Frans Timmermans, lijsttrekker van Groenlinks-PvdA, claimt in een tweet dat we in Nederland sinds 1900 meer dan de helft van onze plant- en diersoorten zijn verloren. Dat is grotendeels waar. Timmermans gebruikt ‘plant- en diersoorten’, dit is net iets anders dan biodiversiteit. Als dit woord in de tweet zou zijn gebruikt, had de uitspraak helemaal geklopt. De biodiversiteit is vanaf 40% in 1900 naar 15% in 2023 gedaald, dit is een afname van 62,5%.

Op 10 november plaatste Groenlinks-PvdA lijsttrekker Frans Timmermans een tweet waarin hij zei: ‘In NL zijn we sinds 1900 meer dan de helft van onze plant- en diersoorten verloren.’ Hij wil dat we deze ‘trend’ gaan keren.

In de tweet vertelt hij dat de natuurherstelwet een belangrijke stap is richting een duurzame toekomst. De wet is een voorstel van Timmermans zelf, die hij deed als Eurocommissaris. Hij heeft in de tweet een link geplaatst naar een artikel van de NOS. Zij zeggen over de wet: ‘De deal die er nu ligt is een sterk afgezwakte versie van het originele plan van Timmermans. Het doel van de wet is om aangetaste natuur in de Europese Unie te herstellen. Ook staan er voorstellen in om de biodiversiteit op landbouwgrond te verbeteren.’

Het woord ‘biodiversiteit’

 Ecoloog Karin Albers vertelt dat biodiversiteit vaak wordt gezien als moeilijke term. Ze zegt: ‘Biodiversiteit is het aantal soorten organismen per oppervlak, bijvoorbeeld de hoeveelheid soorten in Nederland. Maar onder de term biodiversiteit valt ook de hoeveelheid populaties van een soort in Nederland. Een populatie is een groep dieren van een soort die op een plek voorkomen.’ Ze bedoelt hiermee dat het kan dat de biodiversiteit afneemt, terwijl het aantal soorten niet afneemt. De biodiversiteit kan ook afnemen omdat de hoeveelheid populaties van een soort afneemt. Albers vertelt: ‘plant- en diersoorten wordt vaak gebruikt als versimpeling omdat men de term biodiversiteit lastig vindt.’

Hoe zit het met de cijfers?

Uit onderzoek van het Compendium voor de Leefomgeving (CLO) blijkt dat er in Nederland 15% van de populatieomvang van inheemse soorten over is. Ze hebben dit onderzocht door de ‘relative Mean Species Abundance of originally occurring species’, oftewel de MSA, te berekenen. Dit is een getal dat de gemiddelde populatieomvang van inheemse soorten in een ecosysteem of gebied ten opzichte van hun populatieomvang in een ongestoorde situatie uitdrukt. Albers vertelt: ‘Inheemse soorten zijn soorten die voorkwamen in de originele, natuurlijke situatie in Nederland. Rond 1700 had de mens de natuur nog nauwelijks aangetast, het was toen voornamelijk moeras en bos. Dit noemen we de oorspronkelijke situatie, met de inheemse soorten.’ Het CLO zegt hierbij dat de MSA niet kijkt naar soorten die niet van oorsprong voorkwamen in de ongestoorde situatie. De MSA lag in Nederland in 1900 rond 40%. Nu is dat ongeveer 15%. Een MSA van 15% betekent dat de populaties van inheemse planten- en diersoorten gemiddeld een omvang hebben van 15% van de natuurlijke situatie.

De MSA gaat dus over de hoeveelheid van de aanwezige populaties. Het CLO hierover: ‘Biodiversiteit kan niet goed met één indicator beschreven worden. In relatie met andere indicatoren kan het proces van biodiversiteit verlies beschreven worden. Metingen aan afzonderlijke soorten laten zien dat soorten die hoge eisen stellen aan hun leefomgeving nog steeds achteruitgaan; de populatieomvang van diersoorten en paddenstoelen van de bedreigde Rode Lijst neemt nog steeds af.’ Het CLO zegt wel dat de Rode Lijsten slechts circa 10 jaar verschijnen, en daarom is niet snel een beeld van het verloop in het aantal bedreigde en verdwenen soorten te krijgen. De MSA-index is op dit moment een nauwkeurig getal om te beschrijven hoe het ervoor staat met de biodiversiteit over een langere periode.

Oorzaken

Oorzaken van deze afname kunnen volgens Albers landbouw, verstedelijking, verdroging, bestrijdingsmiddelen en stikstof zijn. ‘We zijn door deze oorzaken al natuur kwijtgeraakt. Ook hebben we als mesn soorten als de bever en de otter laten verdwijnen, voornamelijk door de jacht. Dieren die nu weer succesvol worden geherintroduceerd in Nederland.’ Daarnaast is Nederland koploper als het gaat om het verlies van onze biodiversiteit. In Nederland is 15% van de oorspronkelijke bio

diversiteit over. In Europa is dit gemiddeld zo’n 40%, in de wereld 70%. Volgens Albers heeft Nederland deze positie omdat ze intensiever is op het gebied van landbouw en een hogere bevolkingsdichtheid heeft

Conclusie

Frans Timmermans claimt in een tweet dat we in Nederland meer dan de helft van de plant- en diersoorten zijn verloren sinds 1900. Deze claim is grotendeels waar. Timmermans had volgens Albers de term ‘biodiversiteit’ moeten gebruiken in plaats van plant- en diersoorten of had moeten zeggen: ‘in Nederland zijn we meer dan de helft van de populaties van plant- en diersoorten verloren sinds 1900.’ Op die manier zou de claim wel helemaal kloppen vertelt ze. ‘De hoeveelheid plant- en diersoorten zijn ook afgenomen, maar niet met 50%.’ De biodiversiteit in Nederland is gedaald van 40% in 1900 tot 15% van de oorspronkelijke situatie. Dit is een afname van 62,5%. Dit is een afname van meer dan de helft. Dit deel van de tweet van Timmermans klopt dus.