Bram Janssen over veilig foto’s maken in gevaarlijke gebieden: ‘Doe het stapsgewijs’
Gevaarlijke gebieden opzoeken om vervolgens met gevaar voor eigen leven foto’s te schieten; dat is wat alumnus Bram Janssen regelmatig doet. Als fotojournalist is hij onder andere naar Afghanistan, Syrië en Oekraïne geweest. Hoe waarborg je je eigen veiligheid in deze gevaarlijke gebieden?
Kind met AK-27 op de foto. Foto: Bram Janssen
Bram Janssen (38) is fotograaf en videograaf. Hij won met zijn werk al meerdere prijzen. Zo won hij onder andere de World Press Photo en de Zilveren Camera. Hij reist de hele wereld over om foto’s en video’s te maken. Vaak komt hij hierbij op plekken waarbij zijn veiligheid als journalist op het spel staat.
Bewust van het gevaar
De foto waarmee Bram de World Press Photo heeft gewonnen, is gemaakt in Afghanistan. ‘Het voelde daar toen heel veilig, er waren weleens aanslagen, maar dat is niks in vergelijking met hoe de situatie daar eerder was’, vertelt Bram. Net na de overname van de Taliban was hij voor het eerst in Afghanistan. Hij is toen weleens in onveilige situaties terecht gekomen. ‘Ze wilden dat ik iets niet fotografeerde, maar dat deed ik wel. Ik ben vervolgens geslagen met een geweer en heb het (door de adrenaline) op het rennen gezet. Ik ben uiteindelijk gestopt met rennen. Ik dacht dat het lid van de Taliban mij anders zou neerschieten. Ik ben nog een paar keer geslagen, tot zijn collega er aankwam en tegen hem zei dat het oké was’, vertelt Bram. Het wordt even stil. ‘Ja, dat soort dingen gebeuren weleens’, voegt Bram hier rustig aan toe.
Toch is hij zich er altijd van bewust dat hij in zulke situaties terecht zou kunnen komen. ‘Zo komt het vaker voor dat ik bepaalde dingen niet mag filmen of fotograferen en het toch doe. Ik draai dan na het nemen van een foto zo snel mogelijk mijn camera weg van de situatie, zodat niet te zien is dat ik het heb gefotografeerd’, legt Bram uit.
‘Het is altijd duidelijk waar ik ben’
Fotografen hebben vaak speciale tools om hun veiligheid te waarborgen. Zo beschikt Bram over een fysieke tracker met een SOS-knop. ‘Als ik die knop indruk dan krijgen al mijn collega’s een berichtje. Daarnaast geeft het systeem ook iedere minuut via satellieten een update over waar ik precies zit.’ Tenslotte heeft Bram ook nog een trackapp op zijn telefoon. ‘Op deze manier kunnen mijn collega’s continu zien waar ik zit.’
Portert Bram Janssen Foto: Sil Moison
Waarom?
Waarom zou je je leven op het spel zetten voor die perfecte foto? ‘Voor het geld hoef je het niet te doen. Daarom vinden de meeste mensen het ook niet waard om hetzelfde werk te doen als ik’, vertelt Bram. Toch vindt hij dat hij er een ‘rijk leven’ voor terugkrijgt. ‘Ik ga gewoon de avonturen aan, dat is mij altijd meer waard geweest.’
Onveiligheid nooit tegengehouden
Heeft de onveiligheid Bram dan nooit tegengehouden? ‘Nee, nooit.’, is hierop het duidelijke antwoord. ‘Natuurlijk heb ik wel bepaalde keuzes gemaakt toen ik op een gevaarlijke plek was. Soms moet je besluiten om iets te laten schieten, dus in die zin houdt de onveiligheid mij tegen. Maar het heeft me nooit tegengehouden om naar die gebieden te reizen.’
Geen goed verhaal in de kroeg
En toch zou Bram mensen niet aanraden om als freelancer naar een oorlogsgebied te gaan. In ieder geval niet als je nog geen ervaring hebt. ‘Ik heb veel beginnende journalisten gezien die dachten; “dit is cool en tof. Het is een goed verhaal in de kroeg.” Die houden het niet vol… Naast dat het mentaal en fysiek heel zwaar is, moet je ook gaan om de goede redenen.
Stapsgewijs
Als je toch de ambitie hebt om net als Bram de gevaarlijke gebieden op te zoeken, raadt hij aan dit in stapjes te doen. ‘Ga niet blind naar Oekraïne om vervolgens een lijk te fotograferen. Ga niet gelijk naar een oorlogsgebied, daar heb je echt ervaring voor nodig. Probeer het stapsgewijs te doen. Je hoeft niet aan de frontlinie te zitten om mooie of belangrijke verhalen te maken. Het hele land ervaart de oorlog. Ga bijvoorbeeld in het westen van Oekraïne zitten, waar niet direct de bommen vallen, maar waar je bijvoorbeeld wel vluchtelingen kunt spreken. Die verhalen zijn net zo belangrijk. Probeer het langzaam op te bouwen, duik niet direct in de frontlinie. Daar heb je niks te zoeken als je er nog nooit bent geweest. Dat is echt andere koek.’