Welmoed Zijlstra opende de aflevering van OP1 op 11 april, met het onderwerp over dat de rijkere misschien meer belasting moeten gaan betalen. Dit onderwerp kwam ter sprake naar aanleiding over het feit dat Charlene de Carvalho Heineken voor aanzienlijke bedragen belasting ontwijkt die ze in Nederland had moeten betalen. Te gast over dit onderwerp in de uitzending waren SP-leider Jimmy Dijk en beursmiljonair Marcel Melis. Dijk haalde een rapport aan van het NIBUD, dat op 11 april uit onderzoek bekend maakte dat een op de drie Nederlanders moeite heeft om rond te komen. En dat blijkt te kloppen.
Het onderzoek waar Dijk op doelt, is het onderzoeksrapport van het NIBUD. Daarin staat onder andere in hoofdstuk 4, paragraaf 3 (4.3): ‘Naast het feit dat ongeveer een derde van de mensen moeite heeft met rondkomen, zien we in dit onderzoek ook dat veel mensen zich zorgen maken over hun financiële situatie. Ruim een op de vier (27 procent) maakt zich regelmatig tot altijd zorgen. Daarnaast maakt 31 procent zich soms zorgen. 42 procent maakt zich zelden tot nooit zorgen.’
In dat hoofdstuk staat ook dat de groep die het vaakst moeite heeft met rondkomen, het vaak gaat om jongvolwassenen, uitkeringsgerechtigden, huurders en huishoudens met een lager- en wisselend inkomen die zich vaker regelmatig tot altijd zorgen maken over hun financiële situatie.
Enquête onderzoek
‘We hebben een enquête onderzoek afgenomen onder 1.500 Nederlanders, waarin we deze huishoudens verschillende vragen hebben voorgelegd over hun financiële situatie en ervaringen met rondkomen. Dat betekent dat we uitgaan van zelfreportage’, zegt Nouschka Veerman, wetenschappelijk medewerker en expert van het uitgebrachte rapport van het NIBUD. Op de vraag of deze personen maandelijks rond kunnen komen, geeft 32 procent aan het moeilijk te hebben, wat terug te zien is in een door het NIBUD gepubliceerde factsheet. Maar, over deze factsheet zegt Veerman: ‘Dat wil dus niet meteen zeggen dat ze niet kunnen rondkomen, maar het moeilijk vinden om iedere maand de eindjes aan elkaar te knopen. We zien ten opzichte van eerdere jaren ook voorzichting een positieve trend.’
In het Geldzaken in de praktijk 2024 onderzoek is vooral gekeken naar (wisselende) inkomsten, het rondkomen en de betaalbaarheid van uitgaven (zoals energie). ‘We zien dat het leven niet voor iedereen betaalbaar is. Zo geeft bijvoorbeeld 80 procent van de mensen aan dat ze moeilijker kunnen rondkomen en dat ze moeite hebben met het betalen van de boodschappen’, vertelt Veerman.
‘Naast de kwantitatieve statistieken over inkomen en dergelijke houden we ook regelmatig enquêtes waarin we mensen vragen naar het oordeel over hun financiën. Zo stellen we jaarlijks de vraag of mensen rond kunnen komen van hun (netto) inkomen (…). Een cijfer van 2024 hebben we nog niet, maar in de reeks vanaf 2005 lag dit percentage nog nooit boven de 17 procent. Het is dus niet waarschijnlijk dat dit in 2004 op 33 procent uit zou komen’, zegt Peter Hein van Mullingen, hoofdeconoom van het CBS.
Hoe kan de positieve groei verder stijgen?
Om het terugdringen van de armoede aan te pakken zijn meerdere aanpakken vereist, zoals sociale inclusie en kansenongelijkheid, maar ook de inkomsten en uitgaven. NIBUD directeur Arjan Vliegenhart zei onlangs al tegen de NOS blij te zijn met het feit dat huishoudens die makkelijker rondkomen sinds 2018 is gestegen van 34 naar 42 procent. Als oplossing voor het verminderen van armoede bij huishoudens noemt Visser: ‘Het heeft zeker te maken met het toereikend sociaal minimum en minimumloon en de passende schuldhulpverlening. Inzetten op de betaalbaarheid van uitgaven op lange termijn hoort daarbij. Denk aan betaalbare woningen, energie, en ook gezonde boodschappen en ziektekosten waarbij draagkracht meegenomen wordt.’
Van Mullingen is specifieker in zijn idee voor een oplossing. ‘De twee grootste groepen mensen die in armoede leven zijn mensen met een bijstandsuitkering en minderjarige kinderen. De meest effectieve vorm van armoedebestrijding zou dus op deze groepen gericht zijn. Hoe dat precies te doen is een politieke kwestie, daarin doet het CBS geen aanbevelingen.’
