Voorspelling voetballegende Pelé 

Tijdens zijn verkennende research voor zijn boek stuitte Mustapha op een enorme hoeveelheid interessante artikelen, podcasts en documentaires. Een belangrijk moment tijdens die researchfase was het lezen van de voorspelling van de Braziliaanse voetballegende Pelé. Hij voorspelde in de jaren 70 dat vóór het jaar 2000 een Afrikaans land wereldkampioen voetbal zou worden. Tijdens zijn carrière had hij veel voetbaltalent op het continent gezien en zag hij de passie die er leefde voor de sport. Zoals bekend is zijn voorspelling (nog steeds) niet uitgekomen. ‘Maar voor het boek was deze voorspelling een interessant startpunt, want waarom is deze voorspelling (nog) niet uitgekomen? In de verdiepende researchfase leerde ik zowel uit schriftelijke als mondelinge bronnen dat het antwoord op deze vraag misschien wel vaker buiten het voetbalveld te vinden is, dan op het voetbalveld. 

Bijna alle geïnterviewden waren het erover eens: op basis van de kwaliteiten van Afrikaanse voetballers zou het ooit moeten lukken, maar voetbalkwaliteit alleen is niet voldoende voor een wereldtitel.’ 

Dit inzicht vormde een vertrekpunt voor het boek. Mustapha besloot de bepalende thema’s te koppelen aan de landen die in aparte hoofdstukken worden geïntroduceerd. Aan de hand van onderzoek en interviews met (oud-)spelers, trainers en liefhebbers maakte hij 11 portretten van Afrikaanse voetballanden over de successen, kansen en uitdagingen van het Afrikaanse voetbal. Deze verhalen raken thema’s als identiteit, migratie en leiderschap. Daarnaast toont het boek ook een sterke connectie tussen Nederland, België en het Afrikaans voetbal, en bevat een inventarisatie van spelers uit de Belgische of Nederlandse competitie die op een Afrika Cup hebben gespeeld. 

Voor het boek spreekt Mustapha Esadik in de aanloop van de Afrika Cup 2025 ook met spelers, trainers, supporters, onderzoekers en journalisten over de succesfactoren en knelpunten in de ontwikkeling van het Afrikaanse voetbal. Onder wie William Troost-Ekong, aanvoerder van de nationale ploeg van Nigeria en na de vorige Afrika Cup van 2023 gekozen tot beste speler van het toernooi. ‘Buiten het veld profileert hij zich al vanaf het begin van zijn carrière als een maatschappelijk geëngageerde voetballer. Hij spreekt zich kritisch uit over de ongelijkheid in de wereld. Tijdens het gesprek deelde hij zijn visie over leiderschap. Hoe hij zijn rol als aanvoerder invult op het veld en buiten het veld. Hij heeft het niet altijd even makkelijk gehad. Het was inspirerend om te horen hoe hij omgaat met tegenslagen en daar sterker uit is gekomen.’ 

Het schrijfproces 

Mustapha deelt tijdens de werkcolleges graag zijn ervaringen. ‘Bij het vak Verdieping schrijven de studenten verschillende langere verhalen, zoals een achtergrondverhaal, een reportage en een groot interview. Graag gebruik ik mijn ervaringen om studenten beter te begeleiden. Bijvoorbeeld de researchfase: hoe pak je de verkennende en verdiepende research aan? Daarnaast het benaderen van mondelinge bronnen. Zeker in een gesloten wereld als de voetballerij is het niet altijd makkelijk om in contact te komen met relevante bronnen. Hoe zorg je ervoor dat je de juiste bronnen bereikt, en hoe ga je om met bronnen die niet beschikbaar zijn? Uiteraard speelt ook de uitwerking een rol tijdens de werkcolleges. Ik combineer de theorie met mijn eigen ervaringen. Ik denk dat het toevoegen van eigen voorbeelden enorm helpt bij het delen van de theorie.’ 

In de praktijk ziet Mustapha als coördinator van de studieloopbaanbegeleiding in de hoofdfase dat het voor studenten uitdagend is om hun studie te organiseren. Het valt niet mee om de studie te combineren met bijvoorbeeld bijbaan, activiteiten met vrienden en andere hobby’s. ‘Ik hoop dat het delen van mijn ervaringen hierbij helpt. Het schrijven van het boek combineerde ik met het werk bij de School voor Journalistiek en mijn opdrachten voor het lectoraat Meertaligheid en Onderwijs en Stichting Lezen. Daarnaast heb ik ook nog een jong gezin. Gelukkig heb ik ervaring met het combineren van grote projecten. Zo combineerde ik als student de opleiding journalistiek en de lerarenopleiding geschiedenis. Jaren later combineerde ik het lesgeven op een middelbare school met de master Neerlandistiek en later de lerarenvariant. Ik probeer de studenten ervan te overtuigen dat drie succesfactoren voor mij een grote rol speelde: steun vanuit jouw omgeving, scherpe keuzes maken in wat je wel/niet doet en bij grote drukte de intrinsieke motivatie om heel vroeg in de ochtend te beginnen of laat in de avond door te gaan.’ 

Tip voor studenten 

Uiteraard is het niet alleen maar rozengeur en maneschijn. De keuze voor het schrijven van het boek had ook gevolgen voor Mustapha’s andere ambities. ‘Tijdens zo’n proces kom je erachter dat er ook beperkingen zijn. Een dag heeft tenslotte maar 24 uur en soms is de tank leeg. Als de hele agenda altijd is volgepland, ben je minder flexibel en is het heel moeilijk om een tegenslag op te vangen. Zo heb ik ook de ambitie om ooit aan een promotieonderzoek te beginnen, maar heb ik vanwege tijd- en energiegebrek die plannen nog niet kunnen waarmaken. Maar wie weet krijg ik in de toekomst ooit nog de kans om dat te doen.’ 

Voorlopig begint Mustapha na ‘De voetbalkampioenen van Afrika’ niet meteen aan een volgend boek. ‘De komende Afrika Cup en het daaropvolgende WK in de zomer zijn echt momenten om het boek en eventuele bijbehorende projecten onder de aandacht te brengen. Het lijkt me ook heel leuk om het boek te gebruiken om de verhalen over Afrika als gastspreker op scholen, hogescholen en universiteiten te vertellen. Ik denk dat het ook goed is om het komende jaar te gebruiken voor reflectie. Mezelf de tijd geven om de ervaringen te verwerken. Daarna komen de nieuwe plannen vanzelf.’ 

Zijn belangrijkste tip aan studenten die ook dromen om ooit een eigen boek te schrijven is het goed leren pitchen en plannen. ‘Het is essentieel om jouw ideeën helder onder woorden te kunnen brengen. Neem daarom de tijd om over jouw plannen na te denken. Leg ze daarna voor aan mensen in jouw omgeving. Blijf om feedback vragen en pas jouw plannen aan. Dan zul je zien dat je bij het benaderen van uitgevers op een heldere en overtuigende manier jouw plannen kunt presenteren. Als je eenmaal aan het schrijfproces begint, is het uiteraard belangrijk om daar voldoende tijd voor uit te trekken. Daarnaast is het goed om te accepteren dat het schrijven met hoogte- en dieptepunten gaat.’ 

SvJ Sport Honours 

Mustapha maakte in het jaar 2021 de overstap van het voortgezet naar het hoger onderwijs om les te gaan geven in journalistiek aan de Hogeschool Utrecht. Waar hij ook onderzoeker is bij het lectoraat Meertaligheid en Onderwijs. Mustapha geeft onder meer les in de vakken Verdieping en de specialisatie Kunst, Cultuur en lifestyle. Ook heeft hij niet geheel toevallig gezien zijn boek, de nieuwe Honours Sport die dit jaar start en de SvJ Boekenclub, mee opgezet. Vóór de overstap was hij redacteur bij programma’s als het NOS Journaal, het Radio1 Journaal, EenVandaag en een aantal jaren docent Nederlands en geschiedenis.

Vanaf 19 november ligt het boek in de winkel. Meer informatie over ‘De Voetbalkampioenen van Afrika” vind je hier. 

Meer informatie over de Honours Sport op de SvJ vind je hier.