Frontale botsingen, dodelijke ongelukken en afgesloten snelwegen. De gevolgen van spookrijden kunnen gigantisch zijn. Het zijn vaak de verhalen over de snelwegen die het nieuws halen. Maar spookrijden komt binnen de bebouwde kom nog veel meer voor! Hoewel de gevolgen hier minder groot zijn, zorgt het wel voor onveilige situaties. Hoe zit dat in Utrecht, Groningen of Arnhem? Waar wordt het meeste spookgereden? En op welk tijdstip? Duik met ons in de data en ontdek de straat waar bijna de helft van alle automobilisten verkeersregels negeert en kom erachter hoe dit chaotische probleem eindelijk aangepakt kan worden!
In verschillende steden in Nederland hangen Telramen. Dit zijn cameraatjes die een bewoner achter zijn raam hangt en die het verkeer in de straat detecteert. Uit data van verschillende Telramen blijkt in de genoemde steden spookrijden vaker voor te komen dat je wellicht zou denken. Vooral de Spijkerstraat in Arnhem spant daarbij de kroon. Maar liefst 43% van de auto’s rijdt daar tegen de richting in. In de onderstaande visualisatie zie de gerangschikte straten uit Arnhem, Groningen en Utrecht én zie je hoeveel procent van de auto’s de juiste richting in rijdt en hoeveel procent van de automobilisten spookrijders zijn.
Door spookrijders wordt de verkeersveiligheid in gevaar gebracht.
Volgens expert Hans van den Berg – die in een speciale podcast van Rijkswaterstaat aan het woord komt – is wegontwerp verreweg het belangrijkste middel om spookrijders tegen te gaan. Op snelwegen kunnen dit bijvoorbeeld omgekeerde verkeersborden zijn, die spookrijders zien zodra ze tegen de richting in rijden. Maar ook binnen de stad zijn er maatregelen mogelijk. Denk aan vetgedrukte pijlen die de rijrichting benadrukken of een eenrichtingswegbord afgebeeld op het asfalt. Deze maatregelen zullen vooral effect hebben op de onbewuste spookrijders.
In de onderstaande visualisatie zie je de vijf straten waar het meest wordt spookgereden. Ook is te zien op welke tijden de meeste auto’s de goede kant op rijden en op welk tijdstip er steeds meer spookrijders zijn.
Wat verder opvalt is bijvoorbeeld dat er in de Barsteenstraat in Utrecht een duidelijke toename aan spookrijders te zien is rond 8 uur ’s morgens. Dit zou te maken kunnen hebben met wanneer iemand haast heeft om op tijd op werk of studie te komen diegene sneller de verkeersregels aan zijn laars lapt.
Hieronder is de eerder benoemde Spijkerstraat visueel weergegeven. Omdat hier bijna de helft van de auto’s de verkeerde richting op rijdt is dit een interessante straat om eens beter te bestuderen. In de visualisatie word je meegenomen in hoe de situatie nu is en hoe deze eventueel verbeterd kan worden.
Is er dan een duidelijke oplossing voor spookrijden. Ja en nee. Er is niet één oplossing denkbaar, simpelweg omdat elke straat zijn eigen unieke eigenschappen en omgeving heeft. Uiteraard zijn er wel oplossingen: zorg dat de eenrichtingswegborden goed staan, zorg voor pijlen op de weg of zorg zoals expert Hans van den Berg al noemde voor extra verkeersborden. Het is en blijft maatwerk en als we dat blijven doen bij elke verkeerssituatie waar spookrijden veel voorkomt kunnen we een hoop leed voorkomen. Veiligheid boven alles; ook midden in de stad.
Door: Petra Forgó, Peter van Oort, Ruben Overbeek & Davi Bos
Verantwoording
Voor het hierboven beschreven onderzoek is gebruik gemaakt van de publiek beschikbare Telraam dataset. De behandelde eenrichtingsverkeer straten zijn geselecteerd op basis van de verkeersborden dataset van het NDW (Nationaal Dataportaal Wegverkeer). Deze dataset is gefilterd op de bord types C2, C3 en C4 om een lijst met alle eenrichtingsverkeerstraten in Nederland te creëren. Deze lijst is vervolgens handmatig vergeleken met de straten in de telraam database in de steden Utrecht, Arnhem en Groningen. Deze steden zijn geselecteerd omdat dit de 3 steden in Nederland zijn met de meeste telramen. Na de vergelijking tussen de NDW-dataset en de Telraam straten is nogmaals een handmatige controle uitgevoerd op de staten selectie door de het Telraam straten segment (zoals deze gepresenteerd is op de Telraam pagina) te vergelijken met Google Maps kaart en streetview data.
Na het vaststellen van de te onderzoeken straten is de publieke Telraam API gebruikt om alle teldata in de periode 1 Juli 2023 tot en met 30 September 2023 te verzamelen. Deze data is vervolgens gebruikt om voor elke straat de gemiddelde teldata te bepalen per uur.
De absolute teldata is vervolgens omgezet naar percentages om verschillen in straat groottes te elimineren.
Als laatste moet bepaald worden welke telrichting de correcte rijrichting is per straat. Omdat er geen informatie beschikbaar is over de oriëntatie van de telramen zijn inschattingen gemaakt op basis van de verzamelde data. Deze inschattingen zijn gemaakt door voor elk telraam per rijrichting de hoeveelheid tellingen voor auto’s en vrachtauto’s te vergelijken. De richting met de meeste tellingen is vervolgens vastgesteld als de correcte rijrichting.
Mitsen en Maren
Omdat er maar op een beperkt aantal plaatsen een Telraam hangt konden wij alleen straten bestuderen waar een Telraam actief is. Door de technische limitatie van het telraam systeem is er geen data beschikbaar wanneer de straat donker is. Dit betekent dat er ‘s nachts geen telraam data beschikbaar is.
Voor de analyse van de eerste visualisatie zijn de gemiddeldes berekend met alle tijden waarbij minimaal één voertuig geteld is. Dit betekent dat de hoeveelheid datapunten in het gemiddelde per straat kan verschillen.
Voor de tweede visualisatie is alleen data gebruikt waarbij alle geselecteerde straten minimaal 1 voertuig hebben geteld. Dit resulteert in een tijdsperiode van 6 tot en met 19 uur.
De data in de derde visualisatie is opgesteld op basis van deskresearch en observaties aan de hand van google Streetview data. De verschillende observatiepunten hebben uiteenlopende oorsprong data variërend van 2019 tot en met 2023 en kunnen dus mogelijk een verouderde situatie schetsen. Eventuele onzekerheden in de situatie zoals de aanwezigheid van tijdelijke borden zijn gevalideerd aan de hand van deskresearch.
