De feiten op een rij 

De Nederlandse Vereniging van Journalisten, NVJ, schetst een duidelijke trend: het aantal journalistieke vacatures in het derde kwartaal van 2024 is met 33 procent gedaald ten opzichte van dezelfde periode in 2023. Nederland telt ongeveer 18.500 journalisten, waarvan tweederde werkt voor landelijke media en een kwart voor regionale media. Eenderde van de redactionele functies bevindt zich bij drie grote spelers: DPG Media, Mediahuis en de NOS. Daarbij daalt het aantal freelance-journalisten, mede door strengere regelgeving rondom schijnzelfstandigheid. Hoewel freelancers gemiddeld meer zijn gaan verdienen, halen zij steeds vaker een groter deel van hun inkomsten buiten de journalistiek. 

De NVJ maakt zich zorgen over de concentratie van journalistieke werkgevers in de Randstad en het risico op blinde vlekken in de regionale berichtgeving. Daarnaast dreigen overheidsmaatregelen, zoals strengere handhaving van de zzp-wetgeving en mogelijke btw-verhogingen, de werkgelegenheid verder te beperken. 

‘Ik maak me niet direct zorgen, maar ik ben er wel mee bezig’ 

Sam de Pater, eerstejaarsstudent, droomt van een carrière als voetbalcommentator. Hoewel hij zijn kansen op de arbeidsmarkt positief inschat, is hij zich bewust van de uitdagingen. ‘Ik denk dat AI nooit mijn baan zou kunnen overnemen omdat deze niet de emoties van een goede verslaggever kan nabootsen. Door die zekerheid, maak ik me niet meteen druk om een krimpende arbeidsmarkt.’ Toch is hij zich bewust van hoe schaars banen in zijn vakgebied zijn. ‘Ik probeer nu ik nog studeer wel al vast een stapje harder te zetten door een netwerk op te bouwen en een bijbaan in de journalistiek te zoeken. Ik wil tijdens mijn studie zoveel mogelijk ervaring opdoen. Dat maakt het makkelijker om later een plek te bemachtigen.’ 

Toch geeft hij aan dat hij zich niet volledig richt op zijn droombaan: ‘Ik weet dat ik misschien genoegen moet nemen met een andere baan in de journalistiek om voet aan de grond te krijgen. Gelukkig vind ik bijna alles in de journalistiek interessant.’ 

‘Ik wil een vaste baan, maar weet niet of dat realistisch is’ 

Voor Anne-Marie Vos, vierdejaars journalistiekstudent, ligt het anders. Zij hoopt op een vaste baan, maar twijfelt of dit haalbaar is. ‘Veel docenten zeggen dat freelancewerk de enige optie is, maar dat wil ik eigenlijk niet. Ik zoek liever stabiliteit, een vaste plek waar ik een relatie kan opbouwen met collega’s en opdrachtgevers.’ 

Anne-Marie begon haar studie zonder al te veel zorgen over de toekomst, maar tijdens haar derde jaar begon de twijfel toe te slaan. ‘Ik wist niet zeker of ik wel verder wilde in de journalistiek, maar mijn stage bij Pointer heeft me laten zien dat dit echt is wat ik wil. Nu moet ik alleen nog zien binnen te komen in de sector.’ Het vinden van een stage ging haar relatief gemakkelijk af, omdat ze zich ruim van tevoren had voorbereid. Toch vraagt ze zich af of ze hetzelfde geluk zal hebben bij het vinden van een baan. 

Hoewel de werkloosheid in de journalistieke sector met 7 procent boven het nationale gemiddelde ligt, is het belangrijk te benadrukken dat ongeveer 56 procent van de journalisten in Nederland in loondienst werkt. Ondanks de daling in het aantal vacatures is er dus een aanzienlijke groep die de voorkeur geeft aan vaste werkplekken, wat een tegenwicht biedt tegen het idee dat freelancewerk de enige optie zou zijn. 

De toekomst van de journalistieke arbeidsmarkt 

De arbeidsmarkt voor journalisten lijkt voorlopig niet te verbeteren. De werkloosheid in de sector is met 7 procent dubbel zo hoog als het landelijke gemiddelde van 3,5 procent. Tegelijkertijd worden er jaarlijks honderden nieuwe journalisten opgeleid: in het studiejaar 2023/2024 studeerden 472 journalisten af. Deze instroom staat in contrast met de afname van banen, wat de concurrentie vergroot. 

Voorzichtig optimisme 

Hoewel de arbeidsmarkt krap is, zien zowel Sam als Anne-Marie mogelijkheden. Ze zijn zich bewust van de uitdagingen, maar zetten zich actief in om ervaring op te doen en een netwerk op te bouwen. Voor studenten Journalistiek is het duidelijk: voorbereiding en doorzettingsvermogen zijn cruciaal om een plek te vinden in een steeds competitievere sector. 

Wil je meer lezen over de arbeidsmarktmonitor? Lees dan hier verder.