Een derde van de vrouwelijke journalisten krijgt bijna maandelijks te maken met intimidatie, agressie of bedreiging, puur om het feit dat ze vrouw zijn. Volgens vrouwelijke journalisten zijn deze incidenten de laatste vijf jaar sterk toegenomen.
Uit onderzoek van PersVeilig (2022) blijkt dat vrouwen vaker, dan hun mannelijke collega’s, met een vorm van intimidatie, agressie of bedreiging te maken krijgen door hun gender. Zowel online als offline worden vrouwelijke journalisten benaderd, door voornamelijk mannen, met negatieve uitingen. Acht op de tien vrouwelijke journalisten komt in aanraking met deze vormen van geweld.
Alle foto’s zijn door Sil Moison gemaakt.
Jo-Anne Loosman (20 jaar) is een van deze vrouwen. Tijdens het maken van een documentaire voor de minor CampusDoc – die ze volgt aan de Hogeschool Utrecht – gebeurt er iets opmerkelijks.
Het blijkt dat het meeste geweld via online platformen gaat. Het gaat hier om online verbale agressie. Meer dan de helft van de vrouwelijke journalisten krijgt hier binnen een jaar minimaal één keer mee te maken. Maar het blijft vaak niet bij één incident, want drie op de tien vrouwelijke journalisten heeft hier wel meer dan vier keer mee te maken binnen een jaar tijd. De vorm van deze verbale agressie wordt ook getoetst in het onderzoek en blijkt onder andere inhoudelijk te gaan over: kleineren, discrimineren, verspreiden van valse informatie, seksistische haatzaaiende opmerkingen en seksuele intimidatie.
“Het heeft vaak helemaal niet veel te maken met het werk dat de vrouwelijke journalist doet, maar vooral om het feit dat het een vrouw is die dat werk doet”, vertelt Selma Ali, medewerker bij PersVeilig die zich in zet voor de veiligheid van vrouwelijke journalisten.
Jo-Anne wordt gebeld, het is een anoniem nummer. Dit is niet gek, want ze wordt vaker gebeld door anonieme nummers voor haar werk bij Omroep Flevoland. Normaal zijn dit ambtenaren zoals politie of wethouders, maar dit keer was het iemand anders.
Een vreemde man belt haar op, hij is boos over de documentaire. Het is volkomen onduidelijk wie deze man is. “Het klinkt niet als een Urker en dat maakt het nog enger, hoe komt een niet-Urker aan mijn nummer?”
‘Ik ben geen vrouw in de journalistiek, maar wel een vrouw in deze maatschappij. Je krijgt het van vrij jongs af aan al aangeleerd dat negeren de manier is om met deze opmerkingen om te gaan. “Negeer het maar gewoon dan is het zo snel mogelijk weg” in plaats van dat ze zeggen “wat belachelijk dat je dit moet negeren”, vertelt Ali. ‘Zonder interne veiligheid valt het niet in goede aarde. Ik ga niet aan een redacteur vertellen dat ik een vervelend bericht gekregen heb als hij mij daarover uitlacht’, vervolgt ze.
Van de vrouwelijke journalisten die te maken hebben gehad met online geweld heeft acht op de tien te maken gehad met kleineren. Zes op de tien hebben te maken gehad met verspreiding van valse informatie over henzelf, werk of privé gerelateerd. Iets minder dan de helft van de vrouwen heeft seksistische en haatzaaiende opmerkingen naar zich gestuurd gekregen. Deze berichten komen voornamelijk binnen via X (Twitter), namelijk 52 procent van de incidenten en Facebook is daaropvolgend met 28 procent van de incidenten.
Via X (Twitter) zijn de incidenten het vaakst discriminerend van aard, blijkt uit het onderzoek van PersVeilig. De discriminatie gaat voornamelijk over het geslacht van de journalisten, maar seksuele oriëntatie, etnische identiteit of afkomst en leeftijd zijn ook gronden voor discriminerende opmerkingen. ‘De geïnterviewden geven aan dat veel berichten op sociale media, vooral X (Twitter), seksistisch van aard zijn. Dit heeft er aan de ene kant mee te maken dat vrouwelijke journalisten worden uitgescholden of gekleineerd op basis van hun vrouw-zijn. Soms zijn de uitingen ook explicieter. De respondenten geven aan dat ze wel eens zijn uitgescholden voor ‘hoer’, ‘huppelkut’ of te horen hebben gekregen dat ze moeten gaan schoonmaken. Het zijn voornamelijk mannen die dergelijke beledigende en discriminerende berichten sturen.’
‘Dit zijn scheldwoorden die je tegen een man niet zou zeggen’
Het blijft alleen niet bij scheldwoorden. ‘Hij heeft onder andere gedreigd dat hij mij in elkaar zou slaan als ik hem zou tegenkomen op straat en dat hij een steen door mijn ruit wilt gooien’, vertelt Jo-Anne.
Vanuit PersVeilig worden er adviezen geschreven over hoe je om moet gaan met een situatie zoals deze. Daarop gebasseerd zijn er ook weerbaarheidstrainingen gestart. Volgens Selma Ali is dit alleen niet genoeg. Ze merkt namelijk dat er een roep in ontstaan, onder de vrouwelijke journalisten, om ook op de daders te richten: ‘Verschillende vrouwelijke journalisten zeggen dan ook: “waarom moet ik weerbaarheidstrainingen doen als die dader nooit te horen krijgt dat hij mij geen “dom wicht” mag noemen op Instagram”, aldus Ali.
In het adviesrapport (2022) gaat PersVeilig opnieuw in gesprek met vrouwelijke journalisten, nu vierenveertig. De gevolgen van de intimidatie zijn duidelijk te meten in deze groep: 69 procent van de vrouwen zegt bedachtzamer te werk te gaan (hier valt onder andere het vooruitdenken van vluchtroutes, makkelijkere kleding dragen en aanschaffen van een werktelefoon), 65 procent van de vrouwen gaat anoniemer te werk (onder andere het publiceren van een artikel zonder naam, geen logo’s op microfoons of auto’s, ongezien blijven op sociale media), 55 procent van de vrouwen geeft aan zelfs censuur op zichzelf te plegen (het vermijden van bepaalde buurten, bepaalde onderwerpen en bepaalde bronnen).
De woorden van papa
Een positieve draai: ‘Ik ben hierdoor wel sterker in mijn schoenen gaan staan.’
Wat moet je doen als dit jou overkomt? Luister naar het advies van Jo-Anne.
‘Wat ik wel heb gemerkt is dat het voor een heel groot gedeelte al helend kan werken als het verhaal er gewoon mag zijn. Dat er geen maar of een mits als reactie op komt’, aldus Ali. Als je dit overkomt, ga in gesprek met je omgeving. Je staat er niet alleen voor.
