geschreven door: Tim Lutters

Van het remixen van video’s tot het nieuw leven inblazen van afgedankte antieke kunst, de kunsten van beeldend kunstenaar Ate von Hes zijn niet te vatten in één stijl. Er is echter een constante factor te vinden in het werk van Von Hes: humor. Vanuit een houten keet op het Berlijnplein komt hij tot zijn ideeën.

het begin 

Ate begon ooit met een leerwerktraject in een staalsmederij voor de scheepsbouw. “Toen was ik al bezig met het bedenken van kunstwerken en leek het me geweldig om ze ook daadwerkelijk te realiseren. Vervolgens ben ik een grafische thuisopleiding gaan volgen via LOI om uiteindelijk op mijn 27e op de Rietveldacademie terecht te komen, waar ik in 1996 afstudeerde. Maar voor de meeste mensen die van de kunstacademie afkomen, beland je in een fase waarin je veel dingen maakt, maar al snel de indruk krijgt dat niet veel mensen daarop zitten te wachten.”

In die periode kocht Ate veel grondstoffen, zoals verf en doeken, maar dat begon steeds meer te knagen. “Ik gebruikte veel grondstoffen in mijn kunst en als dat allemaal in een opslag belandt, vraag je je af wat daar de zin van is.”

“Ik recyclede al muziek en geluid. Dat is in de hiphop een veelvoorkomende manier van werken, waarbij je delen van oudere muziek gebruikt om nieuwe dingen te creëren. Dus toen dacht ik, misschien kan ik dat principe ook toepassen in mijn kunst.” Sindsdien is Ate begonnen met het recyclen van schilderijen.

Humor

Humor komt ook veelvuldig terug in het werk van Ate. Zo heeft hij ooit een bril gemaakt waarbij de glazen zijn vervangen door schijfjes komkommer. “Een bril voor degene die alles al gezien heeft.” En niet al te lang geleden heeft hij een UFO geschilderd op een oud antiek schilderij. Ate vertelt waarom hij humor zo’n fijne uitingsvorm vindt en waarom er in de beeldende kunst meer ruimte moet zijn voor humor.

“Voor mij persoonlijk is humor essentieel om gemotiveerd te blijven in mijn werk. Ik vind dat humor en kunst vaak ondergewaardeerd worden en er vaak neerbuigend over wordt gedaan,” vervolgt Von Hes. “Kunst wordt vaak gezien als iets serieus en belangrijks, maar dat hoeft helemaal niet,” stelt Ate vurig. “Naar mijn mening is dat juist de reden waarom veel mensen in Nederland een afstand voelen tot beeldende kunst. Ze vinden het te ingewikkeld, moeilijk en te zwaar op de hand. Ik geloof dat er ruimte moet zijn voor intelligente humor in de kunsten.”

Volgens Ate bereik je gemakkelijker mensen als je iets op een humorvolle manier verpakt. “De argeloze toeschouwer zal dan minder snel het gevoel hebben van: ‘Hè? Het is heel moeilijk of ingewikkeld en ik snap het niet.'” Ate merkt op dat zijn werk zowel bij mensen uit zijn oude omgeving en het dorp waar hij vandaan komt, als bij mensen uit de kunstwereld dezelfde reacties oproept. Dit is voor Ate het teken dat hij goed bezig is.

Bedreigingen 

Ate maakt veel. Het meest in het oog springende voorbeeld is misschien wel het Herdenking & Vrijheidsmonument, dat op 2 mei 2021 werd onthuld door onder andere de Utrechtse burgemeester Sharon Dijksma op het Berlijnplein, vlakbij de overkapping op Perron 9. Voor het monument heeft Ate de getallen 4 en 5 samengevoegd in een beeld. “Op 4 mei is het Dodenherdenking en op 5 mei is het feest, en natuurlijk verwijst dit ook naar het jaar 1945.”

Echter, nadat er schetsen van het monument op een gegeven moment op het internet verschenen, werd de suggestie gewekt door mensen op het internet dat er een hakenkruis te zien was in het ontwerp. Waar GeenStijl mee aan de haal ging. “Toen ontstond er een enorme ophef en bedreigingen volgden. Ik heb mijn persoonlijke gegevens overal verwijderd. Natuurlijk vond ik het heel vervelend voor mezelf, maar ik vond het nog erger voor de Stichting 4 en 5 mei Leidsche Rijn en de gemeente Utrecht, die mij hadden gevraagd voor dit project,” vertelt Ate. De grafisch ontwerper waarmee Ate destijds samenwerkte, legde uit dat er in veel grafische ontwerpprocessen wel eens een moment is waarop een hakenkruis verschijnt. Het ‘hakenkruismomentje’. “Het is zo’n universeel symbool,” voegt Ate eraan toe. “En het is zo gevoelig dat mensen er snel een associatie mee maken. Maar dat mensen denken dat ik bewust bezig ben met dat gedachtegoed en dat ik dat ook zogenaamd wil uitdragen, dat is gewoon een koppeling waar ik niet bij kan,” zegt hij met ernst in zijn stem. “De online dynamiek staat in schril contrast met het dagelijks leven en hoe mensen met elkaar omgaan.”