In Zeist is het aantal vermogensdelicten in 2024 sterker gedaald dan in zowel de provincie Utrecht als de rest van Nederland. Waar de landelijke afname uitkomt op 0,81% en Utrecht een daling van 3,91% laat zien, noteert Zeist een opvallende vermindering van 6,16%. Deze daling lijkt het resultaat te zijn van gerichte preventiemaatregelen, samenwerking met buurtbewoners en een effectieve aanpak van winkeldiefstal.
Opvallende daling in Zeist
Uit de meest recente cijfers van het CBS blijkt dat vermogensdelicten, zoals inbraken, diefstal, zakkenrollerij en verduistering , landelijk afnemen. Binnen die dalende trend laat Zeist de sterkste verbetering zien. Tijdens de coronapandemie, tussen 2020 en 2021, daalde het aantal vermogensmisdrijven in Nederland, Utrecht en Zeist. Volgens een analyse van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) hing die daling deels samen met de lockdownmaatregelen.
Waar de landelijke en provinciale cijfers na de pandemie weer stegen, wist Zeist de daling vast te houden. Tussen 2021 en 2022 daalde het aantal vermogensdelicten in Zeist met 6,8%, terwijl in de provincie Utrecht een stijging van 2,86% werd gemeten en het landelijk gemiddelde zelfs met 6,81% toenam. In de periode 2023–2024 is in zowel Utrecht als Nederland opnieuw een daling te zien, maar deze blijft minder sterk dan in Zeist.
Maatregelen tegen vermogensdelicten in Zeist
Volgens de gemeente Zeist is de aanhoudende daling het resultaat van een aangescherpt veiligheidsbeleid dat sinds 2023 van kracht is. Dit beleid werd in januari 2025 verder geïntensiveerd, naar aanleiding van een steekincident in de naburige gemeente Den Dolder. De maatregelen zijn onder andere gericht op preventiecampagnes in kwetsbare wijken zoals Kerckebosch en Vollenhove, met specifieke aandacht voor het voorkomen van woninginbraken.
Daarnaast worden buurtpreventieteams ingezet en werkt de gemeente nauw samen met wijkagenten. “In sommige wijken is een WhatsApp-groep voldoende, terwijl in andere buurten bewoners actief patrouilleren om overlast en criminaliteit te voorkomen,” aldus de gemeente Zeist. Ook maakt de politie gebruik van data-analyse om criminaliteitshotspots in kaart te brengen en daar proactief op te treden. Verder dragen winkeliers in het centrum actief bij aan het verminderen van winkeldiefstal.
Aanpak op grotere schaal minder effectief
Zowel de provincie Utrecht als de Rijksoverheid zetten zich actief in op de aanpak van vermogensdelicten, maar de resultaten blijven tot nu toe achter bij die van gemeenten zoals Zeist. Landelijk ligt de nadruk op preventie via publiekscampagnes, zoals ‘Maak het ze niet te makkelijk’, waarin burgers worden gewezen op het belang van goede verlichting, sloten en oplettendheid bij verdachte situaties. Ook wordt er nationaal geïnvesteerd in digitale opsporing en het verbeteren van aangiftebereidheid, bijvoorbeeld via online meldpunten. In de provincie Utrecht zijn daarnaast wijkgerichte initiatieven gestart, zoals het project ‘Wijkgericht werken aan veiligheid’, waarbij politie, gemeente en welzijnsorganisaties samenwerken.
Deskundigen geven aan dat deze aanpak minder effectief is wanneer de uitvoering versnipperd is of onvoldoende wordt afgestemd op lokale situaties. Bovendien zijn grotere gemeenten in de provincie Utrecht vaak complexer qua bevolkingssamenstelling en hebben ze te maken met hogere instroom van meldingen, waardoor het criminaliteitsbeeld sneller stijgt ondanks de preventieve.
Kanttekeningen bij de cijfers
Hoewel de dalende trend in Zeist positief oogt, waarschuwen criminologen voor een al te optimistische interpretatie. De Nederlandse Vereniging voor Criminologie benadrukt dan ook: ‘’Een afname in geregistreerde misdrijven betekent niet automatisch dat er ook daadwerkelijk minder criminaliteit is. Zo kunnen verschuivingen in meldgedrag of registratie een vertekend beeld geven. Vooral online fraude blijft vaak onder de radar, omdat die minder snel wordt opgemerkt of gemeld.’’
Ook wijzen deskundigen op nieuwe ontwikkelingen die de positieve trend kunnen keren. In Zeist is onlangs bijvoorbeeld een stijging gemeld in het aantal drugsmisdrijven, van 7 naar 18 gevallen. Daarnaast wordt in sommige wijken een toename in overlast ervaren. Het is dus nog onzeker of de daling in vermogensdelicten zich in 2025 voortzet.
