ZEIST-Anne louis Cammenga woont al sinds 1997 in Zeist en voelt zich er thuis. Toch heeft hij ook de keerzijde van zijn Joodse identiteit ervaren: scheldpartijen op straat, online bedreigingen en een groeiende maatschappelijke polarisatie. In dit interview vertelt hij over zijn strijd tegen antisemitisme, zijn betrokkenheid bij herdenkingsinitiatieven en zijn religieuze zoektocht tussen Jodendom en christendom. 

U woont al lange tijd in Zeist. Wat betekent deze plek voor u?  
“Zeist is voor mij een van de drie plaatsen waar ik het meeste geluk heb gekend, naast Versailles en Parijs.
De Steynlaan en omgeving waren van oudsher de Joodse buurt van Zeist. Voor de oorlog zaten daar Joodse winkeltjes, een hechte gemeenschap. Die is bijna volledig verdwenen door de deportaties. Dat vind ik oneindig triest. Daarom ben ik ook dankbaar voor het recent gerestaureerde Joods monument in het Walkartpark in Zeist. Het houdt die geschiedenis levend.”  

U heeft Joods bloed. Hoe beleeft u dat in Zeist?
“Joodse invloeden zijn altijd onderdeel geweest van mijn
familiegeschiedenis. Joodse vrienden van mijn moeder zijn in de oorlog
afgevoerd en in Duitse concentratiekampen vermoord. De Zeister SP-politicus
Jeanette de Jong heeft mij toen nog geholpen bij het vinden van de gegevens
over deze Joodse familievrienden. Mijn eigen vader zat in een Duits kamp.
Dat zijn pijnlijke bladzijden in mijn eigen familiegeschiedenis. Ik heb
daarnaast jarenlang mijn eigen Joodse afkomst onderzocht. Om anderen te
helpen gegevens te vinden over hun tijdens de Tweede Wereldoorlog vermoorde
en vermiste verwanten – en om iets te doen tegen antisemitisme – heb ik in
Zeist de volgende twee belangenorganisaties opgericht: eerst de
Belangenorganisatie voor Joodse Tweede Wereldoorlogsslachtoffers en hun
Nabestaanden (BJTWSN) en daarna het Informatiecentrum Tweede Wereldoorlog
(I-WO-II). Alle werkzaamheden in deze beide stichtingen hebben mijn
toenmalige collega en ik volledig vrijwillig en volstrekt belangeloos
gedaan.”

Heeft u hier ook antisemitisme ervaren?
“Ja, helaas wel. Ik ben meerdere keren uitgescholden om mijn Joodse zijn.
Dat is in Zeist gebeurd, zo’n vijf à zes keer. Ook een bevriende rabbijn in
Utrecht is belaagd. Online kreeg ik te maken met vernietigingsbedreigingen
en haat vanuit neonazistische hoek. Toch heb ik er beslist voor gekozen om
die haat innerlijk niet binnen te laten. Ik laat het van me afglijden, als
water van een eend. Per slot van rekening zegt dit gedrag meer over deze
haatzaaiers dan over mij persoonlijk”

Wat doet dat met u, als mens en als lid van de Joodse gemeenschap?
“Ik heb daar maatschappelijk en persoonlijk helaas een uiterst hoge prijs
voor betaald, maar ik kan God en mezelf recht in de ogen kijken. Mijn hele
leven heb ik me verzet tegen antisemitisme. Dat was mijn roeping. Ik voel
het als mijn verantwoordelijkheid om me in te blijven zetten voor de Joodse
Tweede Wereldoorlogsslachtoffers en hun nabestaanden. Daar zal ik nooit
spijt van hebben en dus altijd blijven doen. In welke vorm dan ook !”

Wordt er volgens u genoeg gedaan om antisemitisme aan te pakken in Zeist?
“Niet genoeg, al doet de politie echt haar best. Een wijkagent hier in Zeist
heeft ooit iemand stevig aangesproken na antisemitische uitlatingen. Daarna
had ik geen last meer van die persoon. Maar de wetgeving schiet tekort.
Samen met mijn oud-collega mr. Fred IJspeerd heb ik in de Tweede Kamer dan
ook bij zes politieke partijen gelobbyd voor strengere wetgeving.”

Sommige mensen vinden dat de term antisemitisme tegenwoordig te snel wordt
gebruikt. Wat vindt u daarvan?
“Het woord antisemitisme wordt tegenwoordig helaas vaak verkeerd gehanteerd.
Het debat over antisemitisme wordt thans vervuild door de oorlog in Gaza.
Maar mensen vergeten dat Israël in de Tweede Wereldoorlog nog niet bestond.
Natuurlijk vind ik deze huidige Gaza-oorlog verschrikkelijk – dat doet ieder
weldenkend mens – maar dat rechtvaardigt nog steeds geen antisemitisme in
onze samenleving. Wat je nu ziet, ook buiten de grote steden, is een
heropleving van Jodenhaat. Dat komt vooral door gebrek aan kennis over de
Holocaust en over de geschiedenis van het Midden-Oosten. Mensen halen die
twee zaken tegenwoordig vaak helaas volledig door elkaar, terwijl ze
historisch niets met elkaar te maken hebben.”

Hoe verhoudt u zich tot uw religieuze achtergrond?
“Ik beschouw mezelf als christen qua levenshouding, maar ik omarm mijn
Joodse afkomst volledig. Mijn moeder raadde me dit – heel begrijpelijk
uiterlijk vanuit haar eigen afschuwelijke Tweede Wereldoorlogservaringen –
nadrukkelijk af, maar ik kan en wil mezelf niet ontkennen. Mijn
familiegeschiedenis maakt mij tot wie ik ben. Ik ben beslist een actief
meelevend en belijdend christen, maar dan wél één met zowel een Joodse als
Katholieke instelling in woord en daad. Dit alles heeft mij innerlijk enorm
verrijkt en helpt mij in velerlei opzichten in mijn eigen leven beslist.”