Utrecht-West – Naast haar dagelijkse baan zet Eva van der Helm zich actief in voor Extincion Rebellion (XR). Als actietrainer stoomt ze nieuwe leden klaar om te gaan protesteren. Maar liefst drie actietrainingen worden gegeven in de week voor het landelijke protest op de A12 in Den Haag.

In een kleine zaal aan de Vlampijpweg staan zo’n tachtig stoelen klaar, massieve gordijnen bedekken de ramen en op een doek staan spotlights gericht. Terwijl Eva overlegt met mede actietrainer Jelte, loopt het zaaltje vol. Enkele 60-plussers, een stuk of dertig jongvolwassenen en merendeel volwassenen vullen de zaal op. Een tiental leden moet zelfs staand achter in de zaal de training volgen.

Enorme toename

Nog niet eerder zijn er zoveel aanmeldingen geweest voor een actietraining. ‘Eigenlijk is er een sneeuwbaleffect ontstaan. Sinds de vorige A12 blokkade is er een enorme toename in aanmeldingen. Normaal kwamen er bij de trainingen tien tot dertig mensen maar nu moeten we zelfs op externe locaties een zaal afhuren.’ Ook in de media krijgt XR steeds meeraandacht, zowel positief als negatief. ‘Op de een of andere manier is er momentum ontstaan, waarschijnlijk doordat we meer in de media komen. Dit leidt tot meer aandacht en dus méér mensen die mee willen doen, die nemen op hun beurt weer familie en vrienden mee.’ Al hoewel Eva blij is met de toename in geïnteresseerden rebellen, merkt ze dat het vooral dezelfde soort mensen aantrekt. ‘Ik zou graag stappen maken om meer diversiteit te zien onder de rebellen. Op het gebied van opleidingsniveau en etniciteit is het veelal hetzelfde. Naast de vooruitstrevende pioniers komen er ook steeds meer ‘mainstream’ mensen. In mijn woordvoering wil ik ook kwijt dat iedereen mee mag doen, zolang je hetzelfde doel hebt.’

Vertrouwen en veiligheid

Het merendeel van de mensen die de actietraining bijwonen zijn er voor het eerst. Ze zijn geïnteresseerd om zich aan te sluiten bij XR, en vooral om te protesteren op 11 maart. De training begint dan ook met een presentatie over waarom XR bestaat, welke strategie ze gebruiken om te protesteren en welke doelen ze hiermee willen bereiken. ‘Het belangrijkste voor mij is om vertrouwen te creëren en ervoor te zorgen dat mensen een geïnformeerde keuze kunnen maken. Het is niet mijn doel om iedereen over te halen om te gaan protesteren en daarbij opgepakt te worden. Misschien schrik ik wel heel veel mensen af maar dat heb ik liever dan dat mensen ongeïnformeerd meedoen en angstig worden. Het is heel belangrijk dat mensen hun eigen keuze maken met hoe ver ze willen gaan, zolang het maar vredig blijft. Je hoeft je niet minder te voelen als je je niet laat arresteren of als je de anderen alleen aanmoedigt, dan ben je nog steeds lid van XR en nog steeds een activist.’ Een belangrijk onderdeel van de demonstratie is het creëren van een veilige setting. Iedereen wordt in een groepje geplaatst met wie je samen demonstreert én krijgt een buddy aangewezen. Met je buddy zal je samen actievoeren, als de een weggaat, dan gaat de ander mee. Vanuit een geheime locatie wordt er tijdens een demonstratie volop aan gewerkt om van iedereen op de hoogte te zijn. XR leden die daar te werk gaan hebben een bestand van elke rebel die demonstreert met allerlei gegevens. Op deze manier weten ze precies wie er opgepakt is en wie alweer veilig thuis is.

Risico’s

Tijdens de training wordt het duidelijk wat er gaat gebeuren tijdens een protest en welke risico’s eraan verbonden gaan. Bijvoorbeeld wat je moet doen als je een boete krijgt, of het in je VOG kan komen te staan en welke gevolgen het kan hebben voor expats. Daarnaast demonstreert Eva wat je moet doen als je weggehaald wordt door politieagenten. Ze steekt haar arm omhoog en laat zien dat ze haar duim in haar handpalm heeft gelegd. ‘De politie heeft bepaalde manieren waarop ze je makkelijk pijn kunnen doen, een daarvan is door je duim omlaag te duwen. Ook kun je het de politie extra lastig maken door als een zak aardappelen te liggen, wie willen het met mij demonstreren?’.