Weet je wat je moet doen als je overweegt journalist te worden? Het vooral níét doen. Ga schilderen, open een koffiezaak of wordt fulltime badeendverzamelaar. Alles is beter dan een vak waarin je je leven riskeert, toch?

Ik hoor je denken: ‘Maar journalistiek is mijn roeping!’ Nou, eerder een sirene die je lokt naar de kliffen van je ondergang. Zoals 54 journalisten in 2024 is overkomen: gedood vanwege hun werk.

Dat vervelende getal komt uit het rapport van Verslaggevers zonder Grenzen en betreft alleen journalisten wiens dood ‘rechtstreeks verband houdt met hun professionele activiteiten’. Kijk je breder, dan wordt het nog erger. Volgens de International Federation of Journalists (IFJ) zijn vorig jaar wereldwijd 104 journalisten omgekomen, onder wie 55 mediamakers in Gaza. Dat maakt het een van de dodelijkste jaren ooit.

In een oorlog werken is nooit zonder risico, maar de gevaren voor journalisten beperken zich niet tot conflictgebieden. Zelfs in het veilige Nederland werd in 2024 een record gebroken betreft de pers(on)veiligheid: ‘gefeliciteerd’ mensen! Vorig jaar zijn namelijk 249 incidenten gemeld bij PersVeilig. Allemaal journalisten die zijn bedreigd, lastiggevallen of erger.

‘Maar ik wil de waarheid naar boven brengen!’ reageert de wannabee-journalist. Heel nobel, maar weet je wie er niet op de waarheid zitten te wachten? De mensen met de pistolen, dictators (ik noem geen namen, ik leef graag), en advocaten die je om de oren slaan met rechtszaken. Voor hen is de waarheid geen recht, maar een risico.

Als journalist ben je tegenwoordig een wandelende schietschijf. Publicaties leiden vaak tot een lawine aan haatreacties. De bedreigingen en aanvallen zijn mentaal zwaar voor de makers met goede bedoelingen.

Maar wacht, voordat je besluit dat álles beter is dan een vak waarin je je leven riskeert en je je uitschrijft voor de studie Journalistiek: er is hoop! Kijk maar eens om je heen. Ondanks alles blijven er idioten geloven in dit vak. Ik ben er een van, ook al heb ik nog nooit een voet in oorlogsgebied gezet en behoor ik nog lang niet tot die categorie helden. Waarom? Omdat als wij niet vertellen wat er in de wereld gebeurt, wie dan wel? En hoe vertellen zij het, met welke motieven en gevolgen, en waarheidsgetrouwheid?

Misschien ben ik naïef, maar diep van binnen geloof ik dat we een verschil kunnen maken. Dat wij risico lopen zodat de waarheid dat niet doet, en de mensen met pistolen leren omgaan met de waarheid. Want als zij niet ophouden, dan wij ook niet.

Waarheid en gerechtigheid moeten winnen – en misschien dus ook de grootste idioot.

Houd vol, collega-idioten.