Het bos kleurt weer groen en de bloemetjes beginnen het bos op te vullen met kleur. Afgelopen woensdag 20 maart is de lente weer begonnen. Jacqueline van Dam is een boswachter bij het bos Heidestein en vertelt hoe de start van de lente zich in Heidestein dit jaar heeft ontwikkeld.

Het is tien uur ’s ochtends, als boswachter Jacqueline van Dam met haar verrekijker om haar schouder aan komt lopen. Ondanks dat het pijpenstelen regent, staat ze met een grote lach voor de ingang van Heidestein. ‘Door de stijgende temperaturen komt van alles tot leven’, vertelt ze. Ze wijst naar een grote boom die knoppen begint te krijgen. ‘Je ziet dat de bomen beginnen te ontluiken. Hier zie je dat de knoppen aan het botten zijn en al uit beginnen te lopen. Daar komen nu dus langzaam de blaadjes aan. Je ziet ook dat de brandnetels en bramen al in blad beginnen te komen.’ Jacqueline hurkt en benoemt daarna de gele bloemetjes die naast haar op de grond staan, ze zijn omringd met grote bruine bladeren. ‘Deze bloem, speenkruid, is een echte voorjaarsbloeier. Toen ik gisteren aan het fietsen was, zag ik hele tapijten van geel. Die bloeien nu echt volop.’

In de hoge bomen in het bos, waar normaal talloos veel vogels en andere dieren zich laten zien, is er nu geen één te vinden door het typische lente weer. Het lente weer bedekt het bos met een glanzende laag water. Toch zijn er volgens Jacqueline al veel trekvogels teruggekeerd naar het Bos, zoals de tjiftjaf, zwartkop en roodborsttapuit. Maar ook andere dieren zijn al gespot in Heidestein. ‘We hebben ook dieren die we alweer uit de winterrust hebben zien komen, zoals de zandhagedis, hazelworm, mieren, bruine kikkers en padden.’

Maar niet alle dieren zijn al gezien, zoals de egel. ‘Egels houden echt een winterslaap, niet te verwarren met winterrust. Ondanks dat het afgelopen week één keer achttien graden was, zijn ze gelukkig nog niet uit hun winterslaap gekomen, want anders hadden ze met de vorst van afgelopen dagen geen voedsel kunnen vinden.’ Als egels geen voedsel kunnen vinden, kan dat slecht aflopen voor hen. Jacqueline benadrukt dus ook dat het echt belangrijk is dat ze nog in hun winterslaap zijn.

‘Zodra het warmer wordt en de zon schijnt, zie je nu bij een mierenhoop echt een massa van mieren die dan ontzettend druk met het voorjaar en voortplanting bezig zijn. Dat geldt ook voor de vogels. Die zijn nu weer volop aan het zingen en allemaal weer een partner aan het zoeken en nestjes aan het bouwen.’ Jacqueline spreekt met een luide stem om boven de regen uit te komen. Ze lacht. ‘Jammer dat het nu zo lelijk weer is, anders had je het kunnen horen.’

Klimaatveranderingen

Ook in Heidestein merken ze bij de start van de lente dit jaar de gevolgen van de klimaatveranderingen bij de ontwikkelingen van het landgoed. ‘We zien in het voorjaar dat het gewoon allemaal veel eerder op gang komt. Het begint allemaal eerder te groeien en bloeien.’ Jacqueline volgt de looproute richting een lange, witte, dunne boom. ‘Zoals hier bij deze berk kan je heel goed zien dat ze al eerder beginnen te bloeien.’ Ze pakt een tak vast en wijst naar de bloeiwijze.

Naast de bloeiende berk ligt een ven. Om het ven is een laag hekwerk, dat inmiddels in het water staat. ‘Het water in het ven heeft nog nooit zo hoog gestaan’, vertelt Jacqueline. ‘Het lijkt nu alsof het ven het water beschermt, maar achter het hekwerk zit eigenlijk nog zo’n anderhalve meter aan oever, alleen staat dat nu onder water.’ Over het water staat een klein bruggetje voor de bezoekers om in het middenstuk te komen. ‘Het bruggetje stond een paar weken geleden nog deels onder water. Onder de brug stond het de afgelopen jaren droog, dat kan je je nu bijna niet meer voorstellen.’

Jacqueline twijfelt of de klimaatveranderingen op korte termijn slecht zijn voor het bos Heidestein. ‘Ehm…’ Jacqueline stopt even met lopen. ‘Het is moeilijk om te zeggen of het goed of slecht is. Zolang het allemaal gepaard gaat met dieren die eerder actief worden en de hoeveelheid voedsel, is het niet echt slecht.’ Ze laat een korte pauze vallen. ‘Maar… je weet natuurlijk niet of dieren voldoende rust hebben gehad, dus dat kan ik niet zo zwart wit stellen. Misschien krijgen we weer met een droog voorjaar te maken. De opgebouwde vochtvoorraad verdwijnt dan snel. Als planten verzwakt raken door droogte worden ze ook vatbaarder voor ziektes en aantastingen. Ook kan het gevolgen hebben voor het voortbestaan van inheemse planten- en diersoorten. De toegenomen stormen als gevolg van klimaatverandering richten veel schade aan bomen. Klimaatverandering is dus wel een mondiaal probleem waar ik me zorgen over maak.’