Let op: dit interview bevat details die als schokkend kunnen worden ervaren.

We treffen elkaar in Eindhoven bij café Queen, pal in het hart van het centrum. Ik bestel een cappuccino en Samantha een zwarte koffie. We zitten buiten op het terras onder een grote bruine parasol. Als het niet zo stevig zou zijn vastgezet, weet ik zeker dat het door de wind zou zijn meegenomen. Er raast een echte nazomerse storm door het land: Francis, of zoals Samantha zei: ‘onze special guest’. Voordat ik het weet lijkt al het geluid van mensen die naast ons een hapje komen eten, de vogels die luidkeels kwetteren en het winkelende publiek te verstommen. Het enige wat ik nog hoor is Samantha die met haar verhaal een diepe indruk op mij achterlaat.

Geen blij kind
De ouders van Samantha zijn rond haar zevende gescheiden. Met haar moeder had ze destijds een hele goede band, maar met haar vader lag ze doorgaans vaak in de clinch. Ze herinnert hem vooral als veeleisend. ‘Als ik dan met een rapport thuiskwam en er zaten allemaal zevens en achten tussen, dan werd daar niet naar gekeken. Maar als er één vijf bij stond, dan hadden we de hele dag ruzie over die vijf.’

Vanuit beide kanten is tevergeefs geprobeerd om het contact te herstellen. Ze miste vooral een vertrouwensband bij hem, waardoor ze zich nooit op haar gemak voelde. ‘Mijn vader was meer een politieagent dan een vader. Hij had soms agressieve uitbarstingen richting objecten. Hij maakte dan mooie handtekeningen op de deur, zo noemde hij dat. Dan zat er weer een gat in. Voor mij was dat heel angstig, want wat hij met een deur kan doen, dat kan hij ook met mij doen.’

Op de middelbare school begonnen Samantha’s suïcidale gedachtes te ontstaan. Ze denkt dat die gedachtes er altijd wel waren, maar toen pas echt naar de voorgrond traden. ‘Ik heb van meerdere mensen gehoord dat ik nooit echt een blij kind was, dat ik op bepaalde manieren wel heel erg teruggetrokken was en in mezelf zat.’ Het had vooral te maken dat ze zich niet comfortabel voelde in haar eigen lichaam. ‘Ik was heel goed in doen alsof’, zo vult ze aan, ‘dus ik zorgde altijd dat ik normaal genoeg deed om niet gepest te hoeven worden. Daardoor liet ik ook niemand echt binnen. Ik was toen al behoorlijk geïsoleerd.’

Totale ontkenning
Ze begon zich steeds meer af te vragen of ze wel in het juiste lichaam was geboren en deed veel onderzoek naar transgenders. Uiteindelijk durfde Samantha de stap te zetten om haar moeder in vertrouwen te nemen. In eerste instantie accepteerde ze haar niet. Dat was een klap in Samantha’s gezicht. ‘Haar reactie deed mij heel veel pijn. De enige persoon die er in mijn leven echt toe doet, die eigenlijk altijd voor mij klaar zou moeten staan, die accepteert mij niet voor hoe ik ben. Een positieve reactie zou alleen maar mooi zijn en met een negatieve reactie zou ik ook iets kunnen. Maar ik wist niet hoe ik met een totale ontkenning om moest gaan.’

Na het mbo zou Samantha gelijk aan een vervolgstudie starten, maar doordat ze net na de zomervakantie haar diploma behaalde, miste ze de aanmelddeadline. Werk zoeken verliep daarna ook stroef. ‘Het heeft een maand geduurd aan sollicitaties en een maand aan afwijzingen. Ik zat toen ook al in een depressie, dus dat helpt sowieso niet echt tijdens een sollicitatiegesprek. Doordat ik veel thuis was, werd het eigenlijk alleen maar erger. Het was een opeenstapeling van problemen en ik had te veel tijd om te piekeren, waardoor ik mijn eerste zelfmoordpoging deed. Op gegeven moment zit de emmer gewoon vol en dan barst de bom.’

Samantha’s eerste poging was heel impulsief. Ze verzamelde alle medicijnen die ze in huis kon vinden. De volgende ochtend werd ze brak wakker. Minder dan een maand volgde haar tweede poging. Samantha heeft toen veel geluk gehad. ‘Waar ik me aan had bevestigd was niet stevig genoeg om mij te houden. Nu zeg ik gelukkig maar dat het is mislukt. Maar toen zat ik er wel heel erg doorheen.’

Toch niet dood
Het was voor Samantha een hele heftige en verwarrende ervaring om mee te maken. Ze legt uit dat toen het ineens zo dichtbij kwam, ze realiseerde dat ze niet dood wilde. ‘Dan is het van: oké ik wil niet dood, maar ik wil zo ook niet verder leven. Welke opties blijven er dan nog over? Dat is voor mij het punt geweest om ook echt stappen te ondernemen en voor mezelf te gaan.’ Kort na haar pogingen, was ze op visite bij haar nicht. Zij zag dat het niet goed met Samantha ging en heeft uit haar kunnen trekken wat er aan de hand was. ‘Toen heb ik mij voor het eerst naar iemand anders dan mijn moeder helemaal opengesteld. Zij heeft mij wel serieus genomen en ook verder geholpen.’ Uiteindelijk is Samantha hulp gaan zoeken bij een psycholoog.

Ook haar vader heeft ze toen op de hoogte gesteld van haar coming-out. Hem had ze al die tijd niet meer gezien of gesproken. Maar doordat Samantha’s moeder haar transitie niet steunde en pas serieus zou nemen als ze het ook aan haar vader durfde te vertellen, voelde ze zich gedwongen om ook bij hem uit de kast te komen. ‘Omdat ik op dat moment geen contact meer met mijn vader had, leek het net een soort test die mijn moeder me oplegde. Gelukkig was het een goed gesprek en deed hij daar eigenlijk helemaal niet moeilijk over. Hij zei als jij dat wilt, dan doe je dat lekker.’

Na haar zelfmoordpogingen heeft ze ook een aantal afspraken gemaakt. Zo zal ze altijd voor zichzelf gaan. ‘Al laat de rest van de wereld mij vallen, ik laat mezelf nooit meer vallen. De tweede afspraak is dat ik ga vechten voor de dingen die ik belangrijk vind. Mijn punt drie is dat ik andere personen geen controle over mijn leven wil geven. Door die pogingen heb ik eigenlijk een beetje schijt gekregen aan alles en iedereen. Ik ben hier en ik mag er zijn! En of jij daar wel of geen probleem mee hebt, dat is aan jou maar dat doet mij helemaal niets meer.’

Beide pogingen zijn inmiddels zeven jaar geleden. Ze noemt het een donker hoofdstuk uit haar leven. Inmiddels gaat het een stuk beter met Samantha. Sinds haar pogingen heeft ze niet meer zo heftig over zelfmoord nagedacht. Naast de studie psychologie aan de Tilburg University, heeft ze een parttime baan, doet vrijwilligerswerk bij het COC Eindhoven en deelt een appartement met een vriendin. Door de jaren heen heeft ze hechte vriendschappen gesloten die haar wel accepteren om wie zij is. Ook is ze bijna klaar met haar transitie. Terwijl ze aan het vertellen is, is ze er vrijwel zeker van dat ze er sterker is uitgekomen. Een jaar geleden heeft Samantha met acht andere lhbti+ Brabanders haar verhaal gedeeld tijdens de expositie Queer! in The Student Hotel in Eindhoven.

Verleden omarmen
Na haar zelfmoordpogingen heeft Samantha het op verschillende manieren voor zichzelf verwerkt. ‘Bij mij was het vooral gerelateerd aan mijn transitie en niet erkend worden door mijn omgeving. Door de transitie in te gaan, begon ik mij comfortabel met mezelf te voelen. Ik ben toen een hoop gaan afsluiten.’ Vooral in de trans community ziet Samantha dat er veel mensen zijn die hun verleden willen wegstoppen, maar zo werkt het volgens haar niet. ‘Als je het weg blijft stoppen, dan vindt het wel weer een weg naar boven. Het is mijn verleden, het is een deel van mij en het heeft mij gevormd tot wie ik nu ben. Dat is in zekere zin ook iets heel moois.’

Die openheid over haar verleden was in het begin heel anders. Zo durfde ze het er met niemand over te hebben. In totaal duurde het twee jaar. Tijdens een opdracht van haar studie psychologie merkte ze hoe praten ook kan opluchten. ‘Een meisje uit mijn klas had zich weleens gesneden, maar zij vond het lastig om daarover te praten. Toen bracht ze dat heel voorzichtig de groep in. Ik antwoordde vrij nonchalant dat ik twee zelfmoordpogingen had gedaan. Op die manier liet ik blijken dat ik haar begreep. Ik merkte dat het haar opluchtte, omdat ze inzag dat ze hier gewoon over kon praten.’

Haar kracht om het af te sluiten, heeft ze vooral gehaald uit haar positiviteit en om uiteindelijk een positieve draai aan haar pogingen te geven. ‘Je kan erover blijven piekeren, maar je kan ook gewoon actief dingen gaan aanpakken. Juist omdat ik me er positief voor in wilde zetten, heeft mij dat geholpen om het verder te verwerken.’ Samantha’s advies is daarom ook: ‘denk in oplossingen en niet in problemen. Er zullen altijd wel andere uitdagingen op je pad komen. Daarom is het belangrijk dingen af te sluiten zodat je de ruimte hebt om daarmee te dealen. Onthoud wat er is gebeurd en doe je best om daar je kracht van te maken. Maar laat de situatie en de emoties eromheen los. Als je dat niet alleen kan, dan zijn er altijd mensen die jou daarbij willen helpen.’

Worstel jij met suïcidale gedachten of maak je je zorgen om iemand anders? Praat erover. Bel 113 of ga naar www.113.nl. Stichting Zelfmoordpreventie is 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar via 0800–0113.