LEIDSEWEG – Op haar twaalfde had ze haar eerste camera, op haar veertiende bracht ze een journalistiek tijdschrift uit met haar eigen visie, twintig jaar als video editor en al tien jaar docent Nederlands, creatief schijven en zelfstandig leermiddelenontwikkelaar. Valesca van Diejen, een Utrechtse vrijheidsjager aan de Leidseweg met een rijk verleden en een creatieve toekomst.
Tekst: Sil Kwaspen
Als kind was Valesca al bezig met haar eigen camera, haar vader en haar opa waren fotograaf. Toen ze op de middelbare school haar draai niet kon vinden maar nog wel leerplichtig was, schreef ze een halfjaar lang briefjes vanuit aar moeders naam, tot de leerplicht dat achterhaalde. In die tijd ging ze uit huis als zestien jarige en trok ze in een kraakpand. “Betergezegd een gekraaktestraat. Ik was een heel geëngageerd persoon, altijd bezig met actie en ik was echt een feminist in die tijd dat ik niet naar school ging. Want daar moest ik dingen doen volgens het boekje van een ander, daar houd ik niet van. In andermans ogen was ik vast een recalcitrante k*tpuber. Dat vond ik ook niet erg aan mezelf, althans ik had op dat moment nog niet het perspectief om dat van mezelf te vinden. Bovendien was heel de straat gekraakt dus ik voelde me ook niet alleen en ik voelde me zo vrij.”
In de wooncrisis van veertig jaar geleden nam Valesca samen met vele andere eigen initiatief en kraakte een pand om in te wonen. Die autonomie, het niet zullen leven volgens andermans boekje, ging gedurende jaren als een rode draad door haar leven.
“Het enige wat me tegenhield was de leerplicht, maar met die zogenaamde briefjes van mijn moeder had ik daar geen last van. Tegenwoordig heb je Magister en zit je binnen te kortste keren met een leerplichtambtenaar om de tafel. Toch stimuleer ik mijn kinderen ook om te gaan kraken, mijn man ook bij zo’n mening moet je wel op één lijn liggen. Mijn camera was iets waar ik echt warm van werd, je kunt er zoveel mee doen. Vastleggen van wat er om je heen gebeurt maar ook helemaal uitzoomen en niet meedoen maar observeren van een afstand, dat geeft echt een andere blik op dingen wat ik heel tof vind. Achteraf kan ik zeggen dat dit mijn school of life was, de periode waarin ik erg veel leerde maar niet naar school ging.”
Via deze weg vond ze de fotovakschool, ze ging werken bij de Universiteit als leerling fotograaf en solliciteerde op een baan bij het Nederlands Omroepproduktie Bedrijf (NOB). In de tijd waar de videotechniek opkwam en gretig als Valesca was, stortte ze zich in een leertraject video editor. Dit hield ze ruim twintig jaar vol omdat de techniek continu doorontwikkelde en zij daarmee ook. Op een keerpunt in haar leven vroeg ze zich af of ze dit beroep nog 25 jaar wilde doen, het antwoord was nee. Ze nam ontslag om na te denken en door contact met een oude bekende die er heel enthousiast over sprak, een lichttechnicus die zich tot docent geschiedenis liet omscholen, werd ze geïnspireerd dezelfde switch te maken. “Wel een beetje gek omdat ik altijd zo’n hekel aan school had.” Het vak? Nederlands, dat wist ze zeker. Taal hield haar altijd al bezig, ze schreef op haar veertiende al een tijdschrift, journalistiek en feministisch, wat zelfs landelijk werd verkocht.
Schrijvend zonder pen aan een oud bureau. Foto: Sil Kwaspen
Rond haar veertigste, na vele leuke kansen bij de NOB is Valesca de docenten opleiding gaan volgen. “Vanaf toen ben ik alleen nog met taal bezig geweest, dat was het moment dat de taal mij riep.” Wederom koos Valesca iets buiten het boekje maar ze was als vis in het water, op haar vorige werk had ze wel lessen gegeven om haar vak over te dragen maar nooit eerder gaf ze les aan leerlingen. Toch trok het haar enorm, “ik denk dat het ook te maken had met het feit dat ik heel graag weer iets nieuws wilde leren, want dat is mijn drijfveer. Het leek me heel leuk om met taal en kinderen bezig te zijn, alleen wist ik van lesgeven en groepen geen f*uck af. Maar ik wist wel wat over hoe je je kan voelen op zo’n school omdat ik goed wist wie ik daar zelf was geweest. Ik wilde er voor deze leerlingen ook een beetje zijn, het was dus niet alleen de taal maar ook het kind wat me riep.”
“Als docent ben sta je er niet alleen voor het vak, maar je bent vooral mens. Je neemt jezelf als mens mee, ik kan niet mezelf thuis laten en als een robot een les geven.” Zo is dat net zo bij Het Wilde Westen waar Valesca cursus creatief schrijven biedt, dat is echt kunst gericht. En in tegenstelling als docent, “leerlingen die krijg je en cursisten melden zich aan, die komen vanuit een hele andere belangstelling. Deze mensen moet je echt mee nemen en het draait om het creatief proces af te handelen, echt de verbeelding omzetten in woorden. Want kunst kan de mening, de visie of de observatie zijn, geuit door de kunstenaar in iets wat bij hem past. Wat vervolgens de ander aan het denken zet, kunst is de interactie tussen de kunstenaar en het publiek. Wanneer een tekst jou raakt dan heeft het de kunstenaar al geraakt wanneer het werd gemaakt.”
Of Valesca nog jarenlang dit vak blijft uitoefenen dat is niet zeker, zolang ze haar drijfveer maar heeft, zolang ze kan blijven leren en het van betekenis is voor haar.
