UTRECHT – Het Rotterdamse jongetje dat neerviel van de honger omdat het gezin geen geld over had om boodschappen te doen. De situatie schetst maar al te goed de toestand waarin zich te veel Nederlandse huishoudens bevinden. Door de energiecrisis smachten mensen naar tegemoetkoming vanuit de overheid. En die kwam er, althans, de belofte: op Prinsjesdag afgelopen dinsdag meldde het kabinet met een koopkrachtpakket van 17 miljard euro te komen. De Raad van State is sceptisch over de aanpak van de energiecrisis.
Drie kwart miljoen Nederlandse huishoudens hebben moeite met het betalen van hun energiekosten, waarvan 630 duizend huishoudens in energiearmoede leven, meldt de Nederlandse Organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek (TNO). De Tweede Kamer stelde zich volgens het Parool dan ook ‘ongeduldig op’ tegenover het kabinet: een miljardenpakket om de koopkracht te steunen, is ‘te weinig en te laat’ volgens de oppositiepartijen (bron: Parool). We zitten immers ook in een zomerperiode en de energieprijzen worden al sinds afgelopen jaar duurder. ‘Ik heb echt niet het geld meer om zo lang te wachten op die compensatie’, verteld Maral Amirkhanyan. Mevrouw Amirkhanyan woont al negentien jaar in een jaren ’40 huis in Utrecht-West. De huizen in haar straat zijn slecht geïsoleerd, hebben enkel glas en voornamelijk oude cv-ketels. ‘We wisten dat dit eraan zou komen, al een tijdje zijn mensen in de buurt bezig met energie labels. Wij hebben er nog niet het geld voor gehad, beter isoleren is harstikke duur.’ Mevrouw Amirkhanyan is blij met de maatregelen, maar vraagt zich af waarom nu pas geld beschikbaar wordt gesteld. ‘Dikke truien dragen deden we al, en het gaat veel verder dan dat. Sommige mensen moeten het doen met 14 dragen binnen’.
Ook de Raad van State is sceptisch over het plan. In het advies van de Raad over de Miljoenennota meldt de Raad van State het volgende: ‘Zo’n analyse heeft als doel om tot integraal afgewogen keuzes en prioritering te komen en daarmee het handelings- en oplossingsvermogen van het kabinet en het parlement te helpen. Dat lijkt meer dan ooit nodig, want: niet alles kan, en zeker niet tegelijkertijd. Dit is dagelijks te zien in vastgelopen uitvoeringsorganisaties. Het blijkt ook uit enkele maatregelen in het Belastingpakket voor het komende jaar.’
Eén van de maatregelen die het kabinet bekend maakte was dat er een tijdelijk energieprijsplafond zal komen voor energieleveranciers. Dit moet ervoor zorgen dat een gemiddeld huishouden 2280 euro per jaar bespaart aan energiekosten. Het prijsplafond is een maatregel dat Nederland van de Engelsen heeft afgekeken, waar de maatregel per dit jaar oktober al in werking zal treden. In Nederland zou deze maatregel pas 1 januari 2023 in werking treden. Wel kunnen gemeenten al 500 euro van het beschikbare budget gaan toekeren bovenop de 1300 euro die voor 2022 beschikbaar was gesteld als compensatie voor de hoge energiekosten. Op haar website meldt Gemeente Utrecht dat het bedrag zal worden toegekend, wanneer een huishouden voldoet aan de voorwaarden. Aanmelden kan tot 31 december 2022, studenten komen voorlopig nog niet in aanmerking voor de extra 500 euro (bron: Gemeente Utrecht).
Verder zal er korting komen voor huurders in huizen met energielabel E, F en G, waar slechte isolatie een grote rol speelt. Voor huishoudens die kampen met extreme energiearmoede wordt een deel van de energieschuld kwijtgescholden en komt er een schappelijkere betalingsregeling. Hoeveel dit deel is, is nog niet bekend.
Één dag voordat alle plannen gepresenteerd zouden worden waren de ministers nog in discussie over alle voor- en nadelen van de aanpak, wat tegelijkertijd het scepticisme van de Raad verklaart. Wat betreft het prijsplafond laat GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout weten dat dat veel eerder had gekund, lidstaten hebben immers vorig jaar oktober al handvaten gekregen van de Europese Commissie om de energiecrisis aan te pakken. ‘Daarin staat expliciet dat compensatie van de energierekening een mogelijkheid is en dat de commissie daar coulant op zal reageren’, laat Eickhout weten (bron: EenVandaag). Het kabinet had volgens Eickhout in het voorjaar, toen Rusland Oekraïne binnenviel en de energiecrisis sterk toenam, het plan voor een energieprijsplafond al kunnen laten beoordelen door de Europese Commissie.
