UTRECHT- Na twee stille jaren gaat komend weekend het grootste Smartlappenfestival van Nederland weer van start. Ruim dertig horecaondernemingen in de binnenstad van Utrecht openen op 18,19 en 20 december hun deuren om mensen massaal te laten genieten van het Hollandse ‘levenslied’.
Het smartlappenfestival is een bekend fenomeen in Nederland. Het bruisende weekend vindt haar oorsprong in Utrecht. Met het meezingen van de populairste smartlappen houden Utrechters oprichter Fred Besselse, die in 2017 overleed, in ere. 25 jaar geleden bracht de kroegbaas van ‘de Potdeksel’ samen met een bescheiden club van vier kroegjes het smartlappenfestival tot leven. Het idee ontstond nadat Besselse een personeelsfeest bezocht waar alleen maar Nederlandstalige muziek werd gedraaid. ‘Nou houd ik daar zelf helemaal niet zo van, maar iedereen was aan het meezingen en het was ontzettend gezellig,’ vertelde hij in 2015 aan de Utrechtse Courant DUIC. Vandaag de dag viert het smartlappenfestival haar 30e editie.
Twee stille jaren
Dit jaar neemt evenementenbureau HGNLST Projects & Events na twee stille jaren de regie van het smartlappenfestival in handen. Volgens Eigenaresse Annemieke Hogenelst is er aan enthousiasme geen gebrek maar zijn horecaondernemers voorzichtig; ‘De laatste jaren is de horeca in Utrecht enorm getroffen. Hierdoor was het een uitdaging iedereen mee te krijgen. We zien bijvoorbeeld dat managementen die meerdere kroegen in beheer hebben er dit jaar voor kiezen maar met één kroeg mee te doen.’ De mogelijkheden zijn dit jaar dus kleiner, toch doet dit aan het festival niks af. Annemieke; ‘We hebben ontzettend veel entertainment dat meedoet en een vol programma. Tijdens de promotie in Utrecht merkte wij dat de mensen het ontzettend leuk vinden dat alles weer gaat beginnen. De reacties zijn hartverwarmend.’
Het levenslied
De smartlap is een zijtak van het bekende levenslied. Een levenslied, afgeleid van het Franse woord chanson, is een lied dat de dingen uit met name de schaduwzijde van het leven bezingt. Levensliederen geven een sentimenteel en melodramatisch gevoel af en spreken vaak van een moraal, een levensles. Tijdens de jaren 50’ ontwikkelden zich steeds meer Nederlandse zangers van het levenslied. Een van de grootste talentenscouts van Nederland Johnny Hoes, scoutte verschillende artiesten uit de Jordaan. De Amsterdamse wijk werd dan ook vaak bezongen in het levenslied. Toen Andre Hazes in de jaren 80’ een hit werd met daaropvolgend Frans Bauer in de jaren 90’ kreeg het levenslied pas echt mainstream bekendheid. ‘Dit genre bevat thematiek wat gewoon over van alles gaat. Liefde, feest, ellende, noem het maar op. En daarom krijgt het zoveel mensen met zich mee,’ vertelt Annemieke.
De smartlap
Leuk dat levenslied, maar waar komt de smartlap dan vandaan? De smartlap kent haar oorsprong in de jaren 60’. De term is ontstaan uit de Duitse woorden Smachtlappen (wat zwijmelaar betekent) en Schmachtfetzen (dit betekent sentimenteel lied). In de jaren 60’ was de Zangeres Zonder Naam erg succesvol. Mary, zo luidde haar echte naam, werd gescout door Johnny Hoes, die haar betitelde als de Zangeres Zonder Naam omdat hij haar stemgeluid geen naam kon geven. De zangeres was echter niet bij iedereen geliefd en werd door mensen denigrerend een smartlap genoemd. Een zwijmelaar eerste klas.
Meevoelen en meeblèren
Toch doen smartlappen het vandaag de dag ontzettend goed bij het publiek. Dirk van Soest (51) is een kenner en heeft al vele smartlappen festivals bezocht. Volgens hem ligt de populariteit van de smartlap hem niet in de bijzonderheid ervan; ‘De echte smartlap is gewoon meevoelen en meeblèren en dat ontstaat juist doordat de nummers simpel zijn. Mensen durven het niet voor niks nooit goede muziek te noemen. Toch weten ze allemaal dat het gezellig is en verbind en daar wil je niet buiten vallen.’ Met het smartlappenfestival in Utrecht is de keuze dan ook reuze. Eventmanager Annemieke; ‘Ik vind het grappig wat een diversiteit aan entertainment er op het programma staat. Nog zijn er dagelijks artiesten die aangeven of ze ergens in een kroegje nodig zijn, omdat ze zo graag op willen treden.’
Zelf zal Annemieke komend weekend ook langs verschillende kroegen gaan; ‘Ik vind het heerlijk om vanuit mijn functie te kijken hoe alle kroegen participeren, hoe gezellig het eruit ziet en dat te aanschouwen.’
