Van snelweg tot saamhorigheid 

Luc is een betrokken burger die regelmatig te vinden is op plekken waar maatschappelijke onvrede wordt geuit. Hij neemt deel aan verschillende demonstraties, waaronder de bekende A12-blokkades van Extinction Rebellion (XR). Voor Luc zijn deze momenten meer dan een vorm van protest: ‘Het is een unieke ervaring om met duizend mensen naar een plek te gaan waar je normaal niet hoort te zijn, zoals een snelweg. Het geeft een gevoel van kracht, dat we samen dingen teweeg kunnen brengen.’ Hij beschrijft de sfeer als gemoedelijk, bijna festivalachtig, maar erkent tegelijkertijd dat er spanning heerst door de aanwezigheid van politie en het risico op arrestatie. Toch zoekt Luc het randje niet op: ‘Ik ben niet iemand die gearresteerd wil worden. Ik heb vaak na een demonstratie nog andere verantwoordelijkheden. Ik heb geen tijd om op het bureau te zitten.’ Demonstreren ziet hij als een vorm van vrijheid en een middel om die vrijheid te kunnen behouden. ‘Het is een privilege dat we in Nederland kunnen demonstreren, en daar wil ik gebruik van maken zolang het kan.’   

Een zoektocht naar balans 

Als journalist is Luc voortdurend bezig met het vinden van de balans tussen zijn persoonlijke overtuigingen en de objectiviteit die van hem als journalist verwacht wordt. In de producties die hij maakt, vindt hij het belangrijk dat hij onderwerpen kiest die maatschappelijk relevant zijn. ‘Ik maak producties over het klimaat, maar ik heb ook producties gemaakt over het slavernijverleden van Nederland en over mentale gezondheid.’ Voor Luc is het duidelijk: de onderwerpen die hij kiest moeten iets zeggen over de wereld waar we in leven. Maar de vraag blijft: kun je als journalist over deze thema’s schrijven zonder je persoonlijke overtuigingen door te laten klinken?  

Luc schuift zijn overtuigingen die hij heeft over de wereld waar we in leven niet onder stoelen of banken. En dat is niet altijd even gemakkelijk. ‘Als ik producties maak over het klimaat, dan ben ik niet volledig onafhankelijk’, geeft hij eerlijk toe. Dit kan leiden tot spanningen, zeker wanneer hij onderwerpen uitkiest die direct verband houden met zijn activisme. Zijn overtuigingen beïnvloeden zijn werk, maar dat betekent niet dat hij deze als journalist volledig uitdraagt. Dat hij als journalist een bepaalde mate van objectiviteit moet behouden, daar is hij zich van bewust. Maar die grens moet soms nog afgetast worden.  

De klas als spiegel 

Dit spanningsveld wordt door Luc afgetast in de praktijk. Een voorbeeld hiervan is toen hij voor een radioshow een productie maakte over een A12-demonstratie van XR. Voor dit onderwerp had hij een gast uitgenodigd om te spreken over de relatie tussen de demonstranten en de politie. Achteraf kreeg hij de feedback van zijn medestudenten dat hij wat kritischer had mogen zijn over de demonstranten en de keuze voor deze locatie. ‘Dit zette me toen wel aan het denken: moet ik als journalist altijd de andere kant van het verhaal belichten, zelfs als ik persoonlijk achter de boodschap van de demonstratie sta? Ik begrijp dat ze er vragen over stellen, maar het is niet altijd relevant voor de productie.’ 

De situatie toont aan dat er spanningen kunnen ontstaan wanneer je als journalist in je persoonlijke leven een activistische rol vervult. Luc ziet het als een uitdaging om hierin een balans te vinden. ‘Soms voel ik me gedwongen om mijn mening over bepaalde onderwerpen volledig aan de kant te zetten om objectief te blijven, dat blijft een uitdaging.’ De voortdurende vraag is waar je als journalist je persoonlijke overtuigingen en professionele verantwoordelijkheid kunt scheiden. 

In de klas ontstaan regelmatig discussies over objectiviteit en de manier van zijn verslaggeving. ‘Bijvoorbeeld, als ik werk aan een onderwerp over het klimaat, krijg ik soms te horen dat ik niet objectief genoeg ben’, legt Luc uit. ‘Dat voelt soms oneerlijk, omdat ik dat helemaal niet zo ervaar.’ De dynamiek in de klas zorgt ervoor dat Luc zich vaak in discussies bevindt waarin zijn activistische rol ter sprake komt. Hoewel deze spanningen soms ongemakkelijk zijn, blijft hij bereid om het gesprek aan te gaan en van anderen te leren.  

Objectiviteit is niet hetzelfde als neutraliteit 

Op de vraag of hij vindt dat hij zichzelf als activist ziet maar ook werkzaam kan zijn als journalist, zegt hij vastberaden ‘Ja. Ik vind dat ik beide rollen kan vervullen zonder dat dit een probleem hoeft te zijn. Als je als journalist ergens voor staat, betekent dat niet dat je niet objectief kan zijn. Je kan maatschappelijk betrokken blijven terwijl je je werk als journalist doet.’  

De discussie over de grens tussen activisme en journalistiek laait overigens vaak op bij gevoelige onderwerpen zoals het klimaat, het Midden-Oosten of andere maatschappelijk beladen kwesties. Marc Josten, hoofdredacteur van *Human*, wijst erop dat er veel grijstinten bestaan tussen de zogenoemde neutrale journalist en de activistische journalist. Volgens Josten is journalistieke objectiviteit niet hetzelfde als neutraliteit; het betekent dat je je onderwerp onbevooroordeeld benadert, zelfs wanneer je misstanden aan het licht brengt. De lijn wordt volgens hem overschreden wanneer een journalist probeert het beleid te beïnvloeden of te bepalen. Het is de taak van politici en bestuurders om, op basis van journalistieke bevindingen, beleid te veranderen. De rol van de journalist blijft het blootleggen van misstanden, niet het aandragen van beleidsoplossingen. 

Luc is ervan overtuigd dat het mogelijk is om activisme en journalistiek te combineren. ‘Je moet je niet volledig ingraven in je eigen mening, maar ook naar de feiten blijven kijken. Als je dat doet, geloof ik dat je activist en journalist kan zijn.’