Met de titel “Hoop, Lef en Trots” werd het langverwachte coalitieakkoord op 16 mei gepresenteerd. Het 26 pagina’s tellende document wordt een hoofdlijnenakkoord genoemd aangezien de verdere uitwerking door het nieuwe kabinet zal gebeuren. Over de NPO staat er: ‘In een rechtsstaat is betrouwbare informatievoorziening van wezenlijk belang. De Nederlandse Publieke Omroep (NPO) wordt hervormd zodat de journalistiek – inclusief het veelzijdige aanbod – kwalitatief hoogwaardig vormgegeven en gewaarborgd wordt. Toekomstbestendigheid en transparantie van kosten staan daarbij voorop. Het besluitvormingsproces wordt gestroomlijnd.’

Het is al langer duidelijk dat de formerende partijen de Publieke Omroep willen hervormen. De PVV pleitte voor een volledig afschaffing van de publieke omroep en de VVD stelde voor om vierhonderd miljoen euro, de helft van het jaarlijkse budget van de NPO, te bezuinigen. Met een bezuiniging van ‘maar’ honderd miljoen lijkt een echte mokerslag uit te blijven, maar is het onvermijdbaar dat bepaalde zaken binnen de Publieke Omroep gaan veranderen. Het zijn echter niet alleen de bezuinigingen op de Publieke Omroep die volgens Thomas Bruning de journalistiek zullen raken.

Meer dan alleen de NPO

‘Naast de gevreesde bezuinigingen op de Publieke Omroep, is  er ook een aanzienlijke btw-verhoging op journalistieke uitgaven aangekondigd, zowel voor print als online’, aldus Thomas Bruning, Volgens hem zullen kranten hierdoor minder toegankelijk worden voor het brede publiek, met grote gevolgen. De algemeen-secretaris van de NVJ vindt de btw-verhoging op dagbladen als onverantwoord: ‘De maatregel heeft een sterke impact op de publieke functie die private media vervullen. In een tijd waarin desinformatie op de loer ligt, zou het stimuleren van journalistiek juist passend zijn. Deze maatregel schaadt de kwaliteit van de journalistiek.’

Over de NPO, die vanaf 2026 structureel honderd miljoen euro moet bezuinigen, zegt Bruning: ‘Gezien de eerdere plannen van PVV en VVD om de omroep fors te korten of zelfs op te heffen, valt deze maatregel nog mee. Maar het blijft een ernstige aanslag op de publieke nieuwsvoorziening.’ Hoewel Bruning zich duidelijk en open uitspreekt over de plannen van het kabinet roept hij SvJ-studenten op enkel objectief te blijven. Het brengen van feiten is juist in rumoerige tijden als deze cruciaal. ‘Het sterkste wat jullie kunnen doen is feiten boven water brengen en laten zien wat de gevolgen zijn van het beleid. Dat is jullie rol als journalist: feiten presenteren en het publiek zelf laten oordelen’, vertelt Bruning met een serieuze ondertoon.

Juiste moment

SvJ-studenten lopen met enige regelmaat stage bij de Publieke Omroep. Het snijden in het budget van de NPO zorgt dan ook voor de nodige onzekerheid bij aankomende journalisten. Toch is er volgens NPO-voorzitter Frederieke Leeflang geen reden tot directe paniek: ‘De plannen omtrent de Publieke Omroep komen misschien wel op het juiste moment voor dit bedrijf’, aldus Leeflang.

De NPO-voorzitter duidt hier op een belangrijk onderdeel van het coalitieakkoord: De nadruk op digitalisering en het bereiken van jongere doelgroepen. ‘Het kan veel efficiënter en we moeten ook daadwerkelijk op een andere manier onze taak gaan uitoefenen. We hebben nu dertien omroepen, dat zijn er best wel heel veel’, aldus Leeflang. De NPO en de omroepen worden door het kabinet aangemoedigd om in de toekomst meer crossmediale en digitale content te produceren en verspreiden. Platforms zoals YouTube, TikTok en podcasts spelen hierbij een cruciale rol.

Naast de inhoudelijke hervormingen moet de Publieke Omroep ook efficiënter en transparanter worden: ‘Dit kan betekenen dat het aantal omroepen wordt verminderd of dat hun taken anders worden ingericht’, vertelt Leeflang. De bescherming van journalisten en het waarborgen van persvrijheid blijft volgens Leeflang een cruciaal punt. Journalisten moeten hun werk kunnen doen zonder bedreigingen, om zo een onafhankelijke en betrouwbare journalistiek te waarborgen.

Deze hervormingen bieden volgens Frederieke Leeflang dus niet alleen uitdagingen, maar ook kansen. Door in te zetten op digitalisering kan de NPO nieuwe doelgroepen bereiken en zo haar rol in de samenleving versterken. De publieke omroep moet meegaan met de tijd en inspelen op het veranderende mediagebruik, terwijl ze haar kernwaarden van betrouwbaarheid, pluriformiteit en onafhankelijkheid blijft behouden. ‘Dus SvJ’ers, pak je kans maar blijf vooral nu weg van te activistische journalistiek’, aldus Leeflang. Het is begrijpelijk dat studenten boos of bezorgd zijn, maar zelfs in deze situatie is het de taak te streven naar objectiviteit.

Wat nu?

De aangekondigde bezuinigingen van honderd miljoen euro op de NPO en de voorgestelde btw-verhoging op journalistieke media is iets dat bij veel SvJ-studenten speelt. Thomas Bruning roept de studenten journalistiek op om objectief te blijven en feitelijke informatie te blijven leveren. Feiten presenteren en het publiek zelf laten oordelen is de rol die we niet alleen als journalist maar ook als student op ons moeten nemen.