Dag van de Persvrijheid is geen reden tot juichen
Zaterdag 3 mei is het de jaarlijkse Dag van de Persvrijheid. Maar valt er iets te vieren? Kijk naar Gaza (200 journalisten gedood), kijk naar de economische kwetsbaarheid van media en kijk naar cartoonisten. Zo interviewde SvJ-student Boris Beelen Pulitzerprijs winnaar Ann Telnaes die ontslag nam bij de Washington Post.
Sinds 1993 wordt de Internationale Dag van de Persvrijheid gehouden op 3 mei. Op deze dag worden wereldwijd de vermoorde journalisten herdacht en wordt solidariteit gevraagd voor collega’s die gevangen zitten of hun werk niet in vrijheid kunnen uitoefenen.
Wereldwijd achteruitgang
Volgens de Wereldwijspersvrijheidsindex 2025 van Reporters Without Borders (RSF) zijn voor het eerst de omstandigheden voor journalistiek in de helft van alle landen wereldwijd ongunstig (zie kaartje hiernaast).
In Gaza is de situatie ronduit rampzalig: bijna 200 journalisten zijn daar al omgekomen. Een van de grootste bedreigingen is de economische kwetsbaarheid, en dus onafhankelijkheid van media. Denk aan concentratie van mediabezit, invloed van adverteerders en geldschieters, en gebrekkige of ondoorzichtige publieke steun. In 160 van de 180 landen is het moeilijk tot onmogelijk voor redacties om financieel stabiel te blijven. Dit raakt ook landen als de VS, Tunesië en Argentinië.
Nederland stijgt op de ranglijst
Internationaal gezien staat de persvrijheid er in Nederland goed voor en stijgt Nederland op de ranglijst naar de derde plek (2023 was dat nog de zesde plek). Mede dankzij platform PersVeilig en een hersteld vertrouwen in de rechtsstaat.
Toch is er geen reden voor een juichstemming in Nederland volgens De Nederlandse Vereniging voor Journalisten (NVJ), en zo laten ook de Persvrijheidsmonitor 2024 en de punten hiernaast zien.
Cartoonisten onder vuur
Het thema van de Persvrijheidslezing op 14 april van dit jaar was: Cartoonisten onder vuur.
✔️ Het huidige kabinet, met de PVV als grootste coalitiepartij, zet zich bepaald niet in voor persvrijheid.
✔️ De publieke omroep krijgt te maken met ingrijpende bezuinigingen.
✔️ Journalisten hebben in toenemende mate te maken met geweldsincidenten, schadelijke politieke retoriek en juridische intimidatie.
✔️ Er zijn zorgen over de mediaconcentratie in Nederland en de toegang tot informatie.
Winnaar van onder andere de Pulitzerprijs en Herblock-prijs, Ann Telnaes sprak over haar ontslag na 16 jaarbij de Washington Post. Dat nam ze nadat een cartoon die ze had ingediend, werd afgewezen omdat deze kritiek had op onder anderen Jeff Bezos, de eigenaar van deze krant.
Tweedejaarsstudent Boris Beelen maakte dit verslag van de Persvrijheidslezing voor Spotlight en sprak met cartoonist Ann Telnaes en NVJ-directeur Thomas Bruning.
Informatie in dit artikel komt uit de onderstaande bronnen, waar je nog meer kunt lezen over persvrijheid anno 2025:
- wereldwijd
- Nederland
- Cartoonist van de Washington Post Ann Telnaes stapt op
- eerdere column van redacteur Wessel in den Bosch over persvrijheid