Van de SvJ naar RTL Nieuws: hoe Daniël Verlaan uitgroeide tot dé expert in cybercrime
Hij noemde zichzelf ooit ‘gewoon een beetje een computernerdje’, maar inmiddels is Daniël Verlaan (35) een van de bekendste onderzoeksjournalisten van Nederland. Zijn naam is onlosmakelijk verbonden met cybercrime, digitale veiligheid en de populaire podcast Ik weet je wachtwoord, die wekelijks tienduizenden luisteraars trekt. Wat begon met het schrijven van tech-recensies hier op de SvJ, groeide uit tot een carrière bij RTL Nieuws vol onthullingen over de schaduwkanten van het internet.
Daniël Verlaan, oud SvJ’er Foto:Joy Hansson
Weinig journalistiek De jonge Daniël was niet bepaald het type dat droomde van het journaal.
‘Ik was als kind totaal niet bezig met nieuws,’ vertelt hij lachend. Zijn eerste schrijfpogingen hadden dan ook weinig met journalistiek te maken. ‘Het enige wat me interesseerde, was mijn computer. Ik schreef gewoon over wat ik leuk vond, een beetje nerdachtige dingen en plaatsten dat op mijn eigen blog. Gewoon omdat ik wilde snappen hoe het allemaal werkte.’
Toch zat daar al iets journalistieks in: de drang om te begrijpen hoe dingen technisch in elkaar steken en dat aan anderen uit te leggen. ‘Waarom iets werkte, of juist niet, dat wilde ik snappen. En vooral heel graag delen.’
De sprong naar RTL
Na zijn tijd op de SvJ, waar hij tegenwoordig regelmatig als voorbeeld wordt genoemd, loopt Verlaan stage bij het techtijdschrift Bright. Daarna werkt hij een periode als freelance journalist, tot hij zijn eerste fulltimebaan krijgt bij RTL Nieuws. Al in zijn eerste week daar belandt hij midden in een groot verhaal: de hack van de overspelwebsite Ashley Madison. ‘Ik heb met dat verhaal mijn eerste week geopend,’ vertelt hij trots. ‘Dat smaakte zó erg naar meer.’
In plaats van wekenlang kleine stagiairverhalen te maken, mag hij direct meewerken aan een internationaal verhaal dat wereldwijd aandacht krijgt. ‘Ik denk dat ik in die eerste week gewoon een gelukje had met het nieuws’, zegt hij bescheiden. ‘Maar veel stagiairs van de SvJ blijven hier plakken, omdat ze het gewoon hartstikke goed doen. Dus het is helemaal niet ongewoon.’
Die eerste week vormt het begin van een journalistieke loopbaan die zich vooral in de digitale wereld zal afspelen. Van datalekken tot hackers, van deepfakes tot identiteitsfraude, geen onderwerp is te technisch voor Verlaan.
Schrijven over je passie Het geheim achter zijn succes lijkt eenvoudig. ‘Je ziet vaak dat journalisten schrijven over iets waar ze veel gevoel bij hebben’, zegt hij. ‘Dat is voor mij niet anders. Als je ergens echt interesse in hebt, wil je er automatisch meer van weten. En dat maakt je werk beter.’
Zijn passie voor technologie loopt als een rode draad door zijn verhalen. Maar, benadrukt hij, het is niet alleen nieuwsgierigheid die hem drijft. ‘Eigenlijk pas toen ik bij RTL vast in dienst kwam, kreeg ik wat meer tijd en ruimte voor eigen verhalen. Daarvoor was ik gewoon een broodschrijver per uur. Leuk, maar dat is toch anders. Nu kan ik echt de diepte in.’
Met die vrijheid groeit ook zijn behoefte om verhalen te maken die iets blootleggen over hoe kwetsbaar we online zijn.
De kracht van nieuwsgierigheid Verlaan vertelt het bijna alsof het niets is, maar in tien jaar tijd bouwt hij een indrukwekkend portfolio op. Van onthullingen over datalekken tot interviews met hackers en cybercriminelen. Zijn werk leverde hem prijzen op, iets waar veel SvJ’ers van dromen, maar ook kritiek en bedreigingen. Toch blijft hij opmerkelijk nuchter.
‘Ik doe ook maar gewoon mijn werk. Heel veel nieuws is belangrijk hoor, maar ik zou niet goed zijn in een verhaal over bijvoorbeeld een aardbeving in Italië’, zegt hij. ‘Gelukkig zijn er collega’s die dat wel kunnen. We worden allemaal breed opgeleid, maar het is slim om je eigen expertise te kennen.’
Juist die specialisatie is zijn kracht. Waar anderen afhaken omdat het te technisch of te complex wordt, duikt Verlaan dieper. ‘Je moet gewoon proberen te snappen hoe iets werkt. En als je dat eenmaal begrijpt, kun je het uitleggen aan anderen. Dat is journalistiek.’
De podcast Ik weet je wachtwoord groeide uit tot een groot succes. Beeld: KPN
Van boek naar podcast Inmiddels is Verlaan niet alleen bekend van RTL Nieuws, maar ook van zijn populaire podcast Ik weet je wachtwoord, waarin hij luisteraars meeneemt in de wereld van online criminaliteit. Afgelopen maand is het vierde seizoen van start gegaan. ‘Ja’, zegt hij lachend, ‘het is eigenlijk gewoon ontstaan uit nieuwsgierigheid. En toen werd het steeds groter. Van een boek naar een podcast tot uiteindelijk óók nog een documentaire. Supercool om te zien.’
Wat begon als een klein zijproject, groeide uit tot een productie met een vaste redactie, veel voorbereiding en intensief onderzoek. ‘Het klinkt misschien soms alsof we het zomaar opnemen’, zegt hij, ‘maar we doen er echt lang over. Je spreekt criminelen, slachtoffers, mensen uit het netwerk, en je moet alles checken. Maar het is het waard, want de waardering van de luisteraars is enorm. Dat had ik zonder mijn team nooit gekund.’
Belletje vol risico Wat veel luisteraars niet zien, is hoe gevaarlijk en intensief dat werk soms is. Even bellen met een slachtoffer dat alles is verloren, of juist met de crimineel die dat heeft veroorzaakt, dat is niet zonder risico. Volgens hem is het een kwestie van vertrouwen, tijd en zorgvuldig werken. ‘We zijn ons heel bewust van wat we publiceren. We wegen altijd de risico’s af. Dat hoort bij het journalistieke proces. Elke dag denk je na: wat kunnen we wel en niet brengen, en hoe zorgen we dat iedereen veilig blijft?’
Soms is een verhaal zó beladen dat je niets aan het toeval kunt overlaten. ‘Met RTL Nieuws hebben we recent een verhaal gepubliceerd over websites op het darkweb waar je moorden kunt bestellen,’ vertelt hij. ‘Maar als je daar zomaar over publiceert, kan iemand die zich herkent rare dingen gaan doen. Daar moet je dus echt zorgvuldig mee omgaan.’
Voor Verlaan is dat de essentie van onderzoeksjournalistiek, verantwoordelijkheid nemen voor wat je weet. ‘Dat is hartstikke belangrijk. Je weegt elke dag af wat je kunt brengen en wat niet. Dat hoort er allemaal bij.’
Waar het begon Hoewel zijn werk nu vooral draait om RTL en podcaststudio’s, denkt Verlaan met een glimlach terug aan zijn tijd op de SvJ.
‘Dat was de plek waar ik leerde wat journalistiek echt is. Waar je nog fouten mag maken, en waar je ontdekt wat bij je past.’ Die periode bleek vormend. ‘Er zijn best veel studenten die zeggen: ik wil later bij de NOS of RTL werken, maar de kans is klein dat dat lukt. En dan denk ik: ja, dat dacht ik ook. En toch begon ik mijn eerste week bij RTL Nieuws.’
Zijn boodschap aan studenten is eenvoudig maar krachtig. ‘Je hoeft niet perfect te zijn, als je maar nieuwsgierig bent. Dat is alles. Blijf proberen, blijf leren, en schrijf over wat je interessant vindt. Dat is het enige wat ik deed.’ Hij glimlacht. ‘Ik wil dat mensen snappen wat er speelt, zodat ze beter begrijpen hoe kwetsbaar ze zijn. En als dat lukt, dan is mijn dag goed.’
Nieuwsgierig blijven Wat hem betreft is nieuwsgierigheid het hart van het vak. ‘Je moet altijd willen weten hoe iets werkt’, zegt hij. ‘Of dat nou een computer is, een mens of de maatschappij. Dat maakt het werk nooit saai. Nieuwsgierig blijven, wat er ook gebeurt’, zegt hij. ‘Dat is journalistiek.’
