De afgelopen jaren is het gebruik van fitnesssupplementen onder jongeren aanzienlijk toegenomen. Wat ooit een nichemarkt was, lijkt nu steeds meer een normaal onderdeel van de fitnesscultuur te zijn geworden. Met een belangrijke rol weggelegd voor ‘’fitfluencers’’ die actief zijn op de sociale media.
Eerst moeten we natuurlijk weten wie deze zogenaamde fitfluencers nou precies zijn en wat zij doen. Deze video legt in het kort uit:
De invloed van fitfluencers
Sociale media, en dan met name Instagram, TikTok en Youtube, hebben een hele cruciale rol gespeeld in de normalisering van fitnesssupplementen. Fitfluencers, zoals bijvoorbeeld Joel Beukers en Yolanthe Cabau, met duizenden en soms wel miljoenen volgers delen regelmatig content waarin ze hun gebruik van supplementen promoten, op vaak een leuke en aantrekkelijke manier. Er zit ook wel een verschil in fitfluencer. Zo worden de meeste fitluencers, zoals onder andere Jade Anna en Raoul Joshua, vaak gesponsord door een merk, wat leidt tot een constante stroom van advertenties, subtiel en minder subtiel. Maar er zijn ook fitluencers die zelf het merk zijn. Zij maken dus constant reclame voor hun eigen merk. Goede voorbeelden zijn Joel Beukers met Clean Nutrition, Yolanthe Cabau met Cabau en Kosso met Kossonutrition.
Deze influencers presenteren zichzelf als een soort rolmodellen. Ze hebben allemaal een heel gespierd en afgetraind lichaam en benadrukken in hun video’s hoe de supplementen hen hebben geholpen hun doelen te bereiken. ‘’Voor jongeren die zich laten inspireren door deze content, is het lastig om te onderscheiden wat authentiek is en wat commercieel. De combinatie van perfect belichte foto’s, hele motiverende teksten en kortingscodes voor de producten maakt het aantrekkelijk om dit te gaan proberen’’, aldus sport diëtist Esther van Etten.
Obsessief
Het is inmiddels een groot probleem aan het worden op sociale media merkt van Etten. ‘’Er is geen enkel filter tussen de goede dingen en de slechte dingen. Het is heel kwalijk dat deze mensen ongefilterd hun gang kunnen gaan op sociale media en zeker niet alles is slecht maar veel wel’’, vervolgt van Etten. Het onderwerp is heel erg gaan leven toen van Etten steeds vaker jongeren, met name jongens, op spreekuur kreeg die vragen hadden over voeding en sport. ‘’Ik kwam erachter dat er veel meer speelde en dat ze vaak op hun 15/16 al een eetprobleem hadden. Ik merkte dat ze maar een doel hebben en dat is breder worden, maar dat is helemaal niet voor iedereen weggelegd, want niet iedereen heeft er aanleg voor. De jongeren worden heel makkelijk aangespoord op sociale media om veel te trainen en gebruik te maken van supplementen. En als je eenmaal in deze cirkel zit is het voor vele jongeren erg lastig om hieruit te komen’’, aldus van Etten. Dat jongeren naar de sportschool gaan is natuurlijk harstikke goed en van alle tijden benadrukt van Etten. ‘’Maar heel erg obsessief bezig zijn met sporten en voeding is niet goed en zelfs ongezond’’, vervolgd van Etten.
Invloed sociale media
De verschillende sociale mediakanalen zijn dus een hele belangrijke spil in dit verhaal. ‘’Het probleem ligt in feite niet eens zozeer bij de fitfluencers alleen, maar vooral ook bij de sociale mediakanalen. De jongeren zitten tegenwoordig hele dagen achter hun beeldscherm en TikTokken lekker door. En dat is natuurlijk allemaal hartstikke prima. Maar de informatiestroom op deze kanalen is wel veranderd ten opzichte van jaren geleden en dat is wel een zorgwekkend iets. Vaak is het zo dat jongeren de fitfluencer zien als waarheid, maar hebben ze niet door dat er een verdienmodel achter zit en dat de fitfluencer hier alleen maar beter van wordt’’, aldus van Etten. Er zou dus vooral ingegrepen moeten worden tegen deze kanalen en van Etten zegt daar het volgende over:
Influencers in het leven van jongeren
Volgens Gaelle Ouvrein, Professor marketing aan de vrije universiteit van Brussel, spelen influencers een erg belangrijke rol in het leven van jongeren. ‘’Jongeren voelen zich over het algemeen makkelijk aangetrokken tot influencers, omdat ze vaak voelen als gewone mensen, die een heel mooi leven hebben. De influencers komen voor jongeren vaak over als toegankelijke mensen, omdat zij vaak ook heel open zijn in het delen van hun privéleven. Met de fitfluencers werkt dit eigenlijk precies zo. Jongeren zien ze vaak als een broer of zus naar wie ze opkijken’’, aldus Ouvrein. Toch heeft de band tussen jongeren en deze ‘’online helden’’ ook negatieve gevolgen. ‘’Influencers kunnen heel snel onrealistische verwachtingen creëren op sociale media. Jongeren worden hierdoor heel snel geconfronteerd met een ideaal plaatje, wat ervoor kan zorgen dat het zelfvertrouwen van jongeren beschadigd’’, vervolgd Ouvrein. Het is volgens Ouvrein vooral heel belangrijk dat er steeds meer goede richtlijnen komen vanuit de overheid waar de influencers zich aan moeten houden.
Groeiende markt
Uit het onderzoek van marktonderzoeksbureau Multiscope blijkt dat in 2024 zeker 12% van de Nederlanders sportsupplementen gebruikt, dit komt neer op een slordige 1,7 miljoen mensen. Van deze groep mensen bevindt het grootste deel zich in de leeftijdscategorie van 18 tot 34 jaar, ofwel de jongeren. Hierbij geeft 31% van de jongeren aan regelmatig gebruik te maken van supplementen. Deze trend wordt gevolgd door de stijgende populariteit van producten, zoals eiwitshakes, creatine en pre-workouts.
Eiwit is het meest gebruikte sportsupplement, 80% geeft aan dit te gebruiken. Creatine volgt, met 47% op de tweede plaats. Ruim een kwart van de sportsupplement gebruikers neemt cafeïne (het actieve ingrediënt van pre-workout), namelijk 27%. Verder valt er ook te zien dat vitaminepillen, over het algemeen wat bekender, relatief weinig gebruikt worden.
De industrie speelt erg handig in op deze trends. Merken zoals XXL Nutrition, Clean Nutrition en Upfront domineren de Nederlandse markt. Jongeren worden via advertenties, samenwerkingen met fitluencers en kortingscodes aangespoord om deze producten te kopen. De belofte van een snelle spieropbouw en betere prestaties blijkt vaak onweerstaanbaar. Ook in supermarkten blijft de populariteit van supplementen niet onopgemerkt. Grote supermarktketens als Jumbo, Albert Heijn en de Lidl hebben meters schappen aan eiwitrijke voeding en sportsupplementen toegevoegd, van zowel bekende merken als de huismerken. In de supermarkten is er steeds meer ruimte voor gezondheid. ”Supplementen horen steeds meer thuis in supermarkten. De supermarkten zijn bezig om steeds meer hun focus te leggen op gezond en gezondheid. Obesitas is in de media en bij het volk steeds meer een thema en mensen proberen hier dan ook steeds bewuster mee om te gaan. Supermarkten spelen dus erg slim in op deze trend. En bovenal zijn het voor supermarkten ook winstgevende producten, dat is misschien nog wel belangrijk dan alleen de focus weerleggen naar gezondheid”, aldus Paul Moers, expert in de retailbranche.
De risico’s van supplementgebruik
Het gebruik van supplementen kan heel nuttig zijn, maar ze brengen ook zeker risico’s met zich mee. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) deed in 2022 onderzoek naar het gebruik van sportsupplementen en ontdekte dat vrijwel de helft van de gebruikers wel eens bijwerkingen ervaart. De meest voorkomende klachten zijn hoofdpijn, slapeloosheid, maagklachten en hartkloppingen. Vooral producten met hoge doseringen cafeïne zorgen voor deze problemen. Uit ditzelfde onderzoek van het RIVM blijkt dat een op de zes jongeren niet weet welke ingrediënten er in supplementen zitten, en wat ze dus eigenlijk innemen. Dit zit vooral in de verschillende pre-workouts, die tegenwoordig wel cafeïne vrij te krijgen zijn. Volgens sportdiëtist van Etten is cafeïne het belangrijkste ingrediënt in deze pre-workouts. Van Etten zegt ook dat het niet uitmaakt of je cafeïne uit een supplement haalt of uit een kop koffie. Het is allemaal dezelfde cafeïne, maar in pre-workout zit veel meer dan in koffie. Haar advies is daarom ook laat de pre-workout lekker staan en neem gewoon een kop koffie. Het is volgens van Etten vooral belangrijk waar je deze supplementen koopt. ”Als je supplementen wilt gebruiken, zorg er dan wel voor dat ze altijd van Nederlandse bedrijven komen en niet van Amerikaanse. De Nederlandse supplementen zijn over het algemeen allemaal getest op verboden middelen en dus veel minder schadelijk. Dus kijk vooral goed waar je het haalt”, aldus van Etten.
Daarnaast waarschuwt het RIVM ook voor combineren van supplementen met andere middelen, zoals energy of koffie. Deze verschillende combinaties kunnen leiden tot overbelasting van het hart, door de grote hoeveelheid cafeïne. Jongeren zijn zich vaak niet echt bewust van de risico’s. Dit komt vooral door de manier waarop supplementen worden gepromoot door fitluencers.
Verantwoordelijk
Deze fitfluencers hebben een grote invloed op het gedrag van hun volgers, met name op jongeren die sneller beïnvloed raken dan volwassenen. Dit brengt een bepaalde verantwoordelijkheid met zich mee. Helaas gaat niet elke influencer hier even zorgvuldig mee om. Zo zei de eigenaar van het supplementenmerk Clean Nutrition, Joel Beukers, laatst in een interview met de Telegraaf: ‘’ Ik heb geen voorbeeldfunctie. Ik ben toch niet hun vader’’.
Fitfluencer Lotte Corijn, van het account fitmetlotte, is hier wel alert op. ”Ik ben natuurlijk inderdaad niet de ouder van mijn volgers. Maar met de ruim 88.000 volgers die ik online bereik voel ik wel een bepaalde soort verantwoording. Ik ben van mening dat ik altijd wel rekening moet en wil houden in alles wat ik plaats, want ik wil geen negatieve invloed hebben op mijn volgers en al helemaal geen verkeerde informatie afgeven”, aldus Corijn.
Voorlichting
Een belangrijke stap om deze stijging van supplementen gebruik onder jongeren in goede banen te leiden, kan bijvoorbeeld educatie zijn. Van Etten is al druk bezig met plannen om een tegengeluid te bieden voor jongeren, maar zij is zeker niet de enige. De organisatie voorlichting op scholen maakt zich hard voor meer educatie voor jongeren omtrent dit onderwerp. Zij geven lessen die zich vooral richten op de bewustwording van de risico’s onder jongeren en benadrukken het belang van een gezond lichaam zonder afhankelijk te zijn van supplementen.
Conclusie
De stijging in het gebruik van supplementen onder jongeren blijkt een complex fenomeen, wat vooral aangedreven wordt door sociale media, groepsdruk en de wens om snel resultaat te behalen. Hoewel supplementen zeker nuttig kunnen zijn, brengen ze ook wel risico’s met zich mee die niet over het hoofd mogen worden gezien. Fitfluencers en de fitnessindustrie hebben een hele grote invloed en daarmee ook een verantwoordelijkheid om eerlijk en transparant te werk te gaan. Uiteindelijk is het belangrijk dat jongeren begrijpen dat echte resultaten vooral voortkomen uit consistentie, hard werken en een gezonde levensstijl en niet uit een potje.
