nieuwbouwmogelijkheden.
