Haar wollen jas paste niet meer in haar koffer. “Ik zal hem toch niet nodig hebben want het is lente”, dacht Maria. Toch neemt ze hem voor de zekerheid mee. Op 28 maart 1977 stapt ze uit het vliegtuig op Schiphol. Het is maar goed dat ze haar jas heeft meegenomen. Maria kwam uit het zonnige Chili en verwachtte ook zo’n lenteweer in Nederland. Maar de lucht was grauw en het was steenkoud. Gelukkig warmde haar liefde voor Arie haar op. Bij de aankomstenhal stond hij op haar te wachten. Zes maanden lang zouden ze kijken of hun relatie zou lukken. Maria emigreerde voor de liefde naar Nederland, maar dat was niet de enige reden. Door de toenemende politieke spanningen in Chili werd het voor haar moeilijker om haar leven normaal voort te kunnen zetten. Ze leidde een dubbelleven door haar politieke activisme.
Maria Cristina del Campo* ontmoet Arie* terwijl hij op doorreis is in Chili. Voor twee weken trekken ze heel intensief met elkaar op, zij laat hem de stad zien en laat hem kennis maken met de Chileense cultuur. Maria wordt verliefd. Ze voelt haar hart warm worden als ze aan haar Nederlandse man denkt, hij zit in haar gedachten en komt er niet meer uit. Arie reist verder maar ze kan hem niet missen. Een jaar lang sturen ze brieven naar elkaar om toch in contact te blijven. Soms wacht Maria wel een maand op een antwoord van Arie. Dat voelde voor haar altijd veel langer dan de werkelijkheid. Als de brief door de brievenbus kwam slaat haar hart een sprongetje over van geluk. Het postsysteem was toen nog lang niet zo snel als nu, zeker niet internationaal. Maria besluit om Arie in Nederland op te zoeken, samen willen ze een relatie opbouwen. Toch was het voor beiden best spannend, ze hebben elkaar immers maar twee weken in het echt gezien. Daarom besluit Maria-Christina om een visum te nemen voor zes maanden. Ze zouden samen in die tijd kijken of hun relatie zou lukken, zo niet, zou Maria weer terug naar Chili gaan.
Zodoende komt Maria aan op Schiphol. Ze loopt door de lange gangen naar de uitgang. Het voelt als een eindeloos lange weg, zo’n groot vliegveld is de jonge Chileense vrouw helemaal niet gewend. Allerlei emoties gaan door haar lijf heen, maar spanning overheerst. Ze loopt met een trillerig gevoel naar de uitgang. Haar hart bonst in haar keel maar ook voelt ze een soort opgewekt gevoel. Er spoken allerlei vragen en gedachtes door haar hoofd zoals: zou ze hem überhaupt nog wel herkennen? In de brieven hadden ze soms wel foto’s van elkaar meegestuurd, maar toch. Daar stond Arie, ze vlogen elkaar in de armen en alles voelde gelijk op zijn plek. Het vertrouwde gevoel en de liefde die ze al die tijd niet naar elkaar konden uitten valt nu op zijn plek. Maria –Christina begint nu echt aan haar leven in Nederland, iets waar ze al een lange tijd naar uit kijkt.
De eerste maanden na haar aankomst merkt de jonge Chileense vrouw dat ze het best moeilijk heeft in Nederland. Samen met Arie zoekt ze een weg in een leven zonder haar eigen cultuur, vrienden of familie. Het blijkt best lastig te zijn als anderen jouw taal niet spreken. Gelukkig spreekt Arie een beetje Spaans en langzaam maar zeker leert Maria ook steeds meer Nederlands. De moeder van Arie komt vaak op bezoek en vertelt haar allerlei dingen, Maria verstaat er niks van maar is blij met het gebaar. Ze biedt haar netjes één koekje aan bij de koffie, zoals het hoort in Nederland. Arie laat haar Nederland zien dus zo gaan ze samen op allerlei leuke tripjes naar de Kinderdijk of Volendam. Qua gezelligheid zit het dus wel goed in Nederland. Het is voor Maria alleen best moeilijk om jezelf uit te drukken in een andere taal. Maar ze voelt de vlinders nog steeds in haar buik fladderen, als je verliefd lijken alle zorgen in je hoofd een stuk minder, en Maria voelt dit ook.
In Nederland is er veel sympathie voor iedereen die uit Chili komt, dit komt door de gespannen politie situatie in Chili op dat moment. Er is een staatsgreep gepleegd door de ‘junta’. Een militaire groep geleid door generaal Augusto Pinochet. De staatsgreep begon in 1977. Hoe eerst de democratisch gekozen socialistische president Allende de macht had in Chili, neemt de radicaal rechtse dictator Pinochet steeds meer steden van Chili over. Er volgden zware donkere jaren in het hele land.
Maria-Christina voelt zich steeds verder in het nauw gedreven en wil zich, hoe gevaarlijk het ook is, uitspreken over haar gevoelens tegen de heersende junta. Maria is haar hele leven al bezig met politiek activisme, tot op de dag van vandaag. Zo zat ze tijdens haar schooltijd bijvoorbeeld bij Federación de Estudiantes Revolucionarios (FER). Dit is een studentenorganisatie die zich onder andere inzet om het Chileense onderwijs te verbeteren. Ze staan voor jongeren en vullen een leegte die er eerst nog niet was op het gebied van studentenstrijd. Maria geniet van het opkomen voor haar eigen rechten en die van anderen. Als het regime toeneemt moet ze zich dan ook inhouden om zich hier tegen uit te spreken. Voor haar politieke activiteiten gebruikt ze een andere naam, het is te gevaarlijk om haar eigen naam te gebruiken mocht de junta erachter komen.
De grote groep waarmee ze haar politieke activiteiten uitoefent is heel voorzichtig. Ze nemen verschillende veiligheidsmaatregelen, zeker omdat het een relatief grote organisatie is. Binnen de groep zijn er daarom kleinere groepjes gemaakt. Per groepje heeft maar één persoon contact met de rest. Als ze opgepakt zouden worden zou dit de kans verminderen dat gelijk de hele organisatie erbij is.
De activiteiten werden steeds gevaarlijker en Maria-Christina merkt dit enorm in haar eigen omgeving. Vrienden worden opgepakt, gaan naar de gevangenis of verdwijnen in het niets. Ze heeft geen idee waar ze heen werden gebracht en of ze elkaar ooit nog terug zouden zien. Dit soort maatregelen van de junta maken grote impact op haar leven. Iedereen in haar omgeving is zich bewust van de risico’s, constant. Maria heeft er doodsangsten van. Wat als vrienden onder de druk van de militairen toch hun mond voorbij hadden gepraat en ze zelf vervolgens óók opgepakt zou worden? Niemand wist wat er dan met je zou gebeuren. De spanning die ze voelt heeft ze nog nooit eerder gehad. Het constant op je hoede zijn en zó voorzichtig leven is iets wat ze niemand toewenst.
Maria leidt een dubbelleven, niemand van haar studie weet bijvoorbeeld dat ze niet aan de kant van de junta staat. Het is iets waar ze elke dag mee geconfronteerd wordt. Op school is ze het meisje die diergeneeskunde studeert, leuke dingen doet en daarna weer naar huis gaat. Binnen haar politiek-activistische kring is ze compleet iemand anders. Ze komt op voor het socialisme en later zullen onderwerpen zoals het klimaat haar interesse wekken.
Ook op haar studie merkte Maria de impact van het regime. De docenten veranderen van onafhankelijke docenten naar marionetten van het regime. Ze werden in de gaten gehouden waardoor ze ook strenger op hun leerlingen moesten letten. Hierdoor moet je de hele tijd laten zien dat je bezig bent met je studie. Het is een periode van kleur bekennen. Maria had al eerder nagedacht om naar het zuiden van Chili te vertrekken, waar mogelijk het regime iets minder zwaar was dan in Santiago. Het was voor haar daarom ook niet zo’n hele moeilijke beslissing om naar Nederland te verhuizen. Ze zou daar én met haar geliefde Arie kunnen zijn en daarnaast ook weer in vrijheid kunnen leven.
Tot het einde van haar tijd in Chili blijft Maria-Christina politiek actief in hoeverre dat kan, met het de reis van zes maanden naar Nederland in haar achterhoofd. Door de sympathie voor Chili in Nederland voelt ze politieke steun door demonstraties in Amsterdam tegen het regime.
In Nederland zet Maria-Christina haar studie diergeneeskunde voort. Ze ondervindt hier alleen wat obstakels. Zo is de drie jaar die ze gestudeerd heeft in Chili maar geldig voor één studiejaar in Nederland. Daarnaast spreekt ze ook nog niet zo superveel Nederlands maar omdat het een medische studie is zijn er veel Latijnse termen. Het gaat haar dus beter af dan verwacht. De mensen binnen diergeneeskunde vangen haar verwelkomend op.
Nederland is ten opzichte van Chili een compleet ander land. Maria merkt niet alleen qua omgeving verschillen maar ook in gedrag. Het is in Chili veel vrijer, spontaner maar daardoor ook rommeliger. Maria valt het op dat in Nederland meer volgens een format wordt geleefd, je zou het kunnen omschrijven als een regelcultuur. Als ze in Chili een feestje organiseert zou het goed voor kunnen komen dat iemand gewoon niet op komt dagen zonder van zich te laten horen. Hier in Nederland raak je daar vriendschappen mee kwijt. Maria had dat losse al wat minder in zich en vond het dus niet super moeilijk om zich aan te passen aan de Nederlandse regelcultuur. Dit komt door haar politieke opvoeding, ze was altijd van de wat strakke regeltjes. Toch houdt ze graag vast aan haar Chileense roots. Ze voelt zich dan ook niet persé Chileens of Nederlands, een mix van beiden.
Een typisch Nederlandse verjaardag ziet er voor veel gezinnen uit als een kringverjaardag. In Chili is het vaak veel spontaner. Er is veel eten, wijn en dans. Ook vieren Chilenen niet alleen de geboortedag, maar ook de naamdag. Het is de gedenkdag van een heilige naar wie iemand is genoemd. Dit staat vaak in verband met de doopnaam van diegene. In Nederland komt het bijna niet voor dat men zijn naamdag viert, maar Maria doet het met haar familie nog steeds elk jaar. Ook viert ze op 18 september de Chileense dag van de onafhankelijkheid, fiestas patrias. In Chili wordt er tijdens fiestas patrias meerdere dagen gefeest. Dat vindt vaak op straat plaats bij de zogenaamde fondas. Dit is een soort grote markt op straat waar je eten kan kopen en tegelijkertijd kan opeten. Vaak is er veel muziek en worden er cocktails gedronken, zoals pisco sour. In Nederland viert Maria fiestas patrias niet zo uitgebreid maar wel maakt ze haar favoriete Chileense gerechten en komen de vlaggetjes uit de la. Maria maakt graag pastel de choclo, dat is een soort maistaart en empanadas.
Inmiddels zitten er voor Maria al bijna 50 jaar in Nederland op. Hoewel ze zich hier wel thuis voelt is ze echt gevormd in Chili. Haar politieke interesses zijn daar begonnen, ontwikkeld en komen hier nu op een andere manier tot uiting. Ze is gelukkig getrouwd en heeft hier inmiddels zelfs al kleinkinderen. Had ze niet de gok gewaagd om naar Nederland te gaan voor zes maanden was haar leven wellicht heel anders gelopen.
*Vanwege privacy redenen zijn Maria Cristina del Campo en Arie nepnamen. De echte namen zijn bekend bij de redactie.
