‘Nederland wordt onveiliger’ of ‘de criminaliteit groeit in Nederland.’ Het zijn teksten die regelmatig te horen zijn. Uit cijfers van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) blijkt dat het merendeel van de Nederlanders denkt dat de criminaliteit toeneemt. Is dat zo?
Het zijn niet zomaar loze kreten die ergens achterin de kroeg geroepen worden. Zo sprak Gidi Markuszower, nummer vier op de lijst van de PVV, de vierde partij in de huidige peilingen (7-11-2023), over ‘een Nederland dat alleen maar onveiliger wordt.’ Ook bijvoorbeeld FNV vakbondbestuurder Yntse Koenen heeft het idee dat ‘het steeds vaker raak is.’ De bestuurder van de vakbond, met meer dan 900.000 leden, maakt zich zorgen over de verharde maatschappij.
Er heerst dus bij een deel van de Nederlanders dat de criminaliteit toeneemt, maar wat zeggen de cijfers. Die lijken er allemaal wel een stuk rooskleuriger uit te zien. Zowel het aantal veroordeelden voor moord, als het aantal geregistreerde woninginbraken zijn de afgelopen jaren procentueel gedaald. Zelfs het aantal mensen dat zich weleens onveilig voelt, is aanzienlijk gedaald.
Mochten de linkjes in de visualisatie niet werken:
Veiligheidsbeleving: https://www.cbs.nl/nl-nl/longread/rapportages/2022/veiligheidsmonitor-2021/3-veiligheidsbeleving
Veroordelingen moord: https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2023/35/moord-en-doodslag-2003-2022
Woninginbraken: https://data.politie.nl/#/Politie/nl/dataset/47025NED/table?ts=1706225269235
Maar hoe kan het dan nog dat het merendeel van de Nederlanders denkt dat de criminaliteit toeneemt? ,,Het is maar de vraag of alle cijfers kloppen”, begint criminoloog Marc Schuilenburg sceptisch. ,,Het is natuurlijk de vraag in hoeverre alle cijfers goed zijn opgeslagen. Als iemand geen aangifte doet, heb je feitelijk gezien al niet alle cijfers. Toch geven cijfers wel enig beeld”, vervolgt de hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Cijfers van zwaardere thema’s, zoals moord, hecht Schuilenburg meer waarde aan. ,,Met zulke zaken wordt er natuurlijk vrijwel altijd aangifte gedaan. Dat het aantal veroordeelden voor moord dus daalt, geeft dus wel een serieuze indicatie dat de criminaliteit in Nederland daalt. Ook woninginbraak is iets waar in bijna alle gevallen aangifte van wordt gedaan. Die daling geeft dus ook aan dat het in Nederland de goede kant op gaat met de criminaliteit.”
Ook dalen de cijfers van het aantal mensen dat zich weleens onveilig voelt. Het staat er dus niet zo slecht voor met de criminaliteit als dat het lijkt.
Verantwoording:
De data heb ik verzameld door datasets van het CBS te mixen. De expert gaf aan welke cijfers het meest van waarde zijn, waardoor ik die heb gebruikt voor de data. Daarnaast heb ik cijfers gezocht van het veiligheidsgevoel in Nederland om ook daar een goed beeld bij te krijgen. Door bij deze drie één basisjaar te pakken, kon ik daarna procentueel kijken hoeveel het gedaald was. Bij de woninginbraken waren pas sinds 2018 cijfers beschikbaar, waardoor ik voor die 2018 als basisjaar heb gekozen. Door het om te rekenen naar procenten kon ik ze alle drie in één lijndiagram stoppen. Hierdoor heb ik een goed en duidelijk beeld kunnen schetsen van de veranderingen in de criminaliteit in Nederland door de jaren heen.
