Vanaf 9 januari 2024 is het project ‘Noorderzon’ van beeldend kunstenaar Paul de Kort te zien bij de nieuwe expositie van de Historische Vereniging Vleuten De Meern Haarzuilens en Leidsche Rijn. Het project betreft één van de zeven ridderhofsteden die in deze omgeving hebben gestaan, Huis te Vleuten. Paul de Kort heeft in opdracht van ProRail een ontwerp gemaakt om de geschiedenis rond dit kasteel terug te brengen. Het ontwerp valt te bewonderen in de kleinschalige expositieruimte van de verenging met een uitleg van collectie eigenaar, John van Dongen, en de kunstenaar zelf.
Het ontwerp
Bij binnenkomst vallen ze direct op; de verschillende prenten van kastelen met bijbehorende naamplaatjes. De Voorn, Den Ham, Den Engh, Te Vleuten, het waren ridderhofsteden die vroeger in dit gebied hebben gestaan waar tegenwoordig haast niks meer van overgebleven is. De ruimte waar deze kastelen gepresenteerd worden heeft een antiek uiterlijk, maar bevat ook moderne technologie. Zo staat er onder het plafond met houten balken een groot scherm. Hierop worden de plekken van de ruïnes aangegeven. Ook maken de chique landsheerkostuums, gepositioneerd achter glas, een grote indruk. Ze maken het de bezoekers duidelijk dat de expositie terugblikt naar de 17e eeuw, de tijd van ridders en kastelen. Wanneer men verder door het naar hout ruikende gebouw loopt is er een tekening te zien van een stuk grondgebied naast een spoorlijn. Er is een fietspad en een rivier dat naast een grasveld stroomt met daarboven een object dat een schaduw vormt op het water. Op de plank onder de tekening is een maquette geplaatst dat het ontwerp driedimensionaal weergeeft. Paul de Kort slaat een aantal pagina’s om in een boek dat naast de maquette is neergelegd en vertelt dat de spiegeling van het water het silhouet laat zien van ridderhofstad Huis te Vleuten.
Verbintenis tussen toen en nu
Ruim vijftien jaar geleden begon De Kort aan het project ‘Noorderzon’. Hij werd benaderd door ProRail om iets te doen met een ridderhofstad die op de plaats heeft gestaan waar een treinspoor opnieuw zou worden aangelegd. Door de verbouwing zou het overgebleven eilandje, waarop Huis te Vleuten zou hebben gestaan, niet meer te zien zijn. ‘We willen vaak dingen behouden, maar dat kan niet. Het is vaak mijn werk om iets van die herinnering zichtbaar te houden,’ vertelt Paul de Kort. Het zichtbaar maken van de geschiedenis doet hij daarentegen niet letterlijk, maar poëtisch. ‘Ik ga nóóit dingen herbouwen, dat vind ik super oninteressant,’ zegt hij wijzend naar Kasteel de Haar dat aan het eind van de 19e eeuw opnieuw is gebouwd. Bovendien vindt de kunstenaar het mooi om te laten zien dat dingen soms juist schuren, zoals de spoorlijn die er is aangelegd. ‘Dan haal je die ontwikkelingen van nu en van wat het was bij elkaar. Dan gaat het een beetje wringen, maar dat is juist waarom het ook kunst is.’
Verwerkelijking
Of het project werkelijk zal worden uitgevoerd durven Paul de Kort en John van Dongen niet te voorspellen. ‘Dat is een hele goede vraag,’ zeggen ze met een onzekere lach. Om zo’n plan verder uit te voeren hebben ze namelijk niet in eigen handen. De Kort probeert hier al vijftien jaar aan te trekken. ‘Een hele boel mensen willen het en er is zelfs een begroting voor. Maar het is een complexe situatie, want je komt heel snel tegen regelgevingen aan.’
Audio-reportage
Ooit stonden er een paar kastelen in Vleuten, de Meern en Leidsche Rijn. Over die middeleeuwse tijd is daar 9 januari een tentoonstelling over begonnen in de historische Kring in Vleuten. Wat heeft de inwoner van Vleuten en de Meern hieraan, als bijna toch al die ridderhofsteden zijn verdwenen? Verslaggever Raúl Carrera vraagt het John van Dongen, verantwoordelijk over de collectie in de historische kring.
[ CC: ‘The Medieval Banquet’ by Silvermansound]https://www.youtube.com/watch?v=m8DsRTCtCHI&list=PLfP6i5T0-DkJjmc3oV1NM1lu5fXVi4FSy&index=3
