De grootste boosdoener voor de gezondheid van alle milieufactoren is luchtvervuiling. De lucht in Nederland is bijna overal ongezond. De gevolgen hiervan brengt 11.000 vroegtijdige overlijdens per jaar.

Maar wie zijn deze mensen? Wat maakt hen zo kwetsbaar voor deze vervuiling. Waar wonen zij en wat hield hen bezig in het leven? Dit zijn geen gekke vragen, want de meest vervuilde plekken in Nederland, blijken ook de grootste armoede percentages te hebben.

Bronnen en gevolgen van vervuiling
De meest schadelijke stoffen in Nederland zijn fijnstof en stikstof. De belangrijkste bronnen voor het vrijkomen van deze stoffen zijn de industrie en het verkeer. De gevolgen van blootstelling aan deze stoffen kunnen onder andere kans op longklachten veroorzaken en leiden tot kanker en ernstige hart- en vaatziekten.

Arme huishoudens wonen vaker naast drukke wegen of industriegebieden en worden dus meer blootgesteld aan luchtverontreiniging. Ook is er een duidelijk verband te zien tussen sociale achterstand en slechte toegankelijkheid voor stedelijk groen. De hoge huizenprijzen in groenere woonwijken is één van de belangrijkste factoren die deze ongelijke toegang veroorzaakt.

Rotterdam heeft het hoogste aandeel arme inwoners (10,9%) met hoge werkloosheid, bijna 12% van de gezinnen zitten in de bijstand en Rotterdam de meeste banen die relatief weinig betalen zoals in de industrie, die ook nog eens zorgt voor veel blootstelling aan vervuilde lucht. Daarop volgen Amsterdam (10,5%) en Den Haag (10,3%) als gemeentes met de hoogste aandeel in arme inwoners. Deze hoge armoedepercentages hangen samen met de bevolkingssamenstelling in de drie steden. Deze steden scoren ook enorm hoog als het gaat om luchtvervuiling. Groningen scoort ook opvallend hoog in het aandeel van arme inwoners, maar dat komt ook groot en deels door de 33.000 studenten die het gemiddelde gezinsvermogen omlaag trekken.

Dit verband blijft gelukkig niet ongezien. “Ondanks het succes van verschillende beleidsvormen door de jaren heen om de luchtkwaliteit te verbeteren weten we dat er meer kan worden gedaan om ervoor te zorgen dat alle inwoners, ongeacht hun leeftijd, inkomen of opleiding, goed beschermd zijn tegen de milieuproblemen waarmee we te maken hebben”, vertelt Hans Bruyninckx, directeur van het Europees Milieuagentschap.

Andere vervuilende bronnen
Veehouderijen zijn een van de grootste actoren van stikstofuitstoot. Vandaar deze landbouwgemeenten boven het gemiddelde uitschieten ondanks er minder sprake van armoede is.

Arme huishoudens zijn een stuk kwetsbaarder voor de gevolgen van luchtvervuiling omdat zij niet alleen in de meer vervuilde delen van de stad, maar ook meer te maken krijgen met vervuiling binnenshuis. Er komen verontreinigende stoffen vrij bij de verbranding van vaste brandstoffen of kerosine voor koken, verwarming en verlichting. Arme huishoudens gebruiken vaker oudere grondstoffen voor gas en licht. Daarnaast zijn schimmels en huishoudelijke producten zijn ook schadelijk luchtverontreinigende stoffen binnenshuis. Slechte ventilatie kan de gezondheidsrisico’s van alle verontreinigende stoffen binnenshuis verergeren. Gezinnen met een lager inkomen hebben beperkte opties om de luchtkwaliteit te verbeteren in hun huizen en in de omgeving.