Verantwoordelijkheid en verificatie

Als journalist is het cruciaal om betrouwbare en deskundige bronnen te kiezen. De keuze van je bron bepaalt niet alleen de geloofwaardigheid van je werk, maar ook de diepgang van je verhaal. Onbetrouwbare of onjuiste informatie kan leiden tot fouten die niet alleen je artikel schaden, maar ook het vertrouwen van je lezers. Het zorgvuldig selecteren van bronnen is dan ook een essentiële vaardigheid voor elke journalist.

Het vinden van een betrouwbare bron begint vaak bij het bepalen van je onderwerp en het netwerk van experts dat daarbij hoort. Maar, het is ook belangrijk om te weten hoe je de juiste deskundigheid kunt vinden. Het is niet genoeg om alleen maar experts te raadplegen die op grote platforms staan. Je mag verder zoeken, dieper graven en ontdekken hoe je betrouwbare professionals kunt onderscheiden van anderen.

Janneke van Heugten is directeur en oprichter van het platform Vaker in de Media, een platform dat journalisten en studenten helpt om snel experts te vinden. Via het persvraagsysteem kunnen journalisten een vraag sturen naar de aangesloten experts en aangeven binnen welke deadline ze een antwoord nodig hebben. Van Heugten legt uit: Je stuurt een vraag naar ons systeem, die de vraag op onderwerp matcht met de 5.700 experts die we hebben. De experts kunnen vervolgens aangeven of ze een bijdrage kunnen leveren binnen de gestelde deadline.’ Dit maakt het proces niet alleen sneller, maar volgens haar ook interessanter voor de journalist, omdat experts vaak meer informatie hebben dan je verwacht en verschillende invalshoeken kunnen bieden.’

Maar ze benadrukt dat het de verantwoordelijkheid van de journalist blijft om een bron of expert zelf zorgvuldig te verifiëren. ‘Op ons platform kunnen mensen zich als expert aanmelden zonder dat er vooraf een commissie is die hen goedkeurt,’ vertelt Van Heugten. ‘De journalisten moeten zelf de profielen controleren en verifiëren of diegene inderdaad de juiste deskundigheid heeft. Doe dus altijd goed onderzoek naar je bronnen.’

Verder kijken dan de grote namen

‘Bij het kiezen van een bron gaat het niet altijd om de grootste naam. Emily Mattaka, expert in de online zichtbaarheid van ondernemers en deskundigen en oprichter van Rebel Content Company, legt uit: ‘Soms moet je verder kijken dan de bekendere namen en juist iemand kiezen met diepere, meer specifieke kennis over het thema of de doelgroep.’

Voor niche-onderwerpen is het vaak veel interessanter om iemand te vinden die gespecialiseerd is in een klein, maar relevant gebied. Mattaka noemt als voorbeeld: ‘Denk aan een fysiotherapeut die zich richt op de bouwsector, hun expertise voegt meer waarde toe aan jouw verhaal over bijvoorbeeld het welzijn in de bouwsector.’ Dit geldt ook voor het specifiek zoeken van je bronnen: kijk verder dan alleen je netwerk en zoek naar iemand met een bewezen ervaring in dat specifieke vakgebied. Daarnaast benadrukt ze het belang van de doelgroep bij het kiezen van een bron:

‘Als je een bron zoekt, denk dan goed na wie je met je artikel wil bereiken. Een bron die aansluit bij de interesses van je lezers, maakt je verhaal niet alleen interessanter, maar ook relevanter,’ zegt ze.

Actief aanwezig zijn op sociale media helpt zowel de expert als de journalist om elkaar snel te vinden en samen te werken. Zichtbaarheid speelt daarnaast een belangrijke rol bij het vinden van specifieke bronnen voor nicheonderwerpen. ‘Als je een artikel schrijft over een specifiek onderwerp, dan is het nuttig om te zoeken naar experts die zich al in de (social) media richten op dat specifieke thema. Door hun zichtbaarheid, eerdere publicaties of visies op bepaalde onderwerpen kun je waardevolle invalshoeken voor je artikel vinden,’ legt Mattaka uit. Je filtert dus niet alleen de personen, maar ook gelijk een onderwerp.

Weten wie je voor je hebt

Bij het zoeken naar betrouwbare bronnen blijft het essentieel om kritisch te blijven. Het is belangrijk om niet alleen het profiel van je bron te bekijken, maar ook hun werkervaring, publicaties, netwerk en eventuele aanbevelingen van andere professionals. Zoals van Heugten zegt: ‘Je moet altijd zeker weten wie je voor je hebt.’ Dit geldt niet alleen voor de inhoud die ze delen, maar ook voor de context waarin ze zich positioneren als expert.

Daarnaast speelt gender een subtiele maar bepalende rol in hoe expertise wordt gepresenteerd én herkend. Van Heugten ziet dat vrouwen doorgaans een zorgvuldige afweging maken voordat ze zich in de media als expert profileren: ze willen zeker weten dat het onderwerp binnen hun kennisgebied valt. Talkshowredacteuren bevestigen dit en geven aan dat vrouwen minder snel ‘ja’ zeggen tegen interviewverzoeken buiten hun kernexpertise. Mannen daarentegen aarzelen minder om zich ook over aanpalende onderwerpen als expert uit te spreken.

Dat verschil is niet vreemd als je bedenkt dat mannen historisch gezien oververtegenwoordigd zijn als de expert in nieuwsmedia, onbewust vaak nog steeds als de norm worden gezien in deze rol en dus vanzelfsprekender worden benaderd én zichzelf positioneren als bron. Vrouwen moeten zich juist actiever verhouden tot die norm, en doen dat doorgaans met meer terughoudendheid. ‘Ik zie ook dat vrouwen hun titel, zoals ‘drs.’, niet altijd benoemen in hun online profiel, terwijl dat wél bijdraagt aan zichtbaarheid en gezag,’ aldus Van Heugten. Hoewel er positieve veranderingen gaande zijn, blijft het belangrijk om dit te herkennen. Alleen zo kun je als journalist voorkomen dat je onbedoeld bijdraagt aan een scheve representatie van expertise.

Het is daarom essentieel om een evenwichtige selectie van bronnen te maken die je verhaal daadwerkelijk versterken. Zoals Van Heugten en Mattaka benadrukken, hangt de keuze van een bron niet alleen af van ervaring of bekendheid, maar vooral van de waarde die ze aan je verhaal toevoegen. Journalisten moeten altijd bereid zijn om kritisch te blijven en goed na te denken over welke bron het beste past bij hun verhaal en doelgroep.

Kortom, het kiezen van de juiste bron gaat verder dan alleen ervaring of bekendheid. Denk goed na over de invalshoek van je artikel en wees specifiek in je zoekopdracht. Durf verder te kijken dan je netwerk en zoek naar experts die daadwerkelijk waarde toevoegen aan je verhaal. Bouw geduld op in je netwerk, verifieer altijd je bronnen en wees je bewust van mogelijke belangen. Uiteindelijk draait het erom een evenwichtige selectie van bronnen te maken die je verhaal versterken, en daarbij kritisch te blijven, zodat je verhaal zowel geloofwaardig als relevant is voor je doelgroep.

Tips:

1. Duidelijke invalshoek: Denk goed na over de invalshoek van je artikel. Welke perspectieven en verhalen heb je nodig om je stuk optimaal te kunnen schrijven? Als je dit duidelijk hebt, kun je pas echt aan de slag.

2. Wees specifiek in je zoekopdracht: Het draait niet alleen om het vinden van de meest voor de hand liggende expert, maar ook om het vinden van iemand die het juiste verhaal kan vertellen en waarvan de expertise past bij de invalshoek van het artikel.

3. Netwerken: Het is belangrijk om geduldig te zijn en echte relaties op te bouwen met de experts in je netwerk. Wanneer mensen je als betrouwbaar en professioneel beschouwen, zullen ze eerder bereid zijn om met je samen te werken. Door actief te netwerken en goed gebruik te maken van professionele netwerken kun je sneller betrouwbare bronnen vinden, je journalistieke werk verbeteren en de betrouwbaarheid van je verhalen vergroten.

4. Verifieer je bronnen: Controleer altijd de achtergrond van je bron. Is hun profiel goed onderbouwd? Hebben ze relevante ervaring en opleiding? Kun je hun werk verifiëren? Is iemand bijvoorbeeld een expert in een bepaald onderwerp, maar heeft hij al jaren niets meer gepubliceerd of geen recente interviews gegeven? Dan is het misschien tijd om een andere bron te zoeken.

5. Belangen: Iedereen heeft zijn eigen perspectieven en overtuigingen. Wees je bewust van mogelijke ideeën van de bron en hoe dit de informatie die ze geven kan beïnvloeden. Probeer een balans te vinden tussen verschillende perspectieven om objectief te blijven. Sommige experts presenteren zichzelf mogelijk als dé oplossing voor elk probleem. Dit kan een teken zijn dat ze meer bezig zijn met zelfpromotie dan daadwerkelijk met het verstrekken van waardevolle informatie.