Op gepaste coronaproof afstand spreek ik bij hem thuis in Nijkerk. Op de grijze bank worden we vergezeld door een viervoeter met hoge aaibaarheidsfactor: poes Kosmo. Een paar grijze haren verklappen dat zij al wat ouder is, maar dat valt niet af te zien aan haar speelsheid. In het huis waar Patrick nog met zijn ouders woont, is Kosmo vooral aangewezen op Patrick als speelmaatje. Het klagelijke miauw begint als Kosmo meer aandacht van hem opeist. Ze is zeven jaar van haar negen kattenlevens van baasje naar baasje verhuisd, omdat niemand haar wilde hebben. Totdat de familie van der Steen haar uiteindelijk in hun armen sloot en zij onderdeel van de familie werd. Voor Patrick geldt dit nu ook. Zijn ouders hebben het erg moeilijk gehad met zijn coming-out, maar accepteren hem nu volledig.

Onwetendheid
Patrick identificeert zich volledig als jongen en valt op mannen. Hij is hier vrij open over, in de hoop om meer begrip in de samenleving te creëren voor transgenders. ‘Ik wil nog net niet zeggen dat ik er gelijk uitflap ‘’Hi ik ben Patrick, ik ben transgender’’, als ik net iemand heb ontmoet. Maar ik ben wel iemand die het er snel uitgooit.’ Hoewel hij zolang hij zich kan herinneren altijd aangaf een jongen te willen zijn, wist hij niet dat hij daar ook daadwerkelijk stappen voor kon ondernemen. Alle therapeuten en psychologen die Patrick sinds zijn elfde zag, dachten allemaal dat zijn somberheid voortkwam uit een chronische depressie.

Maar het bleek iets heel anders te zijn waar Patrick al jaren mee rondliep. Toen zijn zus hem een YouTube-video liet zien van een transjongen, drong het tot hem door dat zijn depressieve gevoelens voortkwamen uit zijn genderdysforie (=een afkeer tegen het geboortegeslacht). ‘Ik was vijftien en dat was eigenlijk het eerste moment dat ik het woord ‘’transgender’’ te horen kreeg. Door dat filmpje wist ik voor mijn gevoel eindelijk wat er met mij aan de hand was. Mijn zus zei gelijk: ‘’Je moet het pap en mam vertellen en dan kun je in transitie’’. Maar zo simpel gaat dat helaas niet.’

Zwijgen
Een paar maanden later heeft Patrick voor het eerst zijn twijfels over zijn genderidentiteit geuit. ‘We hadden het tv-programma Over de streep gekeken en daar was toevallig net iemand die uitkwam als transgender. Toen mijn moeder die avond stond te koken, greep ik mijn kans en vroeg ik aan haar wat een transgender is. Natuurlijk wist ik dat zelf al, maar ik was benieuwd naar haar uitleg.’ Hoewel Patrick merkte dat zijn moeder een goede omschrijving gaf, pakte dat heel anders uit zodra hij vroeg wat zij ervan zou vinden als één van haar kinderen transgender zou zijn. ‘Haar reactie was helemaal niet waar ik op gehoopt had. Ze kon gelijk aan mijn gezicht aflezen dat ik het over mezelf had. We hebben het er daarna niet meer overgehad, alsof het nooit was gezegd.’

Maar drie maanden later belandde Patrick in een diep dal. Het ging verre van goed met hem, waardoor hij de hulp van een therapeut inschakelde. ‘Mijn ouders dachten dat ik naar haar toeging, omdat ik niet lekker in mijn vel zat. Eigenlijk had ik gewoon hulp nodig om te vertellen dat ik echt meen dat ik in transitie wil gaan. Tijdens één van onze sessies waren we bezig met een heel plan opbouwen, maar door een ruzie met mijn moeder, heb ik het er gewoon uitgegooid.’

In die periode ging het niet goed bij hem thuis. De ruzies met zijn ouders stapelde zich op en Patrick raakte steeds meer in de knoop met zichzelf, waardoor zijn depressie verergerde. ‘Ik was mezelf pijn aan het doen en mijn ouders waren daarachter gekomen. Dat vormde de aanleiding van die ruzie.’ Patrick omschrijft dat moment als het kantelpunt van zijn leven. ‘Voor mij was de keuze heel zwart wit. Of ik zet deze transitie door of ik maak een einde aan mijn leven.’

Chinees handschrift
Uiteindelijk hakte Patrick de knoop door om voor zichzelf te kiezen. Sinds hij zijn transitie heeft doorgezet, gaat het langzaam maar zeker steeds meer de goede kant op. Ook zijn ouders zijn bijgedraaid en staan nu volledig achter hem. Doordat Patrick vaak afwezig zou zijn in de lessen, besloot hij ook om voor zijn klas uit te komen. Hij had daarom een heel verslag geschreven en uit zijn hoofd geleerd. ‘Ik was heel erg bang voor hun reactie. Over het algemeen had ik al geen fijne tijd op school. Ik werd heel erg buitengesloten en gepest. Ik weet nog dat ik voor de klas stond en trillend naar dat papiertje keek. Het was gewoon alsof het allemaal in Chinees was geschreven.’

Voor zijn gevoel duurde het een halfuur voordat iemand iets zei. ‘Iedereen stond naar me te staren. Dat was echt de meest ongemakkelijke stilte. Ik heb er gewoon nog nachtmerries van.’ Het enige wat Patrick zich nog kan herinneren, was dat één van de wat populairdere meiden van zijn klas naar hem keek en glimlachte. ‘Zo’n typische ik-ben-trots-op-je-glimlach’, omschrijft hij het. Dat was niet het enige, ook het pesten hield daarna in één keer op. ‘Het was net alsof ze het niet meer durfden.’

Vrij gevoel
Na acht maanden wachten, kon Patrick beginnen aan zijn transitie. ‘Eindelijk. Toentertijd waren het echt de langste maanden van mijn leven. Je korte haar en door het leven gaan als Patrick is ook al heel wat. Maar die fysieke veranderingen en je zwaardere stem, daar kijk je eigenlijk het meeste naar uit. Ik was telkens in mijn schoolschriftjes aan het aftellen tot de datum van de operatie.’ Hoewel het voor Patrick een eeuwigheid leek te duren, kan hij zich niet voorstellen hoe het nu moet zijn voor mensen. Er moet volgens hem daarom echt wat gebeuren met deze te lange wachttijden. ‘Neem nou jonge kinderen, die echt al jaren weten dat ze transgender zijn, laat ze dan niet zoveel jaren wachten en alsnog de puberteit ingaan. Borstgroei of baardgroei maak je niet zomaar ongedaan.’

Het eerste moment dat Patrick zich weer comfortabel in zijn eigen lichaam begon te voelen, was drie maanden na zijn top surgery. ‘Ik was op vakantie met mijn ouders en we hadden een accommodatie met een eigen privézwembad. Als klein meisje was het gewoon helemaal prima om zonder topje te zwemmen en dat miste ik heel erg. Het voelde zo bevrijdend om dat water voor de eerste keer na mijn operatie in te gaan en dat het zich helemaal om mijn nieuwe lichaam heen sloot. Ik liep ook vaak zonder shirt over straat en ik had echt verwacht dat iedereen zou staren en oordelen over de littekens bij mijn borsten, maar niemand keek ernaar. Ik schaam mij er niet meer voor. Die littekens laten zien waar ik allemaal doorheen ben gegaan om te kunnen zijn wie ik ben.’

Voor zijn transitie, omschrijft Patrick zichzelf als dat typische onzekere stille meisje achter in de klas. Nu voelt hij zich een stuk zelfverzekerder. Wat hem ook heel erg heeft geholpen, is het besef dat zijn leven om hem draait. ‘Jij bent het middelpunt van je leven. Jouw leven draait letterlijk om jou. Je moet je eigen geluk vinden en daarin moet je je niet tegenhouden door wat anderen hiervan vinden. Want daar word jij niet gelukkig van. Als ik niet voor mezelf had gekozen, dan zou ik nooit gelukkig worden. Ik zei letterlijk, als ik niet voor mezelf kies dan maak ik er een einde aan.’

Worstel jij met suïcidale gedachten of maak je je zorgen om iemand anders? Praat erover. Bel 113 of ga naar www.113.nl. Stichting Zelfmoordpreventie is 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar via 0800–0113.