Afgelopen half jaar volgde ik een minor over de Tweede Wereldoorlog. Een periode waar ik sinds jong al een bijzondere obsessie voor heb. Stiekem keek ik films die eigenlijk nog niet voor mijn jeugdige ogen geschikt waren. Toen ik in groep 6 van de basisschool een presentatie wilde geven over de oorlog en mij nog meer verdiepte in het onderwerp, werd het te veel. Ik ben altijd al een beelddenker geweest en zag Hitler letterlijk mijn slaapkamer binnenlopen. Beter om een ander onderwerp te kiezen dus.

Gastcolumnist Rick Nieborg

De obsessie bleef. Wat hielp was dat mijn overgroot oma, negentien jaar oud toen de oorlog begon, nog in leven was. ‘De ideale bron’, zo zouden wij als SVJ’ers haar in een researchsheet omschrijven. Het was een voorrecht dat ik haar zo’n dertien jaar heb mogen meemaken, maar van een ideale bron was achteraf gezien geen sprake. Nooit liet ze helemaal het achterste van haar tong zien over wat ze had meegemaakt en was ze (begrijpelijk) niet in staat om objectief te spreken over haar ervaringen. Duitsers bestonden voor haar niet, ‘moffen’ wel.

Als jonge journalist zie ik een belangrijke taak om over de oorlog te blijven berichten. Niet alleen in de vorm van ooggetuigenverslagen, voor hoelang die er nog zijn, maar vooral ook door de verhalen in de juiste historische context te plaatsen. Kijk naar de onstabiele en economisch onzekere periode die voorafging aan de Tweede Wereldoorlog. Dan is het niet zo gek dat een radicale nationalist als Hitler aan de macht kwam. Het doet mij denken aan de (geo)politieke gebeurtenissen van vandaag de dag. Onvrede als voedingsbodem voor haat en extremisme.

Daarnaast is het ook belangrijk om het volledige verhaal te vertellen. In de media voert bijvoorbeeld het Joodse leed de boventoon. Enigszins begrijpelijk. Maar dat er op grote schaal ook Roma, Sinti, homoseksuelen, Jehova getuigen, geesteszieken en psychiatrische patiënten zijn vermoord, komt naar mijn mening te weinig ter sprake. De rassenleer van de nazi’s was niet alleen op Joden geplot, maar op eenieder die niet in hun ideologie paste om wie ze waren en hoe ze in het leven stonden. Een patroon dat zich overigens keer op keer herhaalt; wij mensen houden nu eenmaal van zaken in hokjes plaatsen. Een gegeven dat hard bij mij binnenkwam tijdens de minor.

De lessen uit de Tweede Wereldoorlog dwingen ons niet alleen het verleden te begrijpen, maar ook de verbanden te leggen met het heden. Journalisten moeten zorgen voor meer dan alleen feiten. We moeten ook duiden, context geven en onderbelichte verhalen blootleggen. Dat helpt hopelijk om herhaling te voorkomen. En als journalist kan ik daar nu aan bijdragen.

Studenten die net als Rick een minor willen volgen, maar nog niet weten welke, zijn welkom op die Minormarkt op donderdag 13 maart van 13.00-16.30 uur in Beatrixgebouw Jaarbeurs, Utrecht