Vanuit heel Nederland zijn er 250 jongeren samengekomen in de conferentiezalen van H2O Harmelen voor het NK snelschaken voor de jeugd. Het eeuwenoude spel is de laatste jaren flink toegenomen in populariteit. In een bomvolle zaal proberen jongeren van 8 tot en met 20 jaar elkaar te verslaan om het prijzengeld te veroveren.

Voor het tweede jaar oprij organiseerde schaakclub Woerden dit toernooi. Dit jaar met nog meer deelnemers dan vorig jaar. De groei in populariteit van de maar al te bekende denksport is al een aantal jaar aan de gang. Met als piek begin dit jaar, toen de populaire schaakwebsite chess.com een miljoen actieve Nederlandse spelers telde. Volgens Jan Werle, organisator van het toernooi, is een van de redenen waarom schaken zo ‘booming’ is de laatste tijd de populaire netflix serie Queens Gambit. Dit gaat hand in hand met data van grote schaakwebsites, die allen een forse toename melde in spelers toen de serie in 2020 online verscheen. Toen vervolgens dit jaar chess.com viraal ging voor hun eigen schaakrobot mittens vond een tweede piek in populariteit plaats. Zo zegt Internationaal Meester en bekend schaakyoutuber Levy Rozman in een van zijn video’s: “Toen Queens Gambit uitkwam werd schaken weer onder de aandacht van veel mensen gebracht, maar de hype die mittens met zich meebracht heeft schaken een populariteit gegeven die het nog nooit heeft gehad.’’

Voor de ervaren spelers zijn er ook prijzen te winnen. Opvallend is dat er twee prijzenpotten zijn. Een algemene prijzenpot, iedereen die meedoet kan deze winnen binnen zijn eigen leeftijdscategorie. En daarnaast is er ook nog een aparte prijzenpot voor meisjes die meedoen. Ondanks jongens en meisjes tegen elkaar spelen in dit toernooi. Waarom er verschillende prijzenpotten zijn kan Jan Weerle ook niet precies uitleggen. “Het is natuurlijk zo dat ze even getalenteerd zijn bij schaken en dat het fysieke krachtverschil er niet is.’’ Toch als je naar de top 100 spelers gaat kijken volgens de FIDE-rating, dan zijn dit uitsluitend mannen. Veel geluiden om vrouwen en mannen op hetzelfde niveau te laten spelen worden met een oog hierop ook vaak schaakmat gezet. Daarom gaat het toernooi mee met de Koninklijke Nederlandse Schaakbond in de traditionele regels om aparte prijzenpotten te hebben voor vrouwen. Hier zit ook een voordeel aan zegt Jan Werle: “Meisjes hebben sowieso een kans, maar het werkt ook extra motiverend om een meisjescategorie te hebben.’’

In de conferentiezaal gaat het schaken beginnen. De ouders die zijn meegekomen moeten vlug de zaal uit, om voor te zijn dat er dingen worden voorgezet. De deelnemers nemen plaats op van tevoren ingedeelde plekken. De zaal is ingedeeld in acht rijen van twaalf schaakborden naast elkaar. Met de jongste groep aan de ene kant van de zaal en de oudste aan de andere kant. Met nog twee schaakborden op een podium voor de hoogstgeplaatste wedstrijden in de oudste groep. Als iedereen dan zit en de klokken goed zijn ingesteld op drie minuten met twee seconden extra per zet kan het toernooi beginnen. Haastig gaan de stukken heen en weer en wordt de klok ingedrukt om de beurt af te sluiten. Diverse vrijwilligers houden de tafels in de gaten als scheidsrechters, maken een beslissing bij onenigheden over de regels en noteren de uitslag als een pot is afgelopen. De rondes duren niet langer dan vijf minuten en worden achtereenvolgend op dezelfde manier afgewerkt.

De ouders wachten in spanning af in de kantine, tussen de rondes door komen de kinderen vertellen hoe het is gegaan. Veel ouders hebben daarom ook hun laptop of telefoon meegenomen, wetende dat ze vandaag als taxi dienen voor hun kind. Dit omdat de deelnemers vanuit heel Nederland gekomen zijn. Zo zegt Wilma: “Ik moest een uur rijden uit Breda, zodat mijn zoon vandaag mee kan doen.’’ Toch zit ze er tevreden bij. Zelf zegt ze niet veel verstand van schaken te hebben, maar dat maakt haar niet uit. “Mijn zoon is nu ruim een jaar aan het schaken, dat komt niet van huis uit maar hij vindt het leuk. Zijn doel voor vandaag is dan ook om minsten een potje te winnen en dat is ook gelukt.’’ Toch is Wilma wel een uitzondering als ouder die zelf niet schaakt. Aan de meeste tafels in de kantine wordt vrolijk heen en weer geschoven met de zwarte en witte stukken. En buiten spelen kinderen het spel met stukken die tot hun schouders komen.

Voor een beeld over hoe dit alles zich afspeelt kunt u de audiorapportage van Berend Ahsmann beluisteren.