Alleen al in het afgelopen jaar verschenen artikelen over dronken vandalen, vernielde spullen bij een voetbalclub, vergiftigde bomen, én een man die tientallen auto’s sloopte in Amersfoort. De nieuwste trend in de stad lijkt vandalisme te zijn. Dat heeft impact op de leefbaarheid van zijn inwoners. Daarom is onderzocht hoe en waarom deze ontwikkeling plaatsvindt. De hoofdvraag is: wordt Amersfoort onveiliger, of lijkt dat maar zo?
De statistieken
Volgens cijfers van de politie valt ruim tien procent van de misdrijven in Amersfoort onder vernieling. Vernieling en vandalisme gaan eigenlijk hand in hand. Jaarlijks vinden er alleen al in Amersfoort ruim achthonderd van deze misdrijven plaats. Dat is meer dan in 2020 (765), 2021 (686) en 2022 (750). Er is een vergelijking gemaakt met de andere gemeenten in de Provincie Utrecht. De gemeenten Utrecht en Eemnes waren interessant. De één is koploper in vandalisme. De ander is één van de braafste gemeenten.
Aantal misdrijven op het gebied van vandalisme per maand in Amersfoort, Utrecht (gemeente) en Eemnes.
Vergelijking met andere gemeenten
In de gemeente Utrecht zijn er maandelijks ten minste honderd misdrijven op het gebied van vandalisme. In januari 2024 werd zelfs de twee honderd aangetikt. In Eemnes zijn er in het afgelopen jaar 36 misdrijven geregistreerd. Zoals we weten, ligt het aantal in Amersfoort op ruim achthonderd. Amersfoort zit qua aantallen dus tussen de hoogste en de laagste gemeente in.
Toch staat Amersfoort, met zijn ruim achthonderd incidenten per jaar, op de tweede plaats van de provincie Utrecht. Nieuwegein staat op de derde plek. Die gemeente registreerde 260 misdrijven op het gebied van vandalisme in 2023. Tussen de tweede en derde plek zit dus een verschil van ruim vijfhonderd misdrijven.
Misdrijven in perspectief
Betekent dit dat Amersfoort een onveilige gemeente is? Om daarachter te komen, is het belangrijk om de statistieken logisch te bekijken. Dat kan door het aantal inwoners van de gemeente erbij te halen. Amersfoort had op 1 januari 2024 ruim 160 duizend inwoners. De gemeente Utrecht had er ruim 370 duizend. Eemnes had er bijna tienduizend. Met deze informatie kunnen we het aantal misdrijven per aantal inwoners berekenen. Dat schetst een duidelijker beeld van de leefbaarheid van een gemeente.
Uit de berekeningen blijkt dat inwoners van Eemnes inderdaad het minst last hebben van vandalisme. Daar vinden 3,2 misdrijven op het gebied van vandalisme plaats per duizend inwoners. In Nieuwegein vinden 3,9 van deze misdrijven plaats per duizend inwoners. In de gemeente Utrecht is dit aantal 4,6. Amersfoort blijft als laatst over én blijkt de koploper te zijn, met het aantal 5,1. Voor iedere duizend inwoners van Amersfoort, vinden er iets meer dan vijf misdrijven op het gebied van vandalisme plaats.
Minder inwoners, meer vandalisme
Bovendien vindt vandalisme meer plaats in meer stedelijke omgevingen, volgens het CBS. Qua inwoners is Utrecht ruim twee keer zo groot als Amersfoort. Toch is het vandalismecijfer van Amersfoort hoger. Dat, samen met de eerdergenoemde artikelen van het afgelopen jaar, maakt het duidelijk. Er vindt relatief veel vandalisme plaats in Amersfoort. Maar wat is de oorzaak daarvan?
Vormen van vandalisme
Eerst wat feiten. Volgens de politie wordt vandalisme meestal gepleegd door jongeren. Zij zijn tussen de tien en twintig jaar oud en komen uit alle lagen van de bevolking. Er wordt gesproken van spelvandalisme (leeftijd 10 tot 12), prestigevandalisme (leeftijd 12 tot 16) en frustratievandalisme (leeftijd 16 en ouder). Volgens het CBS is 1,64% van de Amersfoortse jongeren een geregistreerde verdachte. Dit is het hoogste percentage van alle gemeenten in de provincie Utrecht. Het komt overeen met het vandalismecijfer van Amersfoort.
Jeugddelinquentie
Jeugddelinquentie staat voor strafbaar gedrag van jongeren en omvat vandalisme. Uit onderzoek van de Erasmus Universiteit Rotterdam blijkt dat er vijf algemene oorzaken zijn: persoonlijk, familie, leeftijdsgenoten, school/werk en omgeving. Voorbeelden hiervan zijn armoede en groepsdruk, maar ook lage schoolprestaties en verstedelijking. Er zijn dus veel verschillende oorzaken. Vaak beïnvloedt de ene oorzaak de ander.
Handige stad
Ook is Amersfoort zelf handig voor criminelen. De gemeente heeft een centrale ligging in Nederland, is goed bereikbaar, en heeft een jonge bevolking. Deze factoren hebben voornamelijk invloed op onder andere drugscriminaliteit. Maar dit soort vormen van criminaliteit brengen vaak vernieling met zich mee. Daarnaast waren er vorig jaar zorgen over of Amersfoort de criminaliteit in het algemeen wel kon aanpakken. Dat zijn geen ideale omstandigheden om preventief beleid tegen vandalisme uit te voeren.
Amersfoort pakt aan
Niet alleen de overheid en de politie, maar ook de gemeente Amersfoort pakt jeugdcriminaliteit en vandalisme zeker wel aan. Ze werken aan zowel preventie als nazorg voor jongeren die een misdrijf plegen. Dit doen ze samen met veiligheidspartners, zoals onder andere het Openbaar Ministerie en scholen in de gemeente. Verder zijn (jeugd)boa’s vaste partners. Ook moedigt de gemeente Amersfoort ouders aan om zelf op het criminele gedrag van hun kinderen te letten.
Conclusie
De artikelen die aan het begin van dit artikel genoemd werden, komen overeen met de statistieken. Er vindt inderdaad relatief veel vandalisme plaats in Amersfoort. Jeugddelinquentie speelt hier een grote rol bij. Het aantal misdrijven op het gebied van vandalisme is het hoogste in vier jaar. De gemeente Amersfoort heeft het druk met criminaliteit, maar ze doen hun best om vandalisme aan te pakken.
