Turkse muziek, misschien ben je er wel bekend mee. In Nederland wordt het wel eens gezien als slaapwekkend geneurie, maar in Turkije is muziek meer dan alleen de tonen en het gezang. Muziek is een vorm van expressie, van iemands levensstijl tot politieke voorkeur. De fans van de populairste zanger Müslüm Gürses werden op een gegeven moment het onderwerp van wetenschappelijk onderzoek bij verschillende universiteiten. De fans sneden en bloeden henzelf met scheermesjes tijdens zijn concerten. Muziek is meer dan alleen klanken voor veel Turken. Dit is terug te zien in de moderne Turkse historie die nauw verbonden is met Turkse muziek.

 Het Turkse volkslied vormt een belangrijke basis voor de moderne Turkse muziek. De Istikal Marsi is gebaseerd op de verhalen van de eerste wereldoorlog en heeft de melodie van een Turkse oorlog lied: De Marsi. De Marsi’s zijn een bekend fenomeen in Turkije waarvan veel Turken de in hun hoofd hebben. De teksten worden vaak gezongen in grote groepen, zoals voetbalstadions, waar tienduizenden Turken samen de strijdliederen zingen.

[aesop_video src=”youtube” id=”uQh6J6fImOg” align=”center” disable_for_mobile=”on” loop=”on” controls=”on” mute=”off” autoplay=”off” viewstart=”off” viewend=”off” show_subtitles=”off” revealfx=”off” overlay_revealfx=”off”]

Voetbalstadion waar duizenden Turkse de Ottomaanse “war song” Solakzade Rast Peşrevi zingen.

De Marsi is een belangrijk begrip voor veel Turken. Het is een symbool voor de Turkse trots. Het overwinnen van strijden en de vijand komen veel voor in bijvoorbeeld Istikal Marsi. Een andere bekende Marsi is de Izmir Marsi. De Izmir Marsi werd gecompenseerd in 1914 en gezongen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het lied beschrijft Mustafa Kemal Atatürk als grote leider die het Turkse volk naar overwinning zal brengen. De Marsi is inmiddels getransformeerd in een links Kemalistisch lied en wordt door Erdogans regime gezien als een negatief en zelfs terroristisch initiatief.

De oprichting van Turkije kwam tweeënhalf jaar na het ontstaan van het Turkse volkslied op 29 oktober 1923. De oprichting van Turkije kwam na een speech van 36 uur in zes dagen, door Atatürk tussen 15 en 20 oktober. In de speech Nutuk beschreef Atatürk de evenementen van de Eerste Wereldoorlog, maar ook de nieuwe koers die Turkije opgaat. De religieuze en Arabische wind in Turkije wordt weggeblazen. Turkije wil op koers naar een revolutionaire en moderne westerse wind. Het Arabische alfabet werd bijvoorbeeld afgeschaft voor het Latijns alfabet en de fez, een traditioneel hoofddeksel was, werd verboden. Niet alleen dit, maar ook de muziek moest veranderen van Atatürk.

“De (ottomaanse) muziek, de niet geavanceerde muziek, kan niet de Turkse ziel voeden die de Turkse sensibiliteit heeft met alle drang om nieuwe wegen te begaan. We hebben sinds kort muziek gehoord van de geavanceerde wereld (Klassieke muziek uit West-Europa). De mensen die nogal negatief reageerden op het gemompel dat bekend staat als Oosterse muziek, kwamen onmiddellijk tot leven. Turken zijn inderdaad van nature levendig en opgewekt en als deze bewonderenswaardige eigenschappen een tijdlang niet werden waargenomen, was het niet hun schuld.” -Mustafa Kemal Atatürk, 1928

Met de muziekrevolutie wil de Turkse regering de westerse cultuur implementeren in de Turkse volksmuziek en stoppen met de oude en niet moderne kunst en cultuur. De zogenaamde Halk (volk) muziek kwam in een opmars na de verbanningen door de Turkse regering. In die tijd werden duizenden Halkliederen verzameld door de Turkse regering, die geleerden gebruikten als scouts. De liederen werden gepubliceerd door de regering en tussen 1924 en 1953 zijn er rond de tienduizend verzameld. Desondanks bleef het volk aarzelen over de “muziekrevolutie”. De 400 jaar die het duurde voor de westerse muziek revolutie wilde Turkije in een korte tijdsperiode stampen.

Door de chaos en versnippering van de Turkse politiek kwam er steeds meer wantrouwen en chaos onder de Turkse bevolking. Door de rechtse coalitie, die geen tegenspraak duldt, begonnen mensen te protesteren. Waaronder het studentenprotest in 1970, gevolgd door de in 1971 anarchistische studenten de straat op gingen. Uiteindelijk kwam er in 1971 een militaire staatsgreep, dat de rechtse AP heeft afgezet. De staatsgreep zou zijn gekomen doordat er geen geloof meer was in president Demirel. Hij zou geen grip meer hebben op de macht en geen orde kon houden op de publieke boosheid en terrorisme die in die tijd gaande was.

Het grootste voorbeeld van de opmars van protest muziek is de Turkse zangeres. Selda Bagcan. Haar stem werd het stem van het volk. Veel van haar liederen gingen over sociale problemen en er kritiek naar uiten en solidariteit met de lage inkomstgroepen en armen. De linkse muziekstroming is een van de vele stromingen in het Turkse politiek spectrum. Selda was veruit de populairste onder het volk door haar krachtige stem en haar tijd als engineering physics student aan de universiteit in Ankara. In 1972 werd ze, na het uitbrengen van haar eerste album, door de Turkse minister van Buitenlandse Zaken uitgenodigd om mee te doen aan het internationale muziekfestival The Golden Orpheus.

In die tijd vond de opmars van Selda plaats, gelijktijdig met een periode van veel polarisatie in de politiek. Er kwam groot politiek geweld kijken door de extreemrechtse en ultranationalistische partij MHP. De partij pleegde aanslagen en bijna tientallen moorden per dag op linkse en rechtse politici. De MHP werd gesteund door de Turkse maffia en de MHP’s soldaten tak. Daar tegenover stonden de linkse partijen met ook de communisten achter haar zijde. Na de chaos, moorden, het niet kunnen vormen van een regering en het protesteren van het volk, volgde uiteindelijk weer een staatsgreep in 1980.

De staatsgreep zorgde ervoor dat tussen 1980 en 1983 Turkije onder een militair regime viel totdat de democratie uiteindelijk weer werd hersteld. Tijdens het militaire tijdperk zijn er vijfhonderdduizend mensen gearresteerd waarvan honderden uiteindelijk overleden. In het begin van de staatsgreep zijn er vijftig mensen geëxecuteerd. In de tussentijd zong Selda protestliederen tegen het regime en wou zijn de verhalen naar het volk brengen. Haar nummers zoals “schrijf journalist schrijf” waarin ze pleit dat journalisten de waarheid moeten vertellen over wat er gebeurde in steden en dorpen waar het militaire regime geen tegenspraak dulden. In de tijd van de coup werd Selda drie keer geresteerd door de politieke inhoud in haar liederen en haar paspoort werd aangenomen tot 1987. Door de druk van WOMAD is haar paspoort uiteindelijk teruggegeven.

insert VoiceOver

In de Turkse historie heeft muziek dus een belangrijke context gespeeld als protestmuziek of als vorm van modernisering, maar ook nu is er veel wantrouwen naar de Turkse overheid waar kunst en cultuur een belangrijke rol speelt bij de voor- en tegenstanders van Erdogan. Erdogan ’s regime duldt net als de hier bovengenoemde regeringen geen tegenspraak en probeert het volk vaak zijn kant op te leiden. Zijn Regime is namelijk eigenaar van 80% van de mediakanalen in Turkije, waaronder de grootste zender, de staatszender TRT.

In 2013 begint in Istanbul de Gezipark protest. Het protest wil een tegengeluid bieden aan het autoritarisme (ingeperkte mogelijkheid om de oppositie te vormen tegen de uitvoerende macht (regering)) van Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Maar in plaats van dat er verslag wordt gedaan van de protesten, laat CNN Türk video’s van pinguïns zien. Ook andere Turkse mediakanalen laten weinig zien. “Dit is een voorbeeld waar de media nog onrealistische lijkt dan fictie,” aldus Britse fotojournalist Guy Martin.

Door de blokkades die Erdogan vormt rondom de media proberen enkele artiesten online nog wat terug te doen. De meest succesvolle poging kwam door rapper Sarp Pauler die het nummer Sussamam (Ik kan niet stil zijn) uitbracht. Het nummer duurt iets meer dan 14 minuten, waarin de rapper samen met verschillende artiesten opsomt wat er allemaal mis is in Turkije. Zoals het volle stromen van plastic in Turkse wateren of de grote hoeveelheden arrestaties van mensen die kritiek uiten.

Ook worden de nummers van Selda gedeeld om kritiek te uitten naar Erdogan. Daarnaast wordt de Izmir Marsi gezongen door de mensen die af willen van het Erdogan ‘s regime en terug willen naar de seculiere staat van Atatürk, maar niet alleen Turkse nummers brengen dat geluid. Ook het Italiaanse Bella Ciao wordt vaak gebruikt en verspreid om als tegenspraak te doelen. Het werd onder andere afgespeeld door de minaretten van verschillende moskeeën die door protesteerders waren gehackt.