Bram vertelt over de zelfdoding van zijn beste vriendin:

‘Mensen moeten er al op jonge leeftijd bewust van worden wat de impact van hun woorden op iemand kunnen zijn’

Foto is gemaakt door Elya Kèran

Hoewel Bram Mooren (21) zelf nooit zoveel met de dood bezig was, veranderde dit toen zijn beste vriendin zelfmoord pleegde. Het verdriet dat hij voor haar voelt, weet hij nu om te zetten in drag. Als dragqueen hoopt hij daarom met zijn boodschap andere jongeren te kunnen inspireren.

Let op: dit interview bevat details die als schokkend kunnen worden ervaren.

Ik ben op mijn zestiende uit de kast gekomen. Het was niet iets wat ik op dat moment had gepland. In eerste instantie wilde ik het ook helemaal niet, want als hetero heb je toch ook geen coming-out? Mijn ouders zijn erachter gekomen dat ik biseksueel ben, door de berichtjes in mijn telefoon te lezen. Ik heb daarna om twee uur s ’nachts een hele boze preek gekregen. Mijn moeder vond dat ik mijn leven aan het vergooien was. Ze had een beeld dat ik met een bepaald type meisje ging trouwen en kinderen zou krijgen. Heel haar droom stortte dus in. Dat was heel heftig om op die leeftijd te horen. Mijn ouders zijn ook nog nooit bij een show van mij aanwezig geweest. Dat vind ik wel heel jammer, omdat het toch een groot onderdeel uitmaakt van mijn leven. Ik zou graag willen dat ze daar trots om kunnen zijn. Er moet gewoon tijd overheen gaan eerdat ze daar misschien anders naar kijken. Dat geldt voor elke coming-out. Ik denk dat veel ouders uit angst zo reageren, omdat ze niet weten hoe ze ermee om moeten gaan. Maar ze moeten zich wel realiseren dat het schadelijker is wanneer zij die preek geven dan wanneer de buitenwereld dit doet. Het is heel belangrijk om supportive te zijn. Een stabiele basis, wat voor mij Jong&Out was (onderdeel van het COC), verkleint namelijk de kans op zelfdoding.

Voorheen heb ik nooit echt vrienden gehad en behoorde ik tot het restafval van de school, zoals ze dat dan mooi noemen. Met Elise kon ik het wel heel goed vinden. We gingen naar dezelfde middelbare school in Eindhoven. Zij kwam uit Tilburg, ik uit Helmond en was net als ik biseksueel. Elise heeft vooral geworsteld met hoe ze zich mocht uiten. Ze begon zich steeds beperkter te voelen.

Toen ik het bericht op Facebook las dat Elise zelfmoord had gepleegd, wist ik eigenlijk al veel langer van haar suïcidaliteit af. Ze had mij daar eerder over in vertrouwen genomen. Omdat Elise geen hulp accepteerde werd er vanuit school gevraagd of ik haar kon ondersteunen. Ik heb daarbij begeleiding gekregen van een psycholoog. Hij heeft mij verteld hoe ik haar het beste kon helpen. Dat was behoorlijk heftig, want ik voelde me heel erg verantwoordelijk voor Elise. Eén van de tips was om een dagboek bij te houden. Vanwege onze gedeelde passie voor tekenen vertelden we elkaar op die manier beeldverhalen. Bijna iedere dag heb ik met haar twee uur langer op school rondgehangen, totdat het gebouw dichtging. We speelden vooral op de piano. Maar het laatste halfjaar voor haar dood, ben ik ernstig ziek geworden. Ik kreeg acute Pfeiffer, waardoor mijn lichaam direct de strijd opgaf tegen het virus. Ik heb toen vier maanden thuisgezeten en heb haar al die tijd niet kunnen spreken.

‘Toen drong het tot mij door dat Elise er niet meer was’

Nadat ik was hersteld en terugkwam op school, was het eerste wat ik deed springen op het springkussen met Elise. Doordat ik nog maar net aan de betere hand was, heb ik haar maar twee uurtjes kunnen spreken. Elise vertelde dat ze een fotografieopleiding zou gaan volgen, maar dat ze mij daardoor waarschijnlijk nooit meer zal zien. Ik dacht dat dat wel mee zou vallen en zei dat we elkaar ongetwijfeld snel zullen spreken. Pas later realiseerde ik dat dit haar manier was om afscheid te nemen. Ze heeft toen een Turks liefdeslied voor mij gezongen en we hebben onze namen in een boom gekerfd. Iedereen in mijn klas had al eindexamen gedaan, maar door mijn afwezigheid moest ik nog beginnen. Na mijn eerste examen ging ik s ’avonds in bad zitten en scrollde door Facebook. Er stond overal rest in peace. Toen drong het tot mij door dat Elise er niet meer was. Ik vind het lastig om mijn emoties te uiten maar ook om ze te voelen. Ik druk het vaak weg, omdat ik er meer last van heb als ik de emotie toelaat. In bad heb ik het gelijk voor mezelf afgesloten. Ik erkende dat er verdriet was en besloot dat ik er die avond om zou huilen, maar daarna niet meer.

Tijdens de herdenking op school werden al haar tekeningen gepresenteerd en liedjes afgespeeld die ze had gezongen. Elise heeft mij het dagboek nagelaten waar we samen in hadden getekend. Ook kreeg ik haar regenjas met een briefje in één van de zakken. Daar had ze het wachtwoord van haar Facebook-account opgeschreven. In Facebook Messenger las ik ontzettend veel doodsbedreigingen van klasgenoten, zelfs van mensen waar ik mee bevriend was. Ik wist dat ze er last van had, maar niet dat het om zo veel bedreigingen zou gaan. Het excuus is vaak dat scholieren nog jong zijn en niet weten wat ze zeggen. Daarom denk ik dat het juist heel belangrijk is dat mensen op jonge leeftijd er bewust van worden gemaakt wat hun woorden betekenen en wat de gevolgen kunnen zijn. In het eerste jaar na haar overlijden heb ik me heel erg schuldig gevoeld om haar dood. Als ik niet ziek was geworden, dan had ik haar dat laatste halfjaar gewoon nog verder kunnen helpen. Daarna was ze er misschien zelf wel overheen gegroeid. Doordat ik er niet voor haar kon zijn toen ze al die doodsbedreigingen kreeg, ging het echt bergafwaarts. Je weet natuurlijk nooit of ze het had gered, maar de kans was veel groter geweest. Dat neem ik me soms wel kwalijk.

Het verdriet dat ik voorheen voelde voor Elise, uitte zich vaak in boosheid en soms ook richting leraren bij ons op school. Ik heb wel vaak gedacht aan zelfdoding en hoe ik het dan zou doen. Maar ik hou te veel van mezelf en ik weet ook dat er nog genoeg komt om van te gaan houden. Ik heb een te sterke levensdrang. Ik kan mijn verdriet nu veel beter kwijt in mijn alter ego van drag: Miss Moraaa. Ik denk ook dat het anderen kan helpen. Zo kwam er een meisje tijdens een drag show in Eindhoven naar mij toe en zij vertelde dat ze veel steun heeft gehad aan dragqueen RuPaul. Ik kon gelijk aan haar voelen en zien door de littekens bij haar polsen dat ze het ook heel zwaar heeft gehad om een weg te kunnen vinden. Voor haar kwam toen de weg van drag. Ik denk dat het daarom ook heel belangrijk is dat dit bestaat, omdat het heel functioneel kan zijn.

‘Het begon als een geintje, maar toen ik eenmaal meedeed, gaf het mij zo veel euforie, zo veel blijdschap en ook een soort bevestiging dat je er toedoet in de maatschappij’

Wat zijn dragqueens? Een dragqueen is iemand (vaak een cisgender* of non-binair** persoon) die zich verkleedt en gedraagt als een vrouw. Ze zijn een levend kunstwerk door de theatrale outfits en make-up. Vaak geldt het tegenovergestelde van less is more. Hoe meer over de top, hoe beter. Niets is te gek. Bram is soms 2 tot 3 uur bezig met voorbereidingen. Borstprotheses, billen en heupen worden uit de kast gehaald. De meeste dragqueens hebben ook hun eigen naam. Zo ook Bram wiens alterego Mis Moraaa is.  De bekendste is de Amerikaanse RuPaul . Zij trad onder meer op met zangeres Lady Gaga en heeft ook een eigen tv-show: RuPaul’s Drag Race. Inmiddels is er ook een seizoen van de Nederlandse variant.Een dragqueen noem je ‘zij’ omdat iemand in drag zich als vrouw presenteert en op dat moment in een vrouwelijk rol zit.

*Cisgender: de term voor mensen die zich prettig voelen bij het geslacht dat ze kregen bij geboorte. Een cisvrouw is dus een vrouw die geboren is met vrouwelijke geslachtskenmerken en zich ook vrouwelijk voelt.

**Non-binair: dat betekent dat je niet het een of het ander bent; je ontstijgt de tweedeling. Deze persoon voelt zich dus noch comfortabel binnen het hokje van man, noch van vrouw. 

Op mijn achttiende ben ik met drag begonnen. Een hele goede vriendin van mij is trans en zij heeft mij geïntroduceerd in de wereld van drag. In het begin had ik er echt he-le-maal niets mee, maar zij was er weg van. Als ik dan in slaap viel op de bank, ging ze mij stiekem make-uppen en plaatste dit op social media. Op Facebook zag ik een evenement voorbijkomen van een show op de Roze Maandag in Nijmegen. We hadden ons daar samen voor aangemeld. De organisatie stuurde mij een berichtje dat ze het filmpje van mij in de make-up hadden gezien en vroegen of ik onderdeel van de show wilde zijn. Het begon als een geintje, maar toen ik eenmaal meedeed, gaf het mij zo veel euforie, zo veel blijdschap en ook een soort bevestiging dat je er toedoet in de maatschappij.

Ik denk dat mensen de laatste jaren wel opener zijn geworden en mentale problemen bespreekbaarder zijn, maar het onderwerp wordt nog steeds vaak vermeden. Online is het taboe groter, omdat mensen al gauw denken dat je het doet voor de aandacht en het geen echte schreeuw om hulp is. Jong&Out heeft mij heel erg geholpen om mezelf te accepteren en weten dat het oké is, dus ik zou mensen aanraden om daar aan te kloppen. Praten blijft zo ontzettend belangrijk en zorg dat je zelfliefde ontwikkelt, want je leeft voor jezelf en voor niemand anders.’

Worstel jij met suïcidale gedachten of maak je je zorgen om iemand anders? Praat erover. Bel 113 of ga naar www.113.nl. Stichting Zelfmoordpreventie is 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar via 08000113.

Ligt er een taboe op zelfdoding in de samenleving?

Na het lezen van dit interview, heb je misschien de behoefte gekregen voor meer verdieping over dit onderwerp. Luister dan naar de derde aflevering van de mini-podcast ‘Zelfhulp’, waarbij meerdere rouwtherapeuten van Stichting Zorg en Zelfdoding en Slachtofferhulp Nederland antwoord geven op vragen als: waar lopen nabestaanden zoals Bram tegenaan, waar hebben zij behoefte aan en wat doet de coronacrisis met rouwende mensen. Daar meer over in deze slotaflevering.

LHBTI+ betekenis

Waar staan eigenlijk al die letters voor en wat betekenen al die verschillende seksualiteiten en genderidentiteiten? Deze infographic neemt hopelijk wat onduidelijkheden weg.